Flandraj Primitivuloj
Flandraj Primitivuloj estas la nomo de grupo de pentristoj el la Malaltaj Landoj (proksimume la nunaj Benelukso kaj Norda Francio) en la 15-a kaj frua 16-a jarcentoj. Famuloj de tiu skolo estas Robert Campin, Jan van Eyck, Rogier van der Weyden, Hugo van der Goes, Hans Memling, Justus van Gent, Dirk Bouts kaj Gerard David. Ĉefaj laborlokoj estis Bruĝo, Gento, Loveno, Tournai kaj Bruselo.
Origino de la nomo
[redakti | redakti fonton]La termino "primitivuloj" estas uzata ekde la mezo de la 19a jarcento, kiam sub influo de la Romantikismo la gotikaj pentristoj denove estis aprezitaj. Ne havas pejorativan signifon, sed oni komprenu ĝin laŭ la franca signifo kiel "frua" aŭ "komenca".
En germana kaj angla lingvoj oni uzas terminojn kiel "fru-nederlanda pentroarto".
Stilo
[redakti | redakti fonton]Realismo
[redakti | redakti fonton]Kontraŭe al la idealismaj, nerealaj bildoj de la gotiko, la flandraj primitivuloj pentras realajn vizaĝojn de homoj kiujn oni povus renkonti surstrate. La realismo foje estas tiel detala ke nuntempaj medicinistoj povas rekoni la malsanojn de la bildigitaj personoj.
Simboliko
[redakti | redakti fonton]La pentraĵoj montras la ĉiutagan realon, sed ili ankaŭ enhavas simbolojn unuavide ne rimarkeblajn. Ekzemple en Anunciacio atribuita al Robert Campin, la libro estas simbolo de la Nova Testamento, dum la volvolibro estas simbolo de la Malnova Testamento.
Aktualigo
[redakti | redakti fonton]
La flandraj primitivuloj situas la bibliajn bildojn en sia propra tempo. La Lasta Vespermanĝo de Dirk Bouts montras gotikan ĉambron kun tiutempa meblaro. Sur aliaj pentraĵoj videblas la konstruaĵoj de la urbo en kiu la pentraĵo estas farita.
Iluziigo
[redakti | redakti fonton]Oftas la pentrado de iluzioj, ekzemple de muŝo kiu ŝajnas sidi sur la kadro de la pentraĵo. Sur Anunciacio de Jan van Eyck en la Muzeo Thyssen-Bornemisza en Madrid videblas anĝelo kies flugilo troviĝas antaŭ la kadro kaj tiel kreas tridimensian aspekton. La tekniko france nomiĝas trompe-l'œil ("trompas la okulon").
Manko de ora fono
[redakti | redakti fonton]Antaŭ la Flandraj Primitivuloj al la valoro de artaĵo kontribuis la uzo de oro, perloj kaj aliaj multekostaj materialoj. En la Malaltaj Landoj la uzo de orfolio en pentrado preskaŭ tute malaperis.
Lumo kaj ombro
[redakti | redakti fonton]Akurata kaj realisma reprodukto de lumo kaj ombro estas unu el la plej grandaj atingoj de la Flandraj Primitivuloj.
Influo sur la okcidenteŭropa pentroarto
[redakti | redakti fonton]Pro la rolo de Bruĝo en la internacia komerco pentraĵoj de la Flandraj Primitivuloj rapide disvastiĝis tra tuta Eŭropo kaj influis la prentroarton de Italio ĝis la Balta Maro. Flandraj pentristoj vojaĝis kaj laboris eksterlande; eksterlandaj pentristoj studis en Flandrio.
En Italio influiĝis inter aliaj Domenico Ghirlandaio, Botticelli, Antonello da Messina, Jacopo Bellini kaj Giovanni Bellini, en orienta Eŭropo la gravuristo Martin Schongauer.
Plej influhavaj la Flandraj Primitivuloj estis en Hispanio. La kastiliaj, aragonaj kaj poste la hispanaj reĝoj tre ŝatis la flandrajn pentraĵojn kaj aliajn luksaĵojn. La hispana pentroarto de la 15-a jarcento estas konata kiel hispano flamenco (hispana-flandra).