Colomba

Colomba
literatura verko
Aŭtoroj
Aŭtoro	Prosper Mérimée
Lingvoj
Lingvo	franca lingvo
Eldonado
Eldondato	1840
Ĝenro	novelo
Tradukado
	Kovrilpaĝo de la esperanta eldono
Eldonjaro de tradukita versio	1938
	v • d • r

Colomba estas novelo-romano de Prosper Mérimée publikigita en julio 1840 en la Revue des deux mondes kaj la sekvan jaron en libroformato. Ĝi estas la rakonto de venĝo kiu okazas sur la insulo Korsiko . La romano estas konsiderata ĉefverko kaj klasikaĵo de la franca literaturo - fakte, ĝi estas parto de la sekundara eduka programo en Francio. En la romano Merimé sukcesas kombini klasikan tragedion kun lokismo, "la transhistoria motivo kaj etnologia esplorado", laŭ Anne-Emmanuelle Demartini. Ĝia efiko estis tiel granda ke Korsiko iĝis "la lando de Colomba" post ĝia publikigo.

Fono[redakti | redakti fonton]

En 1839 Prosper Mérimée, tiam inspektisto de Historiaj Monumentoj, vojaĝis al Korsiko. Lia restado daŭras sep semajnojn kaj kvankam li estas seniluziigita de la malmultaj elstaraj monumentoj sur la insulo, tie li trovas, laŭ sia propra atesto, "la puran naturon de la homo". "Ĉi tiu mamulo estas vere tre scivolema ĉi tie," li skribis al amiko, "kaj mi neniam laciĝas de rakontado de rakontoj pri vendettoj." Tiuj vendetrakontoj estos la deirpunkto de la romano. La rolulo, kiu donas la titolon al la verko, estas inspirita de la rakonto de Coloma Bartoli, virino kiun Merimé renkontis dum sia restado sur la insulo, kvankam post la publikigo de la romano ŝi diros, ke ĝi havas nenion komunan kun sia propra vivo.

Ne estis la unua fojo, ke Merimé traktis la temon de la korsika vendetto, kiel li jam faris tion en sia romano Mateo Falcone publikigita en 1829 kaj kiu, aliflanke, kontribuis al starigo de la literatura bildo de Korsiko kiel tero de banditoj kaj kruela venĝo.

Intriga resumo[redakti | redakti fonton]

Tra la lenso de historia fikcio, la novelo ekzamenas la korsikan vendetto. En la rakonto, Orso estas devigita konsideri ĉu li devus venĝi la morton de lia patro, ŝajne elfarita de la Barricini familio. Anglino, Lydia Nevil, provas malemigi lin de murdo, dum lia fratino, Colomba, uzas ĉion de ŝia ruzeco por certigi la kontraŭan rezulton.

La rakonto okazas en 1816. Orso della Rebbia revenas al Korsiko du jarojn post kiam lia patro estis murdita fare de la rivala Barricini-familio. Lia fratino Colomba - "la diablo mem", laŭ lia frato -, kiel la tuta socio, kiu kunhavas sistemon de valoroj fokusitaj al honoro kaj en kiu venĝo estas devo, postulas, ke li mortigu tiujn, kiuj mortigis lian patron. Sed Lydia Nevil, irlanda turisto kiu vojaĝis al la insulo kun ŝia patro kaj kiu renkontis Orson dum la vojaĝo, provas malpersvadi lin. Tiel, kiel rimarkigis Anne-Emmanuelle Demartini, la intrigo de la romano « dependas de la fatalo de la vendetto, el kiu tiu juna francigita korsiko senespere provas eskapi, ŝirita inter du kulturoj, ŝirita inter justeco kaj la leĝo de sango.", kiu neplaĉe memorigas lin pri la bela kaj feroca Colomba, virila gardisto de familia honoro kaj malnovaj lokaj kutimoj ». Orso finfine falas en embuskon de la Barricini-fratoj kaj finas mortigi ilin en legitima defendo.

Roluloj[redakti | redakti fonton]

Brandolaccio "Brando" Savelli - amikema korsika eksterleĝulo
Brusco - la hundo de Brando
Colomba della Rebbia - la ĉefrolulo kaj fratino al Orso
Kolonelo Nevil - la patro de Lydia
Giudice Barricini - advokato kaj kapo de la Barricini familio
Le Curé - eksa teologia studento, nun eksterleĝulo
Lydia Nevil - anglino kaj romantika interesita de Orso
Orlanduccio Barricini - filo de Giudice Barricini
Orso della Rebbia - la frato de Colomba
Vincentello Barricini - filo de Giudice Barricini

Recenzo[redakti | redakti fonton]

„ Por la sesa numero, fakte la lasta de la unua garantiita serio de EPOKO, la elekto estas certe tre bona ; ni eĉ kredas ke ni tute ne devas rakonti la historion de Colomba, kun kiu la franca verkisto Prosper Merimee havis tiom da

sukceso. Sed kion ni povas diri estas ke la libro — laŭ ni — tre bone konvenas al la celo kiun sin starigis EPOKO : doni al la aliĝintoj interesajn, distrajn romanojn. Tion ni mem ŝatia aldoni, pro la fakto ke en kelkaj esperantistaj gazetoj oni parolis pri « ne alta literatura valoro » de la ĝis nun elektitaj libroj. Ni nur povas diri : daŭrigu en la sama vojo kaj tie ĉi ni povas ripeti ke estonte la libroj fakte ne plu estos por iu reto de membroj en unua vico, sed ke aperos tri aŭ kvar romanoj en ĉiu jaro, kiujn ĉiu povos aĉeti por 1 ŝ 6 p.

Aparta aliĝo al la klubo do ne plu estos necesa. ”

— Belga esperantisto n267-268 (maj-jun 1939)