Insektomanĝuloj

El Vikipedio, la libera enciklopedio
(Alidirektita el Insektovorantoj)
Kiel legi la taksonomionVikipedio:Kiel legi la taksonomion
Kiel legi la taksonomion
Insektomanĝuloj
Troveblo de fosilioj: Malfrua kretaceo - ĉi-epoke
Okcidenta erinaco Erinaceus europaeus
Okcidenta erinaco
Erinaceus europaeus
Biologia klasado
Regno: Bestoj Animalia
Filumo: Ĥorduloj Chordata
Klaso: Mamuloj Mammalia
Ordo: Eulipotyphla
Haeckel, 1866
Familioj

Erinacedoj Erinaceidae
Sorikedoj Soricidae
Talpedoj Talpidae
Solenodontidae
Nesophontidae

Aliaj Vikimediaj projektoj
vdr
Ĉi tiu artikolo temas pri la ordo insektomanĝuloj. Pri iaj ajn bestoj manĝantaj insektojn rigardu insektomanĝulo.

La ordo de insektomanĝuloj (Insectivora - de latina insectum "insekto" kaj vorare "manĝi") estas ne plu uzata biologia grupiĝo ene de la klaso de mamuloj.

Antaŭe oni uzis la grupon kiel kolektivan nomon por diversaj malgrandaj ĝis malgrandetaj relative nespecialigitaj, insektomanĝantaj mamuloj. Pro tio ke oni klasigis ĉiujn primitiv-aspektajn placentulojn kiel insektomanĝulojn oni kredis ĝin konsistigis la bazon de kiu evoluis aliaj placentulaj ordoj. Je plej vasta la ordo de insektomanĝuloj estis polifileta kaj sekve ne povas esti konsiderata esti eĉ klado.

Lastatempe oni multe rafinis la taksonomion, kaj oni nun metis tupajuloj, makrosceliduloj, kaj dermopteroj en apartajn ordojn kune kun multaj fosiliaj grupoj antaŭe metitaj en la ordo de insektomanĝuloj. Dum iom da tempo oni kredis ke la restantaj insektomanĝulaj familioj konsistigis kladon, al kiu oni donis la nomon Lipotyphla, sed novaj esploroj montris ke la Chrysochloridae (ortalpoj) kaj Tenrecidae (tenrekoj) ankaŭ devus esti apartigitaj en nova ordo de Afrosoricida. La restantaj insektomanĝulaj specioj do provizore konsistigis ordon kun la nomo Eulipotyphla, sed pliaj esploroj indikis ke eĉ la Erinaceidae (erinacoj) devus en ordo aparta de la restantaj, la Soricomorpha, kiu konsistas el la Soricidae, Talpidae, Solenodontidae, kaj Nesophontidae. Tiuj du ordoj, Erinaceomorpha kaj Soricomorpha, do nun anstataŭigas la ordon Insectovora.

ordo : INSEKTOMANĜULOJ - Insectivora

superfamilio : tenrekoidoj - Tenrecoidea
familo : solenodonedoj - Solenodontidae (2 specioj)
genro : solenodono - Solenodon
specio : solenodono paradoksa - solenodon paradoxus
genro : atopogalo - Atopogale
specio : atopogalo longhara - Atopogale cubana
familo : tenrekedoj - Tenrecidae (30 specioj)
subfamilio : tenrekenoj - Tenrecinae
genro : tenreko - Tenrec
specio : tenreko senvosta - Tenrec ecaudatus
genro : setifero - Setifer
specio : setifero erinaceska - Setifer setosus
genro : hemicenteto - Hemicentetes
specio : hemicenteto strietita - Hemicentetes semispinosu
genro : orizorikto - Oryzorictes
specio : orizorikto kvarfingra - Oryzorictes tetradactylus
specio : orizorikto talpeska - Oryzorictes talpoides
genro : limnogalo - Limnogale
specio : limnogalo mergiĝa - Limnogale mergulus
familo : potamogaledoj - Potamogalidae - vydříkovití (3 specioj)
genro : potamogalo - Potamogale
specio : potamogalo vigla - Potamogale velox
genro : mikropotamogalo - Micropotamogale
specio : mikropotamogalo eta - Micropotamogale lamottei
superfamilio : ĥrisoĥloroidoj - Chrysochloroidea
familo : ĥrisoĥloredoj - Chrysochloridae (15 specioj)
genro : ĥrisoĥloro - Chrysochloris
specio : ĥrisoĥloro ora - Chrysochloris aureus
specio : ĥrisoĥloro flavovanga - Chrysochloris stuhlmanni
genro : ĥrisospalako - Chrysospalax
specio : ĥrisospalako granda - Chrysospalax trevelyani
superfamilio : erinacoidoj - Erinacoidea
familo : † zalambdalestedoj - Zalambdalestidae
genro : † zalambdalesto - Zalambdalestes
familo : erinacedoj - Erinaceidae (19 specioj)
subfamilio : eĥinosorikenoj - Echinosoricinae
genro : eĥinosoriko - Echinosorex
specio : eĥinosoriko rateska - Echinosorex gymnurus (gymnura)
genro : hilomiso - Hylomys
specio : hilomiso eta - Hylomys suillus
subfamilio : erinacenoj - Erinaceinae
genro : † paleoerinaco - Palaeoerinaceus
genro : ateleriko - Atelerix
specio : ateleriko blankventra - Atelerix albiventris
genro : eteĥino - Aethechinus
specio : eteĥino alĝeria - Aethechinus algirus
genro : hemieĥino - Hemiechinus
specio : hemieĥino grandorela - Hemiechinus auritus
genro : paraeĥino - Paraechinus
specio : paraeĥino dezerta - Paraechinus aethiopicus
genro : erinaco - Erinaceus
specio : erinaco okcidenta - Erinaceus europaeus
specio : erinaco orienta - Erinaceus concolor
familo : † dimiledoj - Dimylidae
genro : † plesiodimilo - Plesiodimylus
specio : † plesiodimilo ĥantera - Plesiodimylus chanteri
genro : † dimilo - Dimylus
specio : † dimilo paradoksa - Dimylus paradoxus
superfamilio : sorikoidoj - Soricoidea
familo : sorikedoj - Soricidae (265 specioj)
subfamilio : sorikenoj - Soricinae
genro: † miosoriko - Miosorex
genro : † drepanosoriko - Drepanosorex
genro : † makroneomiso - Macroneomys
genro : soriko - Sorex
specio : † soriko plimalgranda - Sorex subminutus
specio : † soriko araknojda - Sorex araneoides
specio : soriko arbara - Sorex araneus
specio : soriko malgranda - Sorex minutus
specio : soriko maska - Sorex caecutiens
specio : soriko montara - Sorex alpinus
specio : soriko griza - Sorex cinereus
specio : soriko marĉa - Sorex palustris
specio : soriko plejmalgranda - Sorex minutissimus
specio : soriko arkta - Sorex arcticus
genro : mikrosoriko - Microsorex
specio : mikrosoriko nana - Microsorex hoyi
genro : sorikulo - Soriculus
specio : sorikulo nigreta - Soriculus nigrescens
genro : neomiso - Neomys
specio : † neomiso neatendita - Neomys inexpectatus
specio : † neomiso neŭtona - Neomys newtoni
specio : neomiso akva - Neomys fodiens
specio : neomiso nigra - Neomys anomalus
genro : blarino - Blarina
specio : blarino kurtvosta - Blarina brevicauda
genro : kriptoto - Cryptotis
specio : kriptoto kurtorela - Cryptotis parva
genro : notiosoriko - Notiosorex
specio : notiosoriko stepa - Notiosorex crawfordi'
subfamilio : krocidurenoj - Crocidurinae
genro : krociduro - Crocidura
specio : † krociduro kornfelda - Crocidura kornfeldi
specio : † krociduro vonga - Crocidura wongi
specio : krociduro kampa - Crocidura leucodon
specio : krociduro doma - Crocidura russula
specio : krociduro ĝardena - Crocidura suaveolens
specio : krociduro longvosta - Crocidura caudata
specio : krociduro granda - Crocidura lasiura
genro : sunko - Suncus
specio : sunko plejeta - Suncus etruscus
specio : sunko bruna - Suncus murinus
genro : presoriko - Praesorex
specio : presoriko giganta - Praesorex goliath
genro : diplomesodono - Diplomesodon
specio : diplomesodono dezerta - Diplomesodon pulchellum
genro : anurosoriko - Anourosorex
genro : ĥimarogalo - Chimarrogale
specio : ĥimarogalo montara - Chimarrogale platycephala
subfamilio : skutisorikenoj - Scutisoricinae
genro : skutisoriko - Scutisorex
specio : skutisoriko kurtvosta - Scutisorex congicus
subfamilio : † alosorikenoj - Allosoricinae
genro : † alosoriko - Allosorex
specio : † alosoriko stenodo - Allosorex stenodus
subfamilio : † heterosorikenoj - Heterosoricinae
genro : † trimilo - Trimylus
genro : † dinosoriko - Dinosorex
familo : talpedoj - Talpidae (19 specioj)
subfamilio : uropsilenoj - Uropsilinae
genro : uropsilo - Uropsilus
specio : uropsilo sorikeska - Uropsilus soricipes
subfamilio : miogalenoj - Desmaninae
genro : † desmanelo - Desmanella
genro : miogalo - Desmana
specio : † miogalo nehringa - Desmana nehringi
specio : miogalo moska - Desmana moschata
genro : galemiso - Galemys - vychuchol
specio : galemiso pirenea - Galemys pyrenaicus
subfamilio : talpenoj - Talpinae
genro : talpo - Talpa
specio : † talpo eta - Talpa minuta
specio : talpo ordinara - Talpa europaea
specio : talpo blinda - Talpa caeca
specio : talpo orienta - Talpa micrura
genro : mogero - Mogera - mogera
specio : mogero granda - Mogera robusta
subfamilio : skalopenoj - Scalopinae
genro : † proskapano - Proscapanus
genro : skalopo - Scalopus
specio : kalopo orientamerika - Scalopus aquaticus
genro : skapano - Scapanus
specio : skapano okcidentamerika - Scapanus townsendi
genro : neŭrotriĥo - Neurotrichus
specio : neŭrotriĥo sorikeska - Neurotrichus gibbsi
genro : urotriĥo - Urotrichus
specio : rotriĥo talpeska - Urotrichus talpoides
subfamilio : kondilurenoj - Condylurinae - hvězdonosí
genro : † skaponiko - Scaponyx
genro : kondiluro - Condylura
specio : kondiluro stelnaza - Condylura cristata



Vidu ankaŭ[redakti | redakti fonton]

  • Insektomanĝulo (ia ajn besto manĝanta insektojn sendepende de biologia klasado)

Eksteraj ligiloj[redakti | redakti fonton]

Divido de organismoj laŭ deveno de ilia nutraĵo

karnovorantoj (karno)   •   herbovorantoj (herbo)   •   ĉiovorantoj (ĉiomanĝanto)   •   insektovorantoj (insekto)   •   malkomponantovorantoj (malkomponiĝanta materialo)   •   foliovorantoj (folioj)   •   fruktovorantoj (fruktoj)   •   semovorantoj (semoj)   •   lokovorantoj (loka nutraĵo)   •   nektarovorantoj (nektaro)   •   fiŝovorantoj (fiŝoj)   •   sangovorantoj (sango)   •   kadavrovorantoj (bestkadavraĵoj)