Martin Cellarius
| Martin Borrhaus (1499-1564) | ||
|---|---|---|
.jpeg) "De Operibus Dei" verko eldonita en (1527) far Martin Borrhaus.
| ||
| Persona informo | ||
| Naskiĝo | 1499 en Stuttgart, Germana regno | |
| Morto | 11-a de oktobro 1564 en Bazelo, Svisio | |
| Religio | luteranismo vd | |
| Lingvoj | latina vd | |
| Ŝtataneco | Germanio vd | |
| Alma mater | Universitato de Tübingen Universitato de Ingolstadt Universitato de Bazelo Universitato de Hajdelbergo | |
| Profesio | ||
| Okupo | teologo • universitata instruisto vd | |
| vd | Fonto: Vikidatumoj | |
Martin Borrhaus (1499-1564), ankaŭ konata kiel "Martinus Cellarius", estis evangelia teologo, hebreisto, helenisto, latinisto kaj reformatoro. Li estis lernanto de Johano Reuchlin, Johannes Eck kaj Filipo Melanktono.[1] Li havis grandajn konojn pri la hebrea, la greka kaj la latina lingvoj.
Biografio[redakti | redakti fonton]
Borrhaus estis kreita kiel adoptita infano de la komponisto Simon Cellarius (1500-1544). Li enmatrikuliĝis en la Universitato de Tübingen, kie li ricevis la gradon kiel Magistro pri Artoj en 1515 kaj konatiĝis kun Filipo Melanktono.
En la vintra semestro de 1520 li estis gvidata de Johano Reuchlin en la Universitato de Ingolstadt, kie li komence dediĉis sin al la greka kaj hebrea lingvoj. Li tuj turniĝis al la spiritaj studoj kaj doktoriĝis sub la dekana regado de Johannes Eck kiel bakalaŭro pri teologio.
Provokita de disputo kun Eck, li forlasis Ingolstadt-on kaj iris al Wittenberg en 1521. Tie li laboris en la privata lernejo de Melanktono kaj instruis matematikon. Ĉi tie la eventoj de la reformacio kaptis lin kaj lin impresis la profetoj de Zwickau, precipe Markus Thomae Stübner, dum la movado en Wittenberg.
Ĉar li ne volis esti malemigita de la entuziasma movado kaj ne lasis sin ŝanĝi eĉ laŭ insisto de Marteno Lutero, li estis akuzita pri heterodokseco kaj forpelita de Wittenberg en aprilo 1522.
Vaganta vivo komenciĝis por Borrhaus. Lia vojo kondukis lin tra Stutgarto al Svislando, kie li renkontis la baptiston Felix Manz (1498-1527). El Zuriko, li translokiĝis tra Aŭstrio kaj Pollando al Königsberg (Prusio).
La kontaktoj en Königsberg estis avertitaj pri li, kaj duko Alberto la 1-a de Brandenburg-Ansbach instigis lin prezenti siajn opiniojn kaj viziti Luteron en Wittenberg. La sekva konversacio kun Lutero estis kontentiga, tiel ke li povis resti en Wittenberg, sed li estis altirita al Strasburgo.
En 1526 li ekloĝis en Strasburgo, kie li edziĝis al Odilia von Utenheim. Dank'al la riĉeco alportita de lia edzino, li povis dediĉi sin al siaj studoj kaj enamikiĝis kun Wolfgang Capito. Sub lia influo Borrhaus publikigis sian unuan verkon "De operibus Dei", en 1527. En 1536 lia edzino mortis kaj Borrhaus perdis ĉiujn privilegiojn.
Li tiam iris al Bazelo, kie li komence vivtenis sin kiel vitroblovisto kaj poste edziĝis denove. En 1541, lia amiko Simon Grynaeus certigis, ke li ricevos duonan salajron kiel profesoro pri retoriko en la universitato. En 1544 li ricevis la katedron de la Malnova Testamento kiel plena profesoreco kaj estis rektoro de la universitato en 1546, 1553 kaj 1564. Li konstante prizorgis siajn studentojn, alie li estus konsiderata idiosinkrazia ekscentrulo.
Estas tipe de lia sinteno, ke li estis proksima al la kontraŭuloj de la Kalvinismo kaj estima akra defendantoj de la toleremo, Sébastien Châteillon kaj Celio Secondo Curione (1503-1569), kaj asociita kun Mikaelo Serveto. Li estis proksima al ili, ĉar li severe malakceptis infanobapton. Humanisme, li reprezentis la postulon pri la kultivado de individua laika pieco kaj la libereco de kredo kaj konscienco. Kune kun la spiritualistoj de la reformacia periodo, li batalis kontraŭ la misuzoj de la reformacio ĉar li malkaŝe deviis sin de la ortodokseco.
Verkaro[redakti | redakti fonton]
- Hec axiomata et conslusiones Magister Martin Cellarius Angelopoli disputatione ventilabit XXI. Octob. anni XIX. 1519
- De Operibvs Dei, 1527
- In Salomonis regis filii David sacrosanctam ecclesiastis concionem commentarius, 1539
- Mathēmatōn stoicheia. Hoc est elementale cosmographicum, 1539
- In Salomonis regis filii David sacrosanctam ecclesiastis concionem commentarivs, 1539
- De Censura veri & falsi, Libri tres, 1541
- In Aristotelis Politicorum, sive de republica libros octo Martini Borrhai annotationes, 1545
- Declaratio Jubilaei Futuri Romae Anno M.D.L., 1550
- Elementale cosmographicum, 1551
- Martini Borrhai Stugardiani in tres Aristotelis de Arte dicendi libros commentaria, Aristotelo, 1551
- De arte dicendi, 1551
- In Cosmographiae Elementa Commentatio, 1555
- In Cosmographiae elementa Commentatio, 1555
- In Mosem, diuinum legislatorem..., 1557
- n sacram Josuae, Judicum, Ruthae, Samuelis & Regum historiam, 1557
- In Jesaiae Prophetae Oracula ..., 1561
- In Salomonis sacram Concionem, 1564
- Historia Francisci Spirae, 1608
Literaturo[redakti | redakti fonton]
- Treccani
- Personensuche
- Historisches Lexikon der Schweiz
- Mennlex
- Global Anabaptist Mennonite
- Deutsche Biographie
- WorldCat Identities
- Melchior Adam
Vidu ankaŭ[redakti | redakti fonton]
- Johannes Reuchlin (1455-1522)
- Johannes Eck (1468-1543)
- Gregor Reisch (1470-1525)
- Wolfgang Capito (1478-1541)
- Marteno Lutero (1483-1546)
- Bernardino Ochino (1487-1564)
- Alberto de Prusio (1490-1568)
- Gerhard Westerburg (1490-1558)
- Simon Grynaeus (1493-1541)
- Filipo Melanktono (1497-1560)
- Felix Manz (1498-1527)
- Hans Denck (1500-1527)
- Simon Cellarius (1500-1544)
- Celio Secondo Curione (1503-1569)
- Heinrich Bullinger (1504-1575)
- Justus Velsius (1510-1581)
- Mikaelo Serveto (1511-1553)
- Sebastian Castellio (1515-1563)