Saltu al enhavo

Galoa lingvo

Pending
El Vikipedio, la libera enciklopedio

La galoa lingvo (memnomo: galo, france: gallo, bretone: gallaoueg) estas unu el la du lingvoj de Bretonio en Francio. Kvankam ĉiuj en Bretonio parolas nun la francan, ankaŭ viglas okcidente la Bretona lingvo kaj oriente la galoa.

Male de la bretona, kiu estas keltida lingvo, galoo estas lingvo de Oïl kaj do estas tiel maljuna kiel la franca lingvo (kiu ankaŭ devenas de la lingvoj de oïl), kiu dum la lastaj jarcentoj pli kaj pli forte influis la galoan por nun anstataŭigi ĝin. Pro tio, multaj personoj, kaj eĉ lingvistoj kiel Georges Kersaudy en sia verko Lingvoj senlime : malkovrante la lingvojn de Eŭropo, taksas la lingvon de miksaĵo inter la bretona kaj la franca, kio estas malestimanta eraro ĉar la bretona tute apartenas al alia lingvofamilio.

Galoo estas parolata en "Alta Bretonio", t.e. la departementoj Ille-et-Vilaine, Loire-Atlantique kaj parte en Côtes-d'Armor kaj Morbihan. Precipe parolata de maljunuloj, la galoa estas ankoraŭ iom parolata en kamparo. Verŝajne kelkaj miloj da personoj parolas kaj komprenas ĝin. Sed la lingvo estas pli kaj pli malaperanta, precipe ĉar la lingvo ne estas unuigita. Efektive, laŭ la regiono, la akcentoj kaj eĉ la vortoj varias. Asocioj nuntempe klopodas por unuecigi la vortliterumojn. Jam aperis vortaroj kaj libroj galoe. Ekzemple la bildlibro Tinĉjo (ankaŭ tradukita Esperanten) aperis en galoo.

Galoa anonco en renna metroo

Ekzemploj

[redakti | redakti fonton]
la Lingvoj de oïl en mapa prezento, la galoa maldekstre

Ekzistas multaj skribmanieroj. La vortaroj kontraŭdiras unu la aliajn. La sekvantaj ekzemploj estas tiuj de Rennes, kiel sur la bildo. Pri la prononco: eu estas franca "eu", an estas franca nazala sono kaj la u estas la franca "u".

Galoe France Esperante
anoet [ane] aujourd'hui ("anuit") hodiaŭ
avet [avet] abeille abelo
betunae [betune] fumer fumi
bié neir [bje na] blé noir fagopiro
chaérr [ŝer] chaise seĝo
chapèu [ŝape] chapeau ĉapelo
doujaé / donjaé [duĵa] délicat (douillet) delikata
fórmaij [forma] fromage fromaĝo
desort [desor] sortie elirejo
cheir [ŝe] tomber (choir) fali
biq [bik] chèvre (bique) kaprino
emer [eme] aimer ami
ostèu [osteu] maison domo
góll [gul] bouche (gueule) buŝo (faŭko)
limerot [limero] numéro numero
lip [lip] lèvre (lippe) lipo
maézoe, admaézoe [meze] désormais ekde nun
nouna [nuna] non ne
o [o] avec kun
peirr [pir] poire piro
pié [pje] pluie pluvo
escoll [ekol] école lernejo
chat-de-boéz [ŝadbue](arbarkato) écureuil sciuro
esteill [etel] étoile stelo
sublae [suble] siffler sibli
sia [sija] si jes ja
seuillée d'éve [seujedev] seau d'eau sitelo da akvo
us [u] porte (huis) pordo
yen [jan] oui jes
  • 1976 : Les Amis du Parler gallo
  • 1978 : Maézoe
  • 198? : Association des Enseignants de Gallo
  • 2003 : A-demórr
  • 2004 : Lez emóleriy au sórgarr

ankaŭ Brtégne Galése (Galoa Bretonio)...

Eksteraj ligiloj

[redakti | redakti fonton]

Vidu ankaŭ

[redakti | redakti fonton]