Figura arto

Figura arto aŭ figurismo, priskribas artaĵon (precipe pentrado kaj skulptarto), kiu klare devenas de realaj objektaj fontoj, kaj ankaŭ estas, laŭ difino, reprezenta. La termino ofte kontraŭas abstraktan arton:^[1]

Ekde la alveno de abstrakta arto la termino metafora estis uzita por raporti al iu ajn formo de moderna arto, kiu konservas fortajn referencojn al la reala mondo.

Pentrarto kaj skulptarto povas do esti dividitaj en la kategoriojn de figuraj, reprezentaj kaj abstraktaj, kvankam, strikte parolante, abstrakta arto estas derivita (aŭ abstrakta) de figuro aŭ alia natura fonto. Tamen, "abstrakta" foje estas uzata kiel sinonimo de ne-reprezenta arto kaj ne-objektiva arto, t.e arto kiu ne havas derivadon de figuroj aŭ objektoj.

Figura arto ne sinonimas kun figuro-pentraĵo (arto reprezentanta la homan figuron), kvankam homaj kaj bestaj figuroj estas oftaj temoj.

Formalaj elementoj[redakti | redakti fonton]

La formalaj elementoj, tiuj estetikaj efikoj kreitaj de desegno, de kiu fiksa arto dependas, inkluzivas linion, formon, koloron, lumon kaj mallumon, mason, volumenon, teksturon kaj perspektivon, kvankam oni devas atentigi, ke ĉi tiuj elementoj de dezajno ankaŭ povus ludi rolon en kreado de aliaj specoj de bildoj - ekzemple abstrakta, aŭ ne-reprezenta aŭ ne-objektiva dudimensia arto. La diferenco estas, ke en figuraj artoj ĉi tiuj elementoj estas deflankigitaj por krei impreson aŭ iluzion de formo kaj spaco, kaj kutime krei emfazon en la rakonto portretita.^[2]

Evoluo[redakti | redakti fonton]

Figura arto mem estas bazita sur silenta kompreno de abstraktaj formoj: la figuro-skulptaĵo de greka antikveco ne estis naturalisma, ĉar ĝiaj formoj estis idealigitaj kaj geometriaj. Ernst Gombrich menciis la striktojn de ĉi tiu skema bildaro, la aliĝo al tio, kio jam estis konata, anstataŭ tio, kio estas vidata, kiel la "egipta metodo", aludo al la memor-bazita klareco de bildoj en egipta arto.^[3]^[4] Poste idealigo donis manieron al observado, kaj metafora arto kiu ekvilibrigis idealan geometrion kun pli granda realismo estis vidita en Klasika skulptaĵo de 480 a.K.^[5] La grekoj aludis al la dependeco de vida observado kiel mimezo. Ĝis la tempo de la impresionistoj, metafora arto karakterizis sin por provi akordigi ĉi tiujn kontraŭajn principojn.^[6]

Ekde la frua Renesanco, Manierismo kaj Baroko tra 18-a, 19-a kaj 20-a jarcenta pentrarto Figura arto senĉese plilarĝigis siajn parametrojn. Grava limŝtono en la evoluo de metafora arto estas la unua konata kuŝanta nudulino en la okcidenta pentraĵo ĉe La dormanta Venuso (1510) de Giorgione. Ĝi enkondukis la inan nudecon kiel subjekton kaj komencis longan linion de famaj pentraĵoj.^[7]

Nicolas Poussin (1594-1665), franca pentristo laŭ la klasika stilo kies laboro ĉefe enhavas klarecon, logikon kaj ordon, kaj favoras linion super koloro, servita kiel alternativo al la pli rakonta baroka stilo de la 17-a jarcento. Li estis grava inspiro por tiaj klasike orientitaj artistoj kiel Jacques-Louis David, Jean-Auguste-Dominique Ingres kaj Paul Cézanne. La kreskado de la novklasika arto de Jacques-Louis David finfine generis la realismajn reagojn de Gustave Courbet kaj Édouard Manet kondukantaj al la mult-facetaj figuraj artoj de la 20-a jarcento.^[6]

En novembro de 2018, sciencistoj raportis la malkovron de la plej malnova konata metafora arto, pli ol 40.000 (eble tiel maljuna kiel 52.000) jaroj de nekonata besto, en la kaverno de Lubang Jeriji Saléh sur la indonezia insulo Borneo.^[7]

Urba pejzaĝo[redakti | redakti fonton]

Albrecht Dürer (1494) Korto de la Kastelo Innsbruck
Jan van der Heyden (1652) La kirko en Veere
Canaletto (c. 1737) Vido de la placeto kaj la baseno de Sankta Marko en Venecio