Nehijaŭa lingvo
(Alidirektita el Kria lingvo)
 | Ĉi tiu artikolo temas pri lingvo kun kodo "cr" parolata en regiono en norda Nordameriko. Por lingvo kun kodo "mus" parolata en malgranda regiono en centra Nordameriko rigardu la paĝon Krika lingvo. |
| Nehijaŭa lingvo | ||
| ᓀᐦᐃᔭᐍᐏᐣ Nēhiyawēwin | ||
| ||
| natura lingvo • makrolingvo • moderna lingvo | ||
|---|---|---|
| Cree-Montagnais-Naskapi | ||
| Parolata en | Kanado | |
| Parolantoj | 10 875 | |
| Denaskaj parolantoj | 117,400 | |
| Skribo | Latina alfabeto, Kanadaj Indiĝenaj Silaboj | |
| Lingvistika klasifiko | ||
| Algia | ||
| Oficiala statuso | ||
| Oficiala lingvo en | Nordokcidentaj Teritorioj | |
| Lingvaj kodoj | ||
| Lingvaj kodoj | ||
| ISO 639-1 | cr | |
| ISO 639-3 | cre | |
| Glottolog | cree1271 | |
| Angla nomo | Cree | |
| Franca nomo | cri | |
| Vikipedio | ||
La Nehijaŭa propranome, aŭ Kria kutime (krie: ᓀᐦᐃᔭᐍᐏᐣ Nēhiyawēwin, angle Cree, france Cri) estas la lingvo indiĝena de Kanado, kun ĉirkaŭ 70 000 parolantoj, la nehijaŭoj aŭ krioj.
Malgraŭ la ne tre grandnombra parolantaro la parolejo de la lingvo etendiĝas tra ĉ. 60 longitudaj gradoj. Do aperis pluraj dialektoj, fonetike klasifikeblaj laŭ pluraj kriterioj, ekzemple:
- La longaj vokaloj ê kaj î parte estas apartaj fonemoj, parte kunfandiĝis.
- La orientaj dialektoj inter Labradoro kaj Ontario distingas inter š (ŝ) kaj s, la okcidentaj ne.
- La sono de retrofleksa "l", supozata en la pra-algonkina lingvo, disevoluis al diversaj sonoj en diversaj dialektoj.
Eblas klasi la dialektojn en naŭ grupojn, kiuj de okcidento al oriento estas:
- ebenaĵa (apartena al la ipsilona dialekto)
- arbara (th-dialekto)
- marĉa (n-dialekto), kies okcidenta varianto diferencas de la orienta per kunfandiĝo de š kaj s
- alka (l-dialekto)
- Jakoba-Golfa (ipsilona dialekto), kies norda varianto diferencas de la suda per la kunfandiĝo de ê kaj î, kiu tamen ne malhelpas interkomprenon
- Atikamekua (r-dialekto)
- okcidenta montara (l-dialekto)
- inua (l-dialekto; foje nomata Orienta Montara)
- naskapia (ipsilona dialekto)
Vidu ankaŭ
[redakti | redakti fonton]Literaturo
[redakti | redakti fonton]- The Cree syllabary at Omniglot
- Cree at Languagegeek.com
- Barber, F. Luis: James Evans and the Cree Syllabic. In: Victoria Library Bulletin Toronto. July 1940. vol. 2. No. 2. 16 p.
- Burwash, Nathaniel: The Gift to a Nation of Written Language. S.l., 1911. 21 p.
- Evans, James: Cree Syllabic Hymn Book. Norway House, 1841. In: Bibliographical Society of Canada; Facsim. Series 4. Toronto, 1954. 23 p.)
- Steller, Lea-Katharina (geb. Virághalmy): Alkalmazkodni és újat adni – avagy „accomodatio“ a paleográfiában Arkivigite je 2006-03-02 per la retarkivo Wayback Machine In: Paleográfiai kalandozások. Szentendre, 1995. ISBN 963-450-922-3
- Ray, Margaret: The James Evans Collection. In: Victoria Library Bulletin Toronto. July 1940. vol. 2. No. 2. 16 p.
Eksteraj ligiloj
[redakti | redakti fonton]- Foto of Cree People in Canada
- Revigligi la krian kaj la oĝibvan lingvojn de Manitobo per TikTok (esperante). Tutmondaj Voĉoj (2021-09-30). Arkivita el la originalo je 2023-08-28. Alirita 2023-11-01 .