Advokato

Advokato, 1883

Advokato, ankaŭ proparolanto, estas profesio, nomo de juristoj, kiuj konstante kaj jure reprezentas en ĵuĝejo la interesojn de procesanto aŭ akuzato.

Tradicia divido de la profesio en iuj landoj

Kun la ekuzo de romia juro en Eŭropo ekde la Alta Mezepoko, tribunalprocesoj iĝis pli profesiaj kaj pozicioj estis kreitaj kiuj estis okupitaj fare de edukitaj advokatoj. Tio rezultigis profesion de profesiaj advokatoj kiuj reprezentis partion en la demandosesio antaŭ la tribunalo, la tielnomitaj "prokuroroj" (aŭ akuzistoj). Ekzistis ankaŭ aliaj advokatoj kiuj konservis kontakton kun tiuj serĉantaj justecon, konsilis klientojn kaj ankaŭ disponigis laŭleĝan subtenon en eksterjuĝaj transakcioj, la tielnomitaj "advokatoj". La advokatoj laŭleĝe preparis la juran disputon kaj provizis al la prokuratoro la skriban preparon. En kelkaj landoj, tamen, tiu apartigo inter advokatoj kaj prokuratoroj ekzistis nur en la plej altaj tribunaloj.

Ekde la fino de la 16-a jarcento, la dikotomio de la advokatprofesio en kontinenta Eŭropo estis ĉiam pli malstreĉita kaj plejparte eliminita kun la juraj reformoj de la napoleona epoko, tiel ke en la daŭro de la 19-a jarcento aperis la profesia profilo de unuforme aktiva advokato. Unue, en Prusio dum la reĝo Frederiko la Granda, la advokatoj iĝis ŝtataj oficistoj kiel "kortumaj kaj helpaj konsilistoj". De 1780, "justic-komisaroj" estis prezentitaj por la areo de libervola jurisdikcio, ekzekucio kaj bankroto kaj por notariaj servoj. En 1793 Prusio aboliciis la helpkonsiliojn kaj en 1849 igis la komisarojn de justeco "advokatoj" kiuj komence restis ŝtatfunkciuloj ĝis la Jurista Leĝo de 1878 igis la advokatprofesion libera profesio sendependa de la ŝtato. La 20-a jarcento estis karakterizita per kreskanta specialiĝo de la advokata profesio, kiu daŭris kun la enkonduko de pliaj fakaj juraj profesioj en la 21-a jarcento.

La dunivela sistemo daŭre ekzistas hodiaŭ en Hispanio, kie la tradiciaj esprimoj "advokato" (abogado) kaj "prokuroro" (procurador) ankaŭ daŭras, same kiel en la juraj ordoj bazitaj je la anglasaksa juro de Anglio, Kimrio kaj aliaj landoj de la anglalingva Komunumo de Nacioj (angle: Commonwealth of Nations [KOM-on-ŭels ov NEJ-ŝnz]), kie la juĝprocesaj prokuroroj estas nomitaj "barrister" (en Esperanto foje "pledadvokato") kaj la eksterjuĝaj advokatoj estas nomitaj "solicitor" (la esperantigita formo solicitoro de la profesio foje uzatas en esperantlingvaj tekstoj).

Per Esperanto

• Unio Internacia de Advokatoj Esperantlingvaj

Kelkaj konataj advokatoj

Karikaturo de advokatoj, de Honoré Daumier

Usona prezidanto Abraham Lincoln estas fama ekzemplo de advokato kiu fariĝis politikisto.

Der Procurator el Ständebuch de Jost Amano (1568).

Esperantistaj

• Adolf Halbedl
• Aderaldo Rocha
• Aleksandr Miĥajloviĉ Nedoŝivin
• José Garzón Ruiz
• Tivadar Schwartz
• Siegfried Liebeck

Aliaj

• Hans Litten
• Josef Hartinger
• Karol Pedowski
• Triboniano

Proverbo

Ekzistas proverboj pri advokato en la Proverbaro Esperanta de L. L. Zamenhof:

• 	„ Leĝo estas bona, se advokato ĝin helpas. ”

• 	„ Pastro vivas de preĝoj, advokato de leĝoj. ”

Vidu ankaŭ

• Notario
• Aktuaro
• Juro, Leĝo
• Ombudsmano

Eksteraj ligiloj

• Advokato