Klimata ŝanĝo
Por la nuntempe progresanta klimatŝanĝo, vidu la paĝon tutmonda varmiĝo.
Klimata ŝanĝo, Klimata ŝanĝiĝo aŭ klimatŝanĝiĝo estas longedaŭra rimarkebla ŝanĝo de "averaĝa vetero" kiun la tuta Tero aŭ iu regiono spertas, nuntempe aŭ iam ajn dum la historio de la Tero[1].
Efektoj de la klimata ŝanĝiĝo[redakti | redakti fonton]
- Averaĝa vetero povas inkluzivi averaĝajn temperaturon, precipitadon, kaj ventoskemojn.
- Ĝi temas pri ŝanĝiĝoj de la varieco aŭ averaĝa stato de la atmosfero dum daŭroj de jardekoj al jarmilionoj.
- Ĉi tiuj ŝanĝiĝoj povas esti kaŭzataj de la tera ŝanĝiĝemo, eksteraj fortoj (kiel varioj de sunluma forteco), kaj, pli freŝdate, de homa agado.
Foje oni kalkulas inter la konsekvencoj de la klimata ŝanĝiĝo ĉiujn naturajn katastrofojn, eĉ ne rilatajn al ĝi. La proparolanto de la Monda Organizaĵo pri Meteologio Clare Nullis atentigis, ke al grandaj arbaraj incendioj en Aŭstralio en 2019 kontribuis ankaŭ klimata fenomeno, nome la hindaoceana aerprema anomalio, kiu fortiĝis tiujare. Alia faktoro estas medioprotektaj leĝoj, kiuj malpermesas forhaki arbojn eĉ por fari kontraŭfajrajn senarbajn striojn.
Moderna uzo de termino "klimata ŝanĝiĝo"[redakti | redakti fonton]
Freŝdate, precipe kuntekste de politiko pri naturmedio, la termino "klimata ŝanĝiĝo" ofte referencas ŝanĝiĝojn de la moderna klimato. La termino tutmonda varmiĝo estas pli taŭga tiuokaze.
En Esperanto[redakti | redakti fonton]
- Amri Wandel, La klimatŝanĝa kulminkonferenco: ĉu la interkonsentoj sufiĉos por bremsi la varmiĝon?.[2]
Bibliografio[redakti | redakti fonton]
- Rilex, Denis kaj Lewis Spolton,1987, Vetero kaj klimato de la mondo , UEA , Roterdamo , 131 paĝoj, ISBN 92 9017 035 2
- angle Cronin, Thomas N.. (2010) Paleoclimates: understanding climate change past and present. New York: Columbia University Press. ISBN 978-0-231-14494-0.
Eksteraj ligiloj[redakti | redakti fonton]
- Kurso en Esperanto pri klimata ŝanĝiĝo Arkivigite je 2016-08-31 per la retarkivo Wayback Machine, Monda.eu,
- germane pri akvo-cirkulado en la suda parto de tero Arkivigite je 2010-11-04 per la retarkivo Wayback Machine
- esperante Klimata ŝanĝo estas homfarita, artikolo en Esperanta Retradio aperinta 21 oktobro 2021
Vidu ankaŭ[redakti | redakti fonton]
- Tutmonda varmiĝo
- Senarbarigo
- Karbono-ciklo
- Interregistara Spertularo pri Klimata Ŝanĝiĝo
- UNFCCC
- Rajtoj de la naturo
- Vendredojn por la estonteco
- Greta Thurnberg
- Vanessa Natake
Referencoj[redakti | redakti fonton]
- ↑ (eo) Werner FuB, Kial varmiĝas la klimato? Vidpunkto de fiziko-kemiisto (PDF), paĝoj 61-71, La Riverego, n-ro 242-244, 2020
- ↑ Amri Wandel, La klimatŝanĝa kulminkonferenco: ĉu la interkonsentoj sufiĉos por bremsi la varmiĝon?, En Esperanto, 1364(1) Januaro 2022, pp. 20-21.