Biblido

Kiel legi la taksonomion bibliso ‘’ Byblis ’’
Byblis liniflora
Biologia klasado
Regno: Plantoj “Plantae” Divizio: Dukotiledonoj Dukotyledonae Klaso: Magnoliopsidoj ‘’Magnoliopsidae ’’ Ordo: Laminaloj “ Lamiales “ Familio: Biblidacoj “ Byblidaceae “ Genro: Bibliso ’’Byblis'’Protea Specio: sep specioj
Aliaj Vikimediaj projektoj

Byblis gigantea floro

Byblis liniflora, malfermita semkapsulo

disvastigo de la genro

Byblis lamellata

juna Byblis lamellata

Bibliso (Byblis) estas la sola genro en la familio de la Biblisacoj (Byblidaceae) ĝi apartenas al la Laminaloj (Lamiales). La unua specio de la genro, Byblis liniflora, estis priskribita en la jaro 1808 fare de la angla botanikisto Richard Anthony Salisbury, hodiaŭ sep specioj estas konataj.

Karakterizaĵoj

Ĉiuj specioj kreskas vertikale, ili estas apenaŭ ligigitaj kaj disbranĉiĝis malmulte.

Folioj

La folio de ĉiu specio estas oblonge rondaj kaj estas kovrataj de fajnajn glandoharoj kiuj eligas gluan sekreciaĵon. Malgrandaj insektoj estas allogitaj ; se ili tuŝas la gluaĵon ili estas kaptitaj kaj mortas pro elĉerpiĝo. Kontraste al la drosero-speciojla biblisoj ne povas movi iliajn tentaklojn kaj folioj. Temas pri „pasiva glukaptiloj“.

Ankaŭ la surfaco de folioj inter la glandaj haroj elligas sekreciaĵon, eĉ kvin- ĝis dekoble pli.

Floroj

La floro de la biblisoj staras unuope apekse. Ili estas kvinnombraj, purpuraj ĝis violaj, ĉe Byblis gigantea kaj Byblis filifolia malofte blankaj . Byblis giganteakaj Byblis lamellata liberigas iliajn polenojn nur dum sonfrekvenco de alfluganta poleniganto (vibracipolenigado). Krom Byblis liniflora ĉiuj bibliso-specioj estas fremdpolenigatoj.

Frukto kaj semoj

La semkapsuloj estas ovoformaj kaj dufakaj, post la sekigado la semoj falis teren (baroĥorio). La semoj estas nigraj kaj havas rondan formon. La ĝermado de multaj specioj okazas post arbaraj incendioj post la sektempo. La fumo havas la decidan rolon (pirofilio).

Disvastigo

Ĉiuj biblisoj hejmiĝas en Aŭstralio. Byblis gigantea kaj Byblis lamellata nur hejmiĝas en la regiono de Perth en suda Aŭstralio, la specioj de la Byblis liniflora-komplekso nur en Nordaŭstalio ĝis en la sudo de Indonezio kaj Papua-Novgvineo. Ili krekas en sfagnomarĉoj kaj en aluvia grundo. Ili preferas sablak grundoj kaj suna kaj iom ombraj grundoj, malsekaj kreskejoj kun temperaturo inter 5 kaj 40 °C.

Statuso de la endanĝeriĝo

Ĉiuj specioj de biblisoj staras en Aŭstralio sub ĝenerala protekto. La okcidentaŭstraliaj specioj Byblis gigantea kaj Byblis lamellata estas endanĝerigitaj pro la pligrandigado de setlejoj kaj pro la sekigado de la kultuvataj arealoj.

Sistenatiko

Molekulaj-genetikaj esploroj montras, ke la genro apartenas al la ordo de la Laminaloj (Lamiales). La plej parenca grupo ene de tiu ordo, ne certas. Povas esti Martyniaceae, Lentibulariaceae aŭ Gesneriaceae.

Tradicie la genro estis dividita en nur du genroj, nome Byblis gigantea kaj Byblis liniflora. La aŭstralia botanikistoj Allen Lowrie kaj John Godfrey Conran priskribis en la 1980aj jaroj pliajn genrojn. Hodiaŭ oni konas sep speciojn, kiuj povas esti dividitaj en du kompleksoj, la Byblis liniflora-komplekso kaj la Byblis gigantea-komplekso.

Specioj

• Byblis aquatica LOWRIE & CONRAN
• Byblis filifolia PLANCH.: La kromosomnombro estas 2n = 16. * Byblis gigantea'LINDL.
• Byblis guehoi LOWRIE & CONRAN.
• Byblis lamellata CONRAN & LOWRIE
• Byblis liniflora SALISB.
• Byblis rorida LOWRIE & CONRAN.

Byblis liniflora-Komplekso

La kvin specioj de tiu ĉi komplekso , Byblis liniflora, Byblis rorida, Byblis filifolia, Byblis aquatica kajByblis guehoi estas unujaraj herbaj plantoj, kiuj kreskas de 15 ĝis 60 (100) cm kaj larĝas inter 4 kaj 15 cm. La plantoj rapide kreskas. Nur en kelkaj monatoj ili kreskas de la ĝermo al floranta planto. La plantoj supervivas kiel semoj.

Byblis gigantea-komplekso

La Byblis gigantea-komplekso havas du speciojn: Byblis lamellata kaj Byblis gigantea. Estas d multjaraj duonarbustoj kun alteco de 45 ĝis 70 cm. La planntoj supervivas la sekan sezonon kiel subtera rizomo. Ila folioj longas ĝis 20 cm.

Etimologio

La scienca nomo rilatas al ulo en la greka mitologio, pri kiu Ovido rakontis en siaj in seinen Metamorfozoj (IX, a.K. 454-664): Byblis, nepino de Apolono,

Literaturo

• Allen Lowrie: Carnivorous Plants of Australia. Band 3. University of Western Australia Press, Nedlands 1998, ISBN 1-875560-59-9.
• Allen Lowrie, John G. Conran: A taxonomic revision of the genus Byblis (Byblidaceae) in northern Australia. In: Nuytsia. Bd. 12, Nr. 1, 1998, S. 59–74.
• John G. Conran: The embryology and relationships of the Byblidaceae. In: Australian Systematic Botany. Bd. 9, Nr. 2, 1996, ISSN 1030-1887, S. 243–254, COI:10.1071/SB9960243.
• John G. Conran, Allen Lowrie, Jessica Moyle-Croft: A revision of Byblis (Byblidaceae) in south-western Australia. In: Nuytsia. Bd. 15, Nr. 1, 2002, S. 11–19.
• John G. Conran, Roger Carolin: Byblidaceae. In: Klaus Kubitzki (Hrsg.): The families and genera of vascular plants. Band 7: Joachim W. Kadereit (Hrsg.): Flowering plants – Dicotyledons, Lamiales (except Acanthaceae including Avicenniaceae). Springer, Berlin u. a. 2004, ISBN 3-540-40593-3, S. 45–49.

Referencoj

<references>