Újpest
Újpest | ||
esperante: Nova Pest (urbo) | ||
distrikto | ||
Urbodomo en Újpest
| ||
|
||
Oficiala nomo: Újpest | ||
Kromnomo: hungare: IV. kerület | ||
Lando | Hungario | |
---|---|---|
Parto de | Budapeŝto | |
Rivero | Danubo | |
Situo | Újpest | |
- koordinatoj | 47° 33′ 34″ N 19° 04′ 50″ O / 47.55944 °N, 19.08056 °O (mapo) | |
Areo | 18,82 km² (1 882 ha) | |
Loĝantaro | 98 402 (01.01.2010) | |
Denseco | 5 228,59 loĝ./km² | |
Distriktestro | Zsolt Wintermantel | |
Horzono | MET (UTC+1) | |
- somera tempo | MEST (UTC+2) | |
Poŝtkodo | 1041 – 1048 | |
Situo de la distrikto en Hungario
| ||
La budapeŝta 4-a distrikto
| ||
Vikimedia Komunejo: Budapest District IV | ||
Retpaĝo: www.ujpest.hu | ||
Újpest (kune kun nova kvartalo Káposztásmegyer) estas la 4-a distrikto de Budapeŝto. La loknomo signifas: nova Pest (urbo).
Situo
Distrikto Újpest situas norde en la ĉefurbo laŭ maldekstra bordo de Danubo sur ebenaĵo.
Historio
En la 1830-aj jaroj komencis tie konstrui domojn. Post jardeko ĝi iĝis vilaĝo. La loko industriiĝis kaj urbiĝis en 1907. Dum la socialismo denove oni evoluis tie la industrion. En 1950 Újpest aliĝis al Budapeŝto. Nepre menciindas elstara sporta klubo Újpesti Dózsa, kies apoganto estis la polico. En 1956 estis tie gravaj bataloj. Fine de la 1970-aj jaroj la metroo atingis centron de Újpest. En 1983 komencis konstrui novan kvartalon Káposztásmegyer. En la distrikto 10 infanvartejoj, 7 infanĝardenoj, 4 bazlernejoj, 9 mezlernejoj, kulturdomo, muzeo pri papilioj funkcias.
Trafiko
- ŝipo al Óbuda
- fervojo al Esztergom kaj Vác
- metroo, aŭtobusoj, tramoj
- ponto nomata Megyeri 2 km-ojn longa de 2008
- fervoja ponto
Vidindaĵoj
- urbodomo
- romkatolika ĉefparoĥa Preĝejo de Reĝino de Ĉieloj (Újpest)
- romkatolika Preĝejo de Stefano la 1-a (Hungario) (Újpest)
- romkatolika Kirko Sankta Jozefo (Újpest)
- romkatolika Kirko Sankta Triunuo (Káposztásmegyer)
- romkatolika Kirko Ĉieliro de Maria (Újpest)
- funkcianta Sinagogo (Újpest) de 1886
- kalvinana preĝejo de 1878
- luterana preĝejo
- akvoturo de 1912
Famuloj
Grava mecenato de Újpest estis Sándor Károlyi (politikisto), kiu fondis ĉevaltiran tramon, hospitalon, pensiulejon, orfejon, preĝejon.
- en Újpest naskiĝis:
- aktoro Tamás Major kaj aktorino Hédi Váradi
- ekonomikisto László Kapolyi
- inĝeniero László Hornok
- lingvisto Gyula Laziczius
- ministro Károly Janza
- László Földes (muzikisto)
- pentristo István Szőnyi en 1894
- politikisto Gyula Kelemen
- skulptisto Dezső Bokros Birman
- verkistoj Kálmán Sándor, Klára Fehér kaj Péter Vasadi
- en Újpest mortis:
- ĵurnalisto kaj pedagogo Béla Somogyi
- hungara-juda orientalisto Ede Mahler
- fondinto de la hungara statistiko Elek Fényes