Ararata Pontifika Diocezo

Ararata Pontifika Diocezo
Diocezo
Armenian Apostolic Church diocese [+]
Lando	Armenio
	Vikimedia Komunejo: Araratian Pontifical Diocese [+]
	En TTT: Oficiala retejo [+]
	v • d • r

Ararata Pontifika Diocezo (armene: Արարատյան Հայրապետական թեմ Araratjan Hajrapetakan tem) estas la plej granda diocezo de la Armena Apostola Eklezio kaj unu el la plej malnovaj diocezoj en la mondo, kovrante la urbon Erevano kaj la provincon Ararat ene de Armenio.^[1] La Ararata Diocezo suferis plurajn ŝanĝojn kun la paso de la tempo kaj la malsamaj historiaj kuntekstoj. Ĝi perdis teritoriojn kiuj nun troviĝas en Turkio kaj Naĥiĉevano kaj dum sovetaj jaroj preskaŭ ĉiuj preĝejoj estis fermitaj, kelkaj estis detruitaj kaj ĝia aktiveco estis forte limigita. Post la sendependiĝo de Armenio kreiĝis pluraj diocezoj laŭ la administra divido de la lando sed malgraŭ tio, ĝi restas kiel la plej granda kaj grava de la Armena Apostola Eklezio.

Historio[redakti | redakti fonton]

Antikvo[redakti | redakti fonton]

La origino de Ararata Pontifika Diocezo devenas de la komenco de la 4-a jarcento. Kun la kristanigo de Armenio, Sankta Gregorio la Iluminanto establis la Katolikosejon de Ĉiuj Armenoj en Vagharŝapat (Eĉmiadzin), same kiel la Araratan Pontifikan Diocezon kaj nomumis episkopon Albianus kiel la unua primasa vikario de la ĵus fondita diocezo. La nomo de la diocezo devenas de la monto Ararato; la simbolo de la armena nacio. Unue la diocezo inkluzivis la teritoriojn de Ararat-ebenaĵo, Naĥiĉevano, Kotajko kaj la okcidentajn teritoriojn de Sevan-lago. Oni kredas, ke la diocezo estis ofte konata kiel la Diocezo de Erevanointer la 15a kaj 19a jarcentoj. Sub la rusa regado dum la meza 19-a jarcento, la jurisdikcio de la diocezo estis vastigita al la teritorioj de Sjuniko kaj Ŝirako ankaŭ, sekvita per la areo de Kars en 1878, kovrante preskaŭ la tutan areon de orienta Armenio^[2].

Rusa periodo[redakti | redakti fonton]

Meze de la 18-a jarcento, kiam la limoj de la diocezoj de la Armena Apostola Eklezio estis finfine aranĝitaj, Erevano estis menciita kiel duon-sankta, duon-senjora diocezo, kiu kunigis la urbon Erevano kaj ĉiujn ĉirkaŭajn vilaĝojn, la urbon Blur sur la dekstra bordo de la rivero Arakso kaj la ĉirkaŭaj regionoj. Ĉi tiu situacio daŭris ĝis la aliĝo de Poloĵenje en 1836. Meze de la 19-a jarcento, 6 grandaj diocezoj aŭ ŝtatoj de la Armena Eklezio formiĝis ene de la limoj de la Rusa Imperio, kies tria estis la Diocezo de Erevano, kies vera gvidanto estis la Katolikoso de Ĉiuj Armenoj. La diocezo havis 4 pastrejojn: Erevano, Naĥiĉevano, Ŝirako kaj Kars. Post la rusa transpreno (1878) en la 1880-aj jaroj, la kvina diocezo estis aldonita al la diocezo, Kars, kiu kovris la tutan regionon de Kars.

Unua Armena Respubliko[redakti | redakti fonton]

Komence de la 20-a jarcento, la Ararata Pontifika Diocezo havis 643 preĝejojn, 13 monaĥejajn kompleksojn kaj pli ol 150 lernejojn funkciantajn sub sia jurisdikcio. En aŭgusto 1920, per pontifika encikliko eldonita de Katolikoso Georgo la 5-a, la teritorio de Ŝirako estis apartigita de la Araratia Diocezo por formi la Diocezon de Ŝirak. Post la Moskva Traktato en 1921, la Ararata Diocezo perdis la teritoriojn de Kars kaj Naĥiĉevan.

Sovetaj jaroj[redakti | redakti fonton]

Dum la jaroj de soveta regado , la estro de la Katolikosejo de Ĉiuj Armenoj. La ordeno spertis radikalajn ŝanĝojn. La diocezo de Erevano, ŝajne patriarka, daŭre ekzistis, krom ke ĝi estis dividita en du sinsekvojn: Malnova Naĥiĉevano-Daralagjaz kaj Nova Bajazet. La diocezo konsistis el la monaĥejoj Sankta Georgo kaj Gndevaz en Mughni. En la fruaj 1930-aj jaroj, la interŝanĝoj estis aboliciitaj, kaj por mallonga tempo la diocezo estis dividita en 15 agentejojn: Baŝ Garni, Garni , Vedi-Basar , Old Nakhichevan, Goghtni, Meghri, Kotayk .Tsakhkadzor , Gegharkunyats , Daralagjaz, Vagharŝapat , Aŝtarako, Aparan , Baŝ Aparan, Sardarapat, Hrazdanakoghmjan, kiuj ankaŭ baldaŭ malaperis, kaj La Diocezo de Erevano fariĝis nur surpapera diocezo.

Dum la jaroj de Stalina persekutado, preskaŭ ĉiuj preĝejoj kaj monaĥejoj en la teritorio de la diocezo estis fermitaj, la plej multaj el la pastraro estis malliberigitaj, ekzilitaj aŭ pafitaj. Detruitaj en Erevano:

Preĝejo Sanktaj Paŭlo kaj Petro (en la loko de la nuna Kinejo Moskvo)
Gecemana Kapelo (en la loko de la Nacia Opero kaj Baleta Teatro)
Preĝejo Sankta Gregorio la Iluminanto (en la loko de la lernejo Yeghiŝe Ĉarenc )
Preĝejo Sankta Jakobo

La Diocezo de Erevano, jam kun la malnova nomo (Ararata Patriarkejo), ricevis sensignifajn privilegiojn en la 1960-aj jaroj, dum la katolikosa regado de Vazgen la 1-a. En 1989, la Diocezo de Sjunik estis apartigita de ĝi kun sia nuna teritorio.

Sendependa Armenio[redakti | redakti fonton]

Kun la sendependeco de Armenio en 1991, la armena eklezio estis reorganizita, la plej multaj el la posedaĵoj estis redonitaj al la eklezio kaj multaj novaj diocezoj estis establitaj surbaze de la administraj sekcioj de Armenio. La Diocezo de Gugark estis formita en 1991, kaj la 30-an de majo, 1996, sub la patriarka direkto de Garegino la 1-a, la Diocezo de Armavir , Aragacotn , Gegharkunik kaj Kotajk estis apartigitaj de ĝi.

Nuntempe la Ararata Pontifika Diocezo estas la plej granda diocezo de la Armena Eklezio, kun ĉirkaŭ 1,3 milionoj da homoj sub sia jurisdikcio. La primasa vikario de la diocezo estas ĉefepiskopo Navasard Kĉojan, servanta ekde 1999. La dioceza ĉefsidejo situas en la ĉefurbo Erevano, apud la katedralo Sankta Sarkis.

Aktivaj preĝejoj[redakti | redakti fonton]

En junio 2017, la diocezo havas la sube listigitajn preĝejojn kaj kapelojn funkciantajn sub sia jurisdikcio, funkciantaj tra Erevano kaj Ararato, escepte de la monaĥeja komplekso Ĥor-Virapo de la 17-a jarcento en la provinco Ararato, la Katedralo Sankta Gregorio en Erevano malfermiĝis en 2001, kaj la Preĝejo Sankta Ana en Erevano malfermiĝis en 2015, kiuj estas rekte reguligitaj de la Patrina Seĝo de Sankta Eĉmiadzin^[3].

Jen la listo de preĝejoj, monaĥejoj kaj kapeloj funkciantaj sub la jurisdikcio de la Ararata Pontifika Diocezo, kune kun ilia loko kaj jaro de konsekro:

Preĝejoj[redakti | redakti fonton]

En Erevano[redakti | redakti fonton]

Preĝejo Katoghike , 1264
Preĝejo Sankta Jakobo de Kanaker , 1679
Preĝejo Sankta Zoravor, 1694
Preĝejo Sankta Georgo de Noragavit, 17-a jarcento
Preĝejo Sankta Johano Baptisto , 1710
Katedralo Sankta Sarkis, 1842
Preĝejo Surp Kiraki, 19-a jarcento
Preĝejo Sankta Dipatrino de Nork-Maraŝo, 1995
Sankta Vartanaj Martiroj-Preĝejo de Jerablur, 1998
Preĝejo Sankta Patrino de Dio de Malatja-Sebastjo, 1998
Sankta Sarkis-Preĝejo de Nor Nork , 1999
Preĝejo Sankta Dipatrino de Avan, Erevano, 2002
Preĝejo de Sanktaj Martiroj de Davtaŝen, 2003
Preĝejo Sankta Triunuo (Erevano), 2005
Preĝejo Surp Khach de Ĉarbaĥ, 2006
Sankta Dipatrino de Nor Nork, 2014
Preĝejo Sanktaj Martiroj de Nubaraŝen, 2015

Katoghike Church, 1264
Saint Hakob Church of Kanaker, 1679
Zoravor Surp Astvatsatsin Church, 1694
Surp Gevork Church of Noragavit, 17th century
Saint John the Baptist Church, 1710
Saint Sarkis Cathedral, 1842
Surp Kiraki Church, 19th century
Holy Mother of God Church of Nork-Marash, 1995
Holy Vartanants Martyrs Church of Yerablur, 1998
Holy Mother of God Church of Malatia-Sebastia, 1998
Saint Sarkis Church of Nor Nork, 1999
Holy Mother of God Church of Avan, Yerevan, 2002
Holy Martyrs Church of Davtashen, 2003
Holy Trinity Church, 2005
Surp Khach Church of Charbakh, 2006
Holy Mother of God Church of Nor Nork, 2014
Holy Martyrs Church of Nubarashen, 2015

En provinco Ararato[redakti | redakti fonton]

Preĝejo Sankta Jakobo, vilaĝo Ararat , 1866
Preĝejo Sankta Gregorio, Bjuravan, meze de la 19-a jarcento, rekonstruita en 1999
Preĝejo Sankta Patrino de Dio, Dimitrov, 1868
Preĝejo Sankta Patrino de Dio, Verin Artaŝat, 19-a jarcento
Preĝejo Sankta Johano, Mkhĉjan, 1890
Preĝejo Sankta Patrino de Dio, Dalar , 1890
Preĝejo Sankta Sarkis, Argavand, 1897
Preĝejo Sankta Jakobo, Mrgavan, 1905
Preĝejo Sankta Georgo, Kanaĉut, 1908
Preĝejo Sankta Patrino de Dio, Vedi, 2000
Preĝejo Sankta Resurekto, Nerkin Dvin, 2000
Preĝejo Sankta Georgo, Marmaraŝen, 2002
Preĝejo Sankta Patrino de Dio, Arevŝat, 2006
Preĝejo Sankta Patrino de Dio, Ŝahumjan, 2009
Preĝejo Sankta Georgo, Masis , 2009
Preĝejo Sankta Patrino de Dio, Norabac , 2014
Preĝejo Sankta Johano la Evangeliisto, Artaŝato 2015
Preĝejo Sankta Tadeo, Masis, 2015