Ĉionodokso
 | ||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||||||
| Biologia klasado | ||||||||||||||
| ||||||||||||||
Aliaj Vikimediaj projektoj
| ||||||||||||||
Ĉionodokso (Chionodoxa), estas plantogenro ene de la subfamilio Scilloideae. La genra nomo Chionodoxa konsistas el la grekaj vortoj chion por neĝo kaj doxa (δόξα) por opinio, aspekto honoro, brilo, fiereco; la direkta traduko estas „neĝbrilo“ kaj „neĝfiero“. La hejmregiono de tiuj specioj estas la mediteranea regiono kaj Malgrandazio.
Priskribo[redakti | redakti fonton]
Chionodoxa-specioj estas plurjaraj herbaj plantoj.Tiuj geofitoj formas malgrandajn, ov- ĝis globformaj bulboj kun bruna kovraĵo („tunko“) kiel rezervorgano. Po bulbo ofte la planto nur havas du bazajn foliojn; ili estas simplaj kaj paralelnervuraj.
Sur la foliartigo staras en terminala grapola foliaro kun pluraj folioj havante po nur unu brakteo por floro. La duseksaj floroj estas trinombraj. La ses egalaj involukraj folioj estas nur kunkreskintaj base al tubo. La libera parto de la involukraj folioj staras dice kaj rekurvataj. La floroj estas blankaj aŭ bluaj kun ofte blanka gorĝo. Ekzistas du cirkloj kun po tri stamenoj. La diverse larĝaj kaj grandaj filamentoj formas centran konuson ĉirkaŭ ovario kaj pistilo. La tri karpeloj estas kunkreskintaj al epigeaj ovarioj. Ekzistas nektarioj.
La trilobaj kaj trikameraj kapsulfruktoj enhavas 3 ĝis 18 nigrajn, pli aŭ malpli globformajn, senflugilajn semojn kun elajosomoj.
Sistematiko[redakti | redakti fonton]
La genro apartenas al la tribo Hyacintheae ene de la subfamilio de la Scilloideae.
Ĉe kelkaj aŭtoroj la specioj apartenas al la genro Scilo L. sinonimo por Chionodoxa BOISS. estas: Scilla sekcio Nigriscilla serio Chionodoxa (BOISS.) SPETA.
Ekzistas ses ĝis ok Chionodoxa-specioj [1]:
- Blankeca ĉionodokso (Chionodoxa albescens (SPETA) RIX, estas laŭ la plej nova literaturo subspecio de Scilla nana (SCHULT. & SCHULT. F.) SPETA. [2]: La hejmalando estas Kreto.
- Granda ĉionodokso aŭ blua ĉionodokso (Chionodoxa forbesii BAKER, sin.: Scilla forbesii (BAKER) SPETA, Chionodoxa tmolusi Ŝablono:Person): La hejmalando estas sudokcidenta Turkio.
- Kipra ĉionodokso (Chionodoxa lochiae MEIKLE, sin.: Scilla lochiae (MEIKLE) SPETA): Ĝi estas malofta endemio en la Trodos-montaro en Kipro.
- Ordinara ĉionodokso aŭ, Lidia ĉionodokso (Chionodoxa luciliae BOISS., sin.: Scilla luciliae (BOISS.) SPETA)
- Malgranda ĉionodokso (Chionodoxa nana BOISS. & HELDR., sin.: Scilla nana (SCHULT. & SCHULT. F.) SPETA): La hejmlando estas Kreto.
- Malhela ĉionodokso, (Chionodoxa sardensis WHITTALL EX BARR & SUGDEN, sin.: Scilla sardensis (WHITALL EX BARR & SUGDEN) SPETA): La hejmlando estas Turkujo.
- Kreskeganta ĉionodokso aŭ (Chionodoxa siehei STAPF, estas ankaŭ la sinonimo de Scilla forbesii (BAKER) SPETA): La hejmlando estas la okcidenta Turkio.
Naturhibrido estas Chionodoxa siehei × Chionodoxa luciliae.
Ankaŭ ekzistas intergenraj hibridoj, ekzemple: ×Chionoscilla allenii J. ALLEN EX G. NICHOLSON = Chionodoxa forbesii × Scilla bifolia.
Se Chionodoxa etas metita al Scilla, ĝi nomiĝus: Scilla × allenii (J. ALLEN EX G.NICHOLSON) SPETA.
Ekzistas multaj hibridoj, kiuj estas uzataj kiel ornamplantoj. Ili ofte kreskas sovaĝe kaj estas rigardataj kiel invada planto.[1][2]
Referencoj[redakti | redakti fonton]
Literaturo[redakti | redakti fonton]
- John McNeill: Chionodoxa. In: ISBN 0195152085 paĝo 320 (rete) (angl.).
- Horst Eggert: Schneeglanz-Arten in Schleswig-Holstein, 2008. (PDF; 18 kB)
- Walter Erhardt u. a.: Der große Zander. Enzyklopädie der Pflanzennamen. Band 2. Verlag Eugen Ulmer, Stuttgart 2008. ISBN 978-3-8001-5406-7