S-tog
| S-tog | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| |||||
| |||||
| commuter rail network | |||||
| Lando(j) | Danio vd | ||||
| Situo | Regiono Hovedstaden | ||||
| Membro de | International Suburban Rail Benchmarking Group vd | ||||
| |||||
| Retejo | Oficiala retejo | ||||
 S-tog
| |
|---|---|
|
| |
| 4-a-generacia S-trajno vidita de la fronto sur la linio B+, kiu estis nuligita en 2007. Hodiaŭ, ekzistas nur 4-a generaciaj S-trajnoj sur la reloj. | |
| Superrigardo | |
| Tipo | Bybane |
| Loko | Storkøbenhavn |
| Stacioj | 86 |
| Teknikaj trajtoj | |
| Longo | 170 km |
| Ŝpuro | 1435 mm (Normala ŝpuro) |
| Maksimuma rapideco | 120 km/h |
S-tog (S-trajnoj) estas la Kopenhagaj lokaj trajnoj kiuj ligas la urbokernon kun Hillerød, Klampenborg, Frederikssund, Farum, Høje-Taastrup kaj Køge. La fervojreto kiun ili servas, kiu ankaŭ inkludas la Ringlinion, estas nomita la S-banen.
La S-Bahn havas longon de ĉ. 170 km de duobla vojo kaj 86 stacioj, de kiuj 32 stacioj estas ene de la centra areo, zono 1 kaj 2, respondaj al la municipoj Kopenhago kaj Frederiksberg. Estas sep linioj, el kiuj A, B, C kaj F funkcias la tutan semajnon, E kaj H lunde-vendrede kaj Bx dum pinthoro. Ĉirkaŭ 357 000 vojaĝoj estas faritaj tra la ĉirkaŭ 1 100 foriroj tage. La operacio estas pritraktita de la ŝtata firmao DSB, dum reloj, signaloj, ktp. estas posedataj de la ankaŭ ŝtata Banedanmark. La operacio okazas kun la tiel nomataj 4-a generaciaj S-trajnoj dividitaj en 104 8-aŭtajn trajnarojn (litera SA) kaj 31 4-trajnvagonarojn (litera SE).
Historio[redakti | redakti fonton]
S-banen estis projekto kiu planis elektrigi la ekzistantan navedantferreton ĉirkaŭ Kopenhago. La preparoj por la decido estis faritaj en Elektrificeringskommisionen (Elektriz-Komisiono) de 1926, post pluraj aliaj aliroj al planoj. La komisiono prezentis raporton en 1929, kie oni decidis, ke lokaj fervojaj linioj de Kopenhago ĝis Klampenborg, same kiel eventuale Frederiksberg-Vanløse- Hellerup, devus esti elektrigitaj kiel la unuaj - tiam la linio al Holte, post kiam la duobla trako Holte- Hillerød estis metita en uzon por la regulaj trajnoj. Post konsidero de la propono de la DSB, la sekcio al Valby estis aldonita kiel la unua fazo por la elektrigo de la sekcio al Ballerup, kaj propono estis lanĉita kaj aprobita en aprilo 1930.
La unua sekcio malfermiĝis la 3an de aprilo 1934 kaj iris de Klampenborg tra Hellerup kaj Vanløse al Frederiksberg.
Kiam la horaro estis ŝanĝita la 15an de majo 1934, samtempe kun la enkonduko de S-tog Kopenhago H-Hellerup, 20-minuta operacio estis lanĉita, kio estis la fiksita baza horaro por ĉiuj linioj rekte ĝis 23a de septembro 2007, kiam taga 10-minuta operacio estis enkondukita sur pluraj linioj.
Nomo[redakti | redakti fonton]
La S en la nomo ne signifas ion specifan en la dana, sed estas plej verŝajne inspirita de la germana "S-bahn" (mallongigo por Stadtbahn = urbotrajno). La nomo estis trovita per enketo en Politiken la 17an de februaro 1934 Den elektriske enquete [1] . Estis interkonsentita ke S-tog kaj S-bane estis la plej bonaj proponoj, eble influitaj de la fakto ke la karakterizaj sesangulaj signoj kun impulsilo, "S" kaj krono jam estis starigitaj por marki kie situas stacio - signo kun la S. emblemo jam estis starigita ĉe Frederiksberg Stacio la 1an de oktobro 1931. En Germanio, en decembro 1930, la nomo S-Bahn estis uzita [2], verŝajne en du signifoj, nome Stadtbahn (urba relo) en Berlino kaj Schnellbahn ("ekspresrelo") proksime de Hamburgo. Tamen la malkovro de novaj fontoj montris, ke DSB jam decidis pri la nomo S-banen ĉirkaŭ 1932/33 [1].
Alia fonto diras, ke, laŭ iama ĝenerala direktoro de DSB, la "S" signifas stiv køreplan (rigidan horaron), kio signifas, ke la trajnoj foriras je fiksaj minutoj. [3]
Trajnoj[redakti | redakti fonton]
DSB mem dividas la S-trajnan materialon en liveraĵojn, sed ĉar ne estas multe da diferenco inter kelkaj el la liveraĵoj, estas plia senco en divido de la materialo en generacioj. Kvar generacioj da trajnoj funkciis kiel la S-Bahn. Hodiaŭ funkcias nur la 4-a generacio.
Unua generacio[redakti | redakti fonton]
Kiam la S-Bahn malfermiĝis en 1934, la trajnoj konsistis el du relaŭtoj kaj meza aŭto. Poste, la trajnaroj konsistis el egala nombro da relaŭtoj kaj mezaj aŭtoj sen motoro. Frichs A/S liveris la relaŭtojn kaj Scandia en Randers liveris mezajn kaj stirveturilojn sen motoro. La trajnoj veturis ĝis 1978, kaj estis populare referitaj kiel de brune tog (la brunaj trajnoj) de 1967, kiam la ruĝaj dua-generaciaj trajnoj estis lanĉitaj.
Dua generacio[redakti | redakti fonton]
Dua-generaciaj S-trajnoj (nomumitaj MM-FU-MU-FS kaj populare nomitaj madkasserne (la manĝkestoj)) funkciis de 1967 ĝis 2007. La trajnaroj estis konstruitaj fare de Frichs en Århus kaj Scandia en Randers. Ili estis liveritaj inter 1967 kaj 1978. Frichs konstruis, kiel la lasta tasko por DSB, la duonon de ĉiuj ĉaroj kiuj havis motoron, dum Scandia konstruis la ĉarojn sen motoro. Kiam la trajnoj estis ekfunkciigitaj, ili rapide populariĝis pro sia komforto kaj la freŝa ruĝa koloro, kiu antaŭe estis rezervita por la lyntogene.
Tria generacio[redakti | redakti fonton]
Tria-generaciaj S-trajnoj (nomumitaj FC-MC-MC-FC) veturis en la periodo 1986-2006. Ĉi tiu trajno neniam sukcesis, malgraŭ la fakto ke estis konsiderinde pli komforte vojaĝi per ili ol per antaŭaj S-trajnaj tipoj. Unu kialo estis ke la trajnaro ofte estis misa, kaj tial ne en efika operacio. 12 trajnaroj de 4 vagonoj estis konstruitaj, unue 4 prototipaj trajnaroj, kie 2 aroj havis elektran ekipaĵon de GEC kaj 2 arojn kun ASEA (en trafiko 1979).
Kvara generacio[redakti | redakti fonton]
4-a-generaciaj S-trajnoj, kiuj ekzistas en du versioj - longa kun 8 vagonoj (nomita Litra SA) kaj mallonga unu kun 4 vagonoj (nomume Litra SE) - estas hodiaŭ la nuraj kiuj funkcias sur la S-trajnreto. La trajnaroj estis konstruitaj fare de Alstom kaj Siemens de 1996 (unuaj 8 trajnaroj - literoj SA) kaj daŭra livero de 1999 ĝis 2006 (ili estis kunvenitaj ĉe ADtranz /Bombardier en Randers). La plej nova generacio de S-trajnoj estas karakterizita per la larĝaj vagonoj, kiuj permesas al tri homoj sidi sur ĉiu sidloko kaj trairi laŭ la tuta longo de la trajno.
Fontoj kaj literaturo[redakti | redakti fonton]
- Københavns S-bane 1934 - 1984 de John Poulsen. Bane bøger, 1984. (ISBN 87-88632-01-6)
- S-banen 1934-2009 de Morten Flindt Larsen kaj John Poulsen. Bane bøger, 2009. (ISBN 978-87-91434-20-4)
- Horaroj de DSB.
- Daŭra mencio en BYtrafik kaj Busfronten.
- Vidu ankaŭ en la Vikimedia Komunejo la kategorion S-togsstationer – (Kolekto de bildoj kaj plurmediaj dosieroj)
- Vidu ankaŭ en la Vikimedia Komunejo la kategorion S-tog – (Kolekto de bildoj kaj plurmediaj dosieroj)