Pentrado

El Vikipedio, la libera enciklopedio
Salti al navigilo Salti al serĉilo
La tri Gracioj de Rubens
Francisco de Zurbarán: Aĵpentraĵo kun kruĉo kaj tasoj (1636)
Claude Monet (1840-1926), Pomoj kaj Vinberoj, (1880), Arta Instituto de Ĉikago, aĵpentraĵo.
Kreo de Adamo de Mikelanĝelo en la Siksta Kapelo.
Pentrante Istanbulon

Pentrado aŭ pentro-arto estas la arto de la aplikado de koloroj al surfaco kiel muroj, papero, kanvaso, ligno, vitro, lako, argilo, betono, folio, kupro aŭ alia medio. Pentrita verko inkluzivas elementojn de arto por esprimi la konceptan intencon de la artisto. Pentraĵoj povas esti natura kaj figurema, kiel en senmova vivaĵo aŭ pejzaĝo, abstrakta, didaktika, simbola, aŭ politika.

Laŭ Francisko Azorín pentri estas Reprodukti kolore objekton, pejzaĝon, estaĵon, sur papero, tuko, ligno, metalo, stuko, k.c. Kolorigi.[1] Li indikas etimologion el la latina pingere, pictum (pentri). Kaj li aldonas terminojn pentrado, pentrarto, pentristo kaj pentrilo, krom tipojn de pentrado, nome oleo, akvarelo, tuĉo, fresko, detrempo, enkaŭsto, guaŝo, paŝtelo.[2]

Priskribo[redakti | redakti fonton]

Pentrado estas la praktiko de surŝmirado de farbo, pigmento, koloro aŭ alia rimedo[3] al surfaco (subtenobazo). La rimedo estas ofte aplikita al la bazo per broso sed aliaj iloj, kiel ekzemple tranĉiloj, spongoj, kaj aerpenikoj, povas esti uzitaj. En arto, la esprimo pentrado priskribas kaj la agon kaj la sekvon de la ago. Pentraĵoj povas havi por sia subteno tre diversajn surfacojn kaj povas asimili multajn aliajn materialojn inkluzive de sablo, argilo, papero, orfolio same kiel objektoj.

Pentrado estas reĝimo de kreiva esprimo, kaj la formoj estas multaj. Desegnado, kunmetado aŭ abstraktado, inter aliaj estetikoj, povas helpi manifesti la esprimplenan kaj koncipan intencon de la artisto. Pentraĵoj povas esti naturalismaj kaj reprezentaj (kiel en aĵpentraĵoj aŭ pejzaĝoj), fotografiaj, abstraktaj, esti ŝarĝitaj per rakonta enhavo, simboleco, emocio aŭ esti politikaj en naturo.

Parto de la historio de pentrado en kaj orienta kaj okcidenta arto estas dominita per spiritaj ĉeftemoj kaj ideoj; ekzemploj de tiu speco de pentr-arto prezentis mitologiajn figurojn sur ceramiko al bibliaj scenoj igitaj en la internaj muroj kaj plafono de la Siksta Kapelo, al scenoj de la vivo de Budho aŭ aliaj bildoj de orienta religia origino.

Teĥnikoj[redakti | redakti fonton]

Oleo-pentrado estas metodo de pentrado per pigmentoj kunligitaj de sekiganta oleo (precipe de linoleo en renesanca Eŭropo). Ofte oleo kiel linoleo estis bolita kun rezino, ekzemple pino-rezino aŭ eĉ olibano. Tiuj variaj oleoj donas al la uzita farbo diversajn proprecojn (malpli flava aspekto, malpli longa sekiĝtempo, ktp...).

Akvarelo estas pentraĵo farita per akvosolveblaj, travideblaj farboj. La farboj el gumo kaj koloraj pigmentoj solviĝas en akvo kaj per fajna peniko pentriĝas sur papero, pergameno aŭ alia hela materialo.

Guaŝo laŭ PIV estas preparaĵo farita el farboj akvigitaj kun gumo kaj mielo, kaj pentraĵo, en kiu oni uzis tian preparaĵon.

Fresko estas pentraĵo per akvaj koloriloj sur freŝa stukaĵo de muro. La pentraĵo estas farita dum la stukaĵo estas ankoraŭ malseka, kaj stukaĵo kaj koloroj kune sekiĝos.

La arto de paŝtelo apartenas al la nomataj sekaj teknikoj de pentrarto, ĉar diference de la pentratro je oleo aŭ je akvarelo, ĝi ne uzas ajnan solvaĵon kaj oni aplikas rekte sur la laborsurfaco. Kiel pentrobazo oni uzas bonkvalitan paperon, de specifa dikeco, de koloro neŭtra ne blanka kaj de ioma rugeco.

Murpentraĵo estas pentraĵo, kiu ne estas verkita sur ligna tabulo aŭ tolaĵo, sed rekte sur la muro. La farboj estas ĉe murprentraĵoj aŭ rekte metitaj sur stukaĵon ankoraŭ malseketan (vidu: fresko) aŭ jam sekan (vidu: sekpentraĵo). La artisto provas aŭ konservi la ecan ebenon de la muro aŭ doni impreson de tridimensio (iluzidona murpentraĵo).

Pentrotrompo aŭ okultrompo, el trompe-l'œil, en franca por "trompi la okulon", prononce [tʁɔ̃p lœj], estas arta tekniko kiu uzas realismajn bildaron por krei la optikan iluzion ke la pentritaj aĵoj ekzistas reale en tri dimensioj.

Iloj[redakti | redakti fonton]

Peniko - Farbo - Fono

Specifaj metodoj[redakti | redakti fonton]

Akvarelo - Akvatinto - Akvaforto - Fresko - Gravurado - Kaligrafio - Karbodesegno - Klozoneismo - Kolaĝo - Oleo-pentrado - Panoramo - Pastiĉo - Punktismo - Skizo

Famaj pentristoj[redakti | redakti fonton]

vidu ankaŭ: listo de pentristoj

Aŭstriaj[redakti | redakti fonton]

Belgaj[redakti | redakti fonton]

P.P.Rubens, Rubens kaj Izabela Brant, sur kuŝejo de Lonicero, ĉ. 1609

Brazilaj[redakti | redakti fonton]

Ĉinaj[redakti | redakti fonton]

Ĉeĥaj[redakti | redakti fonton]

Danaj[redakti | redakti fonton]

Francaj[redakti | redakti fonton]

Rajdantoj ĉestrande de Paul Gauguin, (1902)
La morto de Marat de Jacques-Louis David.
La Muziko ĉe la Tuileries de Édouard Manet
1862 (76 x 118 cm) Nacia Galerio, Londono

Germanaj[redakti | redakti fonton]

Hispanaj[redakti | redakti fonton]

Hungaraj[redakti | redakti fonton]

Italaj[redakti | redakti fonton]

A.Mantegna, La Agonio en la Ĝardeno, 1455
Loupe.svg Pli detalaj informoj troveblas en artikolo Listo de italaj pentristoj.

Japanaj[redakti | redakti fonton]

Latvaj[redakti | redakti fonton]

Nederlandaj[redakti | redakti fonton]

Okcidentmodernartaj (ĉiuj landoj)[redakti | redakti fonton]

Polaj[redakti | redakti fonton]

Portugalaj[redakti | redakti fonton]

Rusaj[redakti | redakti fonton]

Serbaj[redakti | redakti fonton]

Svisaj[redakti | redakti fonton]

Usonaj[redakti | redakti fonton]

Pentrado laŭhistorie kaj laŭ skoloj[redakti | redakti fonton]

La Epifanio-Altaro de Rogier van der Weyden, proks. 1455, Alte Pinakothek, Munkeno (origine de Preĝejo Sankta Kolumba en Kolonjo), ekzemplo de Gotika pentrarto

Antaŭ-Renesanca pentrarto[redakti | redakti fonton]

Romanika pentrarto[redakti | redakti fonton]

Principoj[redakti | redakti fonton]

La karakterizaj trajtoj de la romanika pentrado estas dudimensieco pro rezigno pri la profundeco de la spaco, firmaj konturolinioj, aranĝo de la bildobjektoj, kiu akcentas simetrion kaj esprimiva gesta lingvo. Ankaŭ ĉi tie oni negas la tridimensiecon de la figuroj, anstataŭante ĝin per alegoria funkcio de koloro kaj proporcio.

Sociaj fono kaj funkcio[redakti | redakti fonton]

de la romanika pentrado evidentiĝas, se ni rigardas en kiuj kondiĉoj vivis la mezepokaj homoj: neniu - escepte de la klerikaro - scipovis skribi kaj legi. La biblio disponeblis nur en greka aŭ latina lingvo. Ankaŭ la prediko dum la diservoj okazis nur latine.

Branĉoj[redakti | redakti fonton]

Por proksimigi la enhavon de la biblio al la analfabeta popolo, la muroj de romanikaj preĝejoj estis kovritaj per monumentecaj

Freskoj[redakti | redakti fonton]

Oni parolas pri "biblia pauperum", la biblio por povruloj – por la spirite povraj, tio estas tiuj, kiuj povas nek skribi nek legi. En la skribejoj de la monaĥejoj produktiĝis

Libropentraĵoj[redakti | redakti fonton]

por bildeca transdono de la biblioteksto.

Vitropentraĵoj[redakti | redakti fonton]

en la romanikaj fenestrorozoj peras unuan impreson de la pompo ĉiela. La pentraĵo sur moveblaj bildportiloj - en la romaniko plej ofte sur ligno - la

Tabulpentraĵo[redakti | redakti fonton]

,etpaŝe ekiras sur la vojo de la eŭropa arto. Grandformataj

Murtapiŝoj[redakti | redakti fonton]

same servas al la bilda redono de historiaj kaj bibliaj rakontoj.

Flandraj Primitivuloj[redakti | redakti fonton]

Flandraj Primitivuloj estas la nomo de grupo de pentristoj el la Malaltaj Landoj (proksimume la nunaj Benelukso kaj Norda Francio) en la 15-a kaj frua 16-a jarcentoj. Famuloj de tiu skolo estas Robert Campin, Jan van Eyck, Rogier van der Weyden, Hugo van der Goes, Hans Memling, Dirk Bouts kaj Gerard David. Ĉefaj laborlokoj estis Bruĝo, Gento, Loveno, Tournai kaj Bruselo.

Renesanca pentrarto[redakti | redakti fonton]

17-a Jarcento[redakti | redakti fonton]

18-a Jarcento[redakti | redakti fonton]

Ekster Eŭropo[redakti | redakti fonton]

19-a Jarcento[redakti | redakti fonton]

Ateliero de la pentristo, de Courbet, pentraĵo de 1855 kiu okazigis la difinon de la movado de la Realisma pentrarto.
Georges Seurat - La Parado (1889) - detalo montranta teĥnikon de punktismo

Malfrua 19-a Jarcento/Frua 20-a Jarcento[redakti | redakti fonton]

20-a Jarcento[redakti | redakti fonton]

Modernisma pentrarto[redakti | redakti fonton]

Superrealisma pentrarto[redakti | redakti fonton]

Hiperrealismo[redakti | redakti fonton]

La hiperrealismo estas ĝenro de pentrarto kaj skulptarto kiu estas simila al la fotografio. La hiperrealismo estas konsiderata avanco de la fotarta realismo pro la uzataj rimedoj. La ĉefa celo estas reprezenti la realon tiom detale kaj realisme ke la verko aspektu kvazaŭ la reprezentita aĵo mem. La rigardanto devas supozi, ke temas pri foto anstataŭ pentraĵo aŭ realaĵo anstataŭ skulptaĵo.

Famaj pentraĵoj[redakti | redakti fonton]

Las Meninas, Diego Velázquez, 1656–1657

Vidu ankaŭ[redakti | redakti fonton]

Proverbo[redakti | redakti fonton]

Ekzistas proverbo pri pentrado en la Proverbaro Esperanta de L. L. Zamenhof[4]:

  • Citaĵo
    „ Ne pentru diablon sur la muro. ”

Referencoj[redakti | redakti fonton]

  1. ↑ Francisko Azorín, arkitekto, Universala Terminologio de la Arkitekturo (arkeologio, arto, konstruo k. metio), Presejo Chulilla y Ángel, Madrido, 1932, paĝo 161.
  2. ↑ Azorín, samloke.
  3. ↑ Paint[1] - Definition. Merriam-webster.com (2012-08-31). Alirita 2014-03-13.
  4. ↑ Lernu. Arkivita el la originalo je 2011-12-25. Alirita 2009-04-17.

Bibliografio[redakti | redakti fonton]

En angla[redakti | redakti fonton]

  • Daniel, H., (1971) "Encyclopedia of Themes and Subjects in Painting; Mythological, Biblical, Historical, Literary, Allegorical, and Topical". New York, Harry N. Abrams Inc.
  • Aymar, Gordon C (1967). The Art of Portrait Painting. Filadelfia: Chilton Book Co.

En germana[redakti | redakti fonton]

  • Wendy Beckett: Die Geschichte der Malerei. 8 Jahrhunderte in 455 Meisterwerken. Verlag K. Müller, Köln 2004, ISBN 3-89893-387-3.
  • Ernst Gombrich: Die Geschichte der Kunst. Phaidon, Berlin, ISBN 978-0-7148-9137-8.
  • Hugo Blümner: Technologie und Terminologie der Gewerbe und Künste bei Griechen und Römern. Olms, Hildesheim 1995, ISBN 3-487-02384-9 (4 Bde., Repr. d. Ausg. Leipzig 1884), siehe Bd. 3, S. 159–187.
  • Vinzenz Brinkmann (Hrsg.): Bunte Götter. Die Farbigkeit antiker Skulptur. Staatliche Antikensammlungen und Glyptothek, München 2003, ISBN 3-933200-08-3. (Ausstellungskatalog)
  • Vinzenz Brinkmann: Die Polychromie der archaischen und frühklassischen Skulptur. Biering & Brinkmann, München 2003, ISBN 3-930609-19-3.
  • Valentina Manzelli: La policromia nella statuaria greca arcaica. L’Erma, Rom 1994, ISBN 88-7062-854-X.
  • Harald Mielsch: Römische Wandmalerei. Theiss, Stuttgart 2001, ISBN 3-8062-1632-0.
  • Ingeborg Scheibler: Griechische Malerei der Antike. Beck, München 1994, ISBN 3-406-38492-7.
  • Monika Trümper: Griechische Malerei. In: Tonio Hölscher: Klassische Archäologie. Grundwissen. Theiss, Stuttgart 2002, ISBN 3-8062-1653-3, S. 277–292.
  • Annegret Laabs, Uwe Gellner, (Hrsg.): Heute: Malerei. JOVIS Verlag, Berlin 2012, ISBN 978-3-86859-247-4.
  • Werner Hirschfeld: Die Geschichte der römischen Fassadenmalerei im 16. und 17. Jahrhundert. Europäischer Hochschulverlag, Bremen 2011, ISBN 978-3-86741-642-9.

En hispana aŭ kataluna[redakti | redakti fonton]

  • Calvon Serraller, Francisco (2005). Los géneros de la pintura. Taurus, Madrid. ISBN 84-306-0517-7.
  • Diversaj (2004). La Gran enciclopèdia en català:Volum X. Barcelona: Edicions 62. ISBN 84-297-5438-5.
  • Diversaj (2004). La Gran enciclopèdia en català:Volum XVI. Barcelona: Edicions 62. ISBN 84-297-5444-X.
  • Diversaj (1984). Historia Universal del Arte. Madrid: Sarpe. ISBN 84-7291-596-4.
  • Fuga, Antonella (2004). Técnicas y materiales del arte. Barcelona: Electa-Mondadori. ISBN 84-8156-377-3.
  • Givone, Sergio (2001). Historia de la estética. Barcelona: Lumen. ISBN 84-309-1897-3.
  • Gombrich, Ernst (2002). Història de l'art (en catalán). Barcelona: Columna. ISBN 84-8300-768-1.
  • Maltese, Conrado (2001). Las técnicas artísticas. Madrid: Cátedra. ISBN 84-376-0228-9.
  • Pedrola i Font, Antoni (1988). Materials, procediments i tècniques pictòriques (en catalán). Barcelona: Universitat de Barcelona. ISBN 84-7528-588-0.
  • Suárez, Alícia; Vidal, Mercè (1989). Historia Universal del Arte: Volum IX. Barcelona: Planeta. ISBN 84-320-8909-5.
  • Sureda, Joan (1988). Historia Universal del Arte:Las primeras civilizaciones Volum I. Barcelona: Editorial Planeta. ISBN 84-320-6681-8.

Eksteraj ligiloj[redakti | redakti fonton]

Elŝutita el "https://eo.wikipedia.org/w/index.php?title=Pentrado&oldid=7263955"