Katerina Juŝĉenko
|
Ne konfuzu ĉi tiun artikolon kun alia Katerina Juŝĉenko, edzino de Viktor Juŝĉenko |
| Katerina Juŝĉenko | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| |||||
| Persona informo | |||||
| Катерина Логвинівна Ющенко | |||||
| Naskiĝo | 8-an de decembro 1919 en Ĉihirin,  Sovetunio
| ||||
| Morto | 15-an de aŭgusto 2001 (81-jara) en Kievo | ||||
| Lingvoj | rusa [#] | ||||
| Ŝtataneco | Ukrainio • Sovetunio [#] | ||||
| Alma mater | Uzbeka Nacia Universitato [#] | ||||
| Familio | |||||
| Gefratoj | Vladimir Rvachev [#] | ||||
| Profesio | |||||
| Okupo | komputikisto [#] | ||||
| Laborkampo | kibernetiko [#] | ||||
| Doktoreca konsilisto | Boris Gnedenko • Viktor Gluŝkov [#] | ||||
| |||||
| |||||
| [#] | Fonto: Vikidatumoj | ||||
Katerina Lohvynivna JUŜĈENKO (ukraine Катерина Логвинівна Ющенко, ruse Екатерина Логвиновна Ющенко, naskiĝis la 8-an de decembro 1919 en Ĉihirin, Ĉerkasa provinco, mortis la 15-an de aŭgusto 2001) estis ukraina esploristo en komputiko, korespondanta membro de la Rusia Akademio de sciencoj kaj la Internacia Akademio de Komputado[1]. Ŝi kreis en 1955 la unuan altnivelan, nerekta-adresitan programlingvon de la mondo, nomata Adresita Programlingvo (APL). (Ne konfuzu kun la similnoma lingvo APL de 1962.) Dum sia akademia kariero, Katerina Juŝĉenko gvidis 45 doktorajn studentojn. Ŝi ricevis du Ŝtatajn Premiojn de Sovetunio: la Premion de la Konsilio de Ministroj de Sovetunio kaj la Premion de Akademiano Gluŝkov. Ŝi fariĝis membro de la Ordeno de Princino Olga. Juŝĉenko estis la unua virino en Sovetunio fariĝinta doktoro pri fiziko kaj matematiko por programado.
Biografio[redakti | redakti fonton]
Kateryna Lohvynivna Juŝĉenko naskiĝis en 1919 en Ĉihirin, centra Ukrainio. Ŝi komencis siajn bakalaŭrajn studojn ĉe la Kieva Universitato en 1937, kaj dum la 2-a Mondmilito ŝi frekventis la Nacian Universitaton de Uzbekio en Centra Azio en Taŝkento, de kie ŝi diplomiĝis en 1942. Post la milito ŝi revenis al Ukrainio kaj en 1950, sub gvido de Boris Gnedenko, ŝi doktoriĝis de la Instituto de Matematiko de la Ukraina Akademio de Sciencoj. Dum sep jaroj, Juŝĉenko okupis la postenon de altranga esploristo ĉe la kieva Instituto de Matematiko de la Nacia Akademio de Sciencoj de Ukrainio (1950-1957). Juŝĉenko estas membro de la grupo de akademiuloj funkciiganta la unuan komputilon de kontinenta Eŭropo. En 1957, ŝi iĝis la direktoro de la Instituto de Informadiko de la Ukraina Akademio de Sciencoj. Dum siaj kvardek jaroj da servo ĉe la Instituto, Juŝĉenko kreis internacie faman sciencan lernejon de teoria programado.
Sciencaj kontribuoj[redakti | redakti fonton]
Juŝĉenko estas plej konata pro sia kreado de la Adresita Programlingvo APL per uzo de adresmontriloj - la unua fundamenta progreso de la lernejo de teoria programado[2]. Tiu ĉi lingvo ebligas akiri la liberajn spacojn de programo en la memoro de la komputilo.
Dum la laboro kun la MESM[3], evidentiĝis, ke la plej kompleksaj taskoj malfacile solveblis skribante simplajn maŝinajn programojn. Necesis evoluigi altnivelan programlingvon, sed estis problemo: la manko de taŭga tradukilo por pli bona homa/komputila komunikado. L. I. Kaluĵnin, profesoro ĉe la Universitato de Kievo, kiu instruis kurson pri matematika logiko en la 1950-aj ĝis 1970-aj jaroj, faris signifan progreson en kompreno de tiu problemo kaj formaligis interfacan skemon kun la programo. Sekve de tiu evoluo, en 1955, Juŝĉenko evoluigis la programlingvon, kiu estis lingvo bazita sur du ĝeneralaj principoj por komputila laboro: adresado kaj programaro-administrado. Kreante sistemon de praktikaj konceptoj por priskribi komputilarkitekturon kaj ĝiajn sisteminstrukciojn, la lingvo tiel iĝis la duaranga rimedo de adresmanipulado. La kontribuo de Juŝĉenko iĝis la unua fundamenta atingo de la sovetia Lernejo de Teoria Programado, kaj estis multe antaŭ la kreado de la unuaj programlingvoj Fortran (1958), Cobol (1959) kaj Algol (1960).
Juŝĉenko estas la fondinto de la unua sovetia lernejo de teoria programado. Dum la 1970-aj jaroj kaj 1980-aj jaroj, la temo de esplorado pri teoria programado estis identigita. Inter la plej gravaj atingoj de la lernejo ĉe tiu tempo estis la kreado de algebraj gramatikmetodoj por softvarsintezo.
En la 1990-aj jaroj, la klopodoj de la Lernejo de Teoria Programado temis pri algebraj gramatikaj metodoj de la komputila scio-reprezentmodelo. La uzant-amika uzantinterfaco por la dezajno kaj evoluo de datumbazoj kaj sciobazoj por decidsubtenaj sistemoj, fakaj sistemoj kaj lernmetodoj ankaŭ estas parto de la studitaj areoj.
Laboro[redakti | redakti fonton]
Juŝĉenko laboris pri probabla teorio, algoritmaj lingvoj kaj programlingvoj, kaj evoluigis metodojn de aŭtomataj datumtraktadaj sistemoj.
Por trejni programistojn, Juŝĉenko verkis serion da instruaj manlibroj en la 1970-aj jaroj. Juŝĉenko tenis kvin kopirajtajn atestojn, kiuj ebligis la evoluon de ok ukrainaj naciaj normoj. Ŝi estas la verkinto de pli ol 200 manuskriptoj, inkluzive de 23 monografioj kaj trejnaj helpoj. Kelkaj el tiuj verkoj havas du ĝis tri eldonojn, kaj estis tradukitaj en pli ol 5 lingvojn, inkluzive de la germana, la ĉeĥa, la hungara, la franca aŭ la dana.
Libroj[redakti | redakti fonton]
- Вычислительная машина «Киев»: математическое описание / В. M. Глушков, Е. L. Ющенко. - K. : Техн. лит., 1962. - 183 ĉ.
- Ющенко Е. L. Адресное программирование / Е. L. Ющенко. - K. : Техн. лит., 1963. - 286 ĉ.
- Ющенко Е. L. Программирующая программа с входным адресным языком для машины Урал −1 / Е. L. Ющенко, Т. A. Гринченко. - K. : Nauk. думка, 1964. - 107 с.
- Управляющая машина широкого назначения «Дніпро» kaj программирующая программа й не. L. Ющенко, Б. H. Малиновский, Г. A. Полищук, Э. K. Ядренко, А. И. Nikitin. - K. : Nauk. думка, 1964. - 280 с.
- Elementoj de Komputila Programado: De B. V. Gnedenko, V. S. Koroliouk, E. L. Juŝĉenko. Tradukis Anita Gagny / De Vladimir Semenovitch Koroliouk, Boris Vladimirovitch Gnedenko, E. L. Juŝĉenko kaj Anita Gagny, Dunod, 1969.
Referencoj[redakti | redakti fonton]
- ↑ Перший в Європі комп’ютер запрограмувала жінка з Чигирина з простим ім’ям – Катерина Ющенко…. Arkivita el la originalo je 2012-04-26.
- ↑ Kateryna L. Yushchenko | Historio de Komputado en Ukrainio. Alirita 2020-10-21.
- ↑ MESM estis la unua programita komputilo en Rusio en 1950, kiu povis fari 3000 operaciojn po minutoj.