La inventaĵo de Morel

La invención de Morel
literatura verko
Aŭtoroj
Aŭtoro	Adolfo Bioy Casares
Lingvoj
Lingvo	hispana lingvo
Eldonado
Eldondato	1940
Eldonejo	Editorial Losada
Ĝenro	fantasto • sciencfikcio

La inventaĵo de Morel (hispane La invención de Morel) estas romano de Adolfo Bioy Casares. Ĝi estis lia unua famaĵo, pro kio li gajnis en 1941 la Unue Urba Premio por Literaturo de Bonaero . Li konsideris ĝin la vera komenco de lia literatura kariero, malgraŭ ke fakte ĝi estas lia sepa verko.

Kiel robinsonado kun elementoj de sciencfikcio, ĝi estis publikigita en 1940 kun Norah Borges kiel la kovrila artisto kaj kun dediĉo al ŝia frato Jorge Luis Borges.

La rakonto estis filmita dufoje - en 1967 fare de la francoj kaj en 1974 de la italoj (la ĉefa rolo estis ludita fare de Anna Karina)

Apartaj ĉeftemoj de la rakonto aperas en Solaris de Stanislaw Lem, Céline kaj Julie de Jacques Rivette kaj en la televidserio Lost (la rakonto estas rekte menciita en la epizodo "Egg Town).

Enkonduko

Viro persekutita pro krimo, kiun li asertas, ke li ne faris, alvenas sur dezertan insulon. Li malkovras tie grandegajn konstruaĵojn: muzeon, katedralon kaj naĝejon, kies celo estas neklara. Iom post iom la heroo rimarkas, ke io preter ĉiu logiko okazas sur la insulo: homoj, kiuj ŝajnas vivi sur ĝi, aperas kaj malaperas alterne. Post lia enketo, li malkovras ke la fenomeno estas ligita kun revolucia invento de Morel, la mastro de la insulo. Dum la heroo esploras tiujn okazaĵojn, li renkontas Faustin, voluptan revvirinon kiu aperas samtempe en pluraj lokoj sur la insulo. Li enamiĝas al ŝi, febra, turmenta amo. Li volas konfesi siajn sentojn al ŝi, sed supernaturaj fenomenoj tenas ilin dise.

Resuma intrigo

La heroo de la libro, la fuĝanto, komencas skribi taglibron post la alveno de turistoj al la dezerta insulo kie li kaŝas. Kvankam li vidas ilian ĉeeston kiel miraklo, li ankaŭ timas ke ili liveros lin al la aŭtoritatoj. Li retiriĝas al la marĉa areo de la insulo, dum la turistoj transprenas la montopintan muzeon, kie li loĝis ĝis ilia apero. La taglibro, kiun li skribis, priskribas la fuĝanton kiel verkiston el Venezuelo, kiu estis juĝita kaj kondamnita al ĝismorta puno. Li konjektas ke li estas sur la (fikcia) Willings Island, parto de la Ellis Insuloj (nun Tuvalo), sed li ne estas fervora pri tio. Li scias nur, ke la insulo estas la fokuso de stranga malsano, kies simptomoj estas similaj al radia venenigo.

Inter la turistoj estas virino, kiu ĉiutage rigardas la sunsubiron, de la klifo ĉe la okcidenta flanko de la insulo. La heroo sekvas ŝin kaj en la procezo enamiĝas al ŝi. Li vidas ŝin de tempo al tempo en la kompanio de viro, barba tenisisto nomita Morel, kiu vizitas ŝin ofte. La du parolas al unu la alian en la franca, kaj en la procezo Morel nomas ŝin Faustine. La fuĝanto decidas kontakti ŝin kiam ŝi estas sola, sed kiam li faras, ŝi ne respondas al li. Li supozas ke ŝi ignoras lin; Tamen, liaj renkontoj kun la aliaj turistoj sur la insulo ankaŭ donas la saman rezulton: neniu el ili rimarkas aŭ traktas lin. Krome, li notas al si ke la konversacioj inter Faustin kaj Morel ripetiĝas kun vigla precizeco ĉiun semajnon, kaj tio igas lin timi ke li freneziĝas.

Tiel subite kiel ili aperis, la turistoj malaperas. La fuĝanto revenas al la muzeo por esplori ĝin, kaj trovas neniun indicon ke homoj estis efektive tie dum lia foresto. Li atribuas la tutan sperton al halucino kaŭzita de nutra venenigo, sed tiun nokton la turistoj denove aperas. Ili ŝajne finiĝis en unu, de nenie, tamen ili parolas unu kun la alia kvazaŭ ili estis tie dum kelka tempo. Li observas ilin de pli proksime, dum ankoraŭ evitante rektan kontakton kun ili, kaj tiam rimarkas eĉ pli strangajn aferojn. Unue, kiam li observas la akvarion, li rekonas en ĝi identajn kopiojn de la morta fiŝo, kiun li trovis en la tago de sia alveno. Tiam, dum tago ĉe la naĝejo, li vidas la turistojn salti kvazaŭ ili tremus pro malvarmo, kiam fakte la varmo estas neeltenebla. Sed la plej stranga afero, kiun li rimarkas, estas la ĉeesto de du sunoj kaj du lunoj ĉe la ĉielo.

Li faras diversajn hipotezojn kiuj klarigos ĉiujn strangaĵojn okazantajn sur la insulo, sed tiam li malkovras la veron: li aŭdas Morel rakonti al la turistoj ke li fakte registris ĉiujn iliajn agojn dum la lasta semajno uzante maŝinon kiun li elpensis, kiu estas kapabla je reproduktante realon. Laŭ li, la registrado kaptos iliajn animojn, kaj ili vivos ĉi tiun semajnon denove kaj denove eterne, kaj tiel li mem atingos pasigi eternecon kun la virino, kiun li amas. Kvankam Morel ne mencias ŝin sub nomo, la fuĝanto certas ke li parolas pri Faustin.

Unu el la turistoj atentigas, ke kelkaj el la homoj antaŭe registritaj en ĉi tiu eksperimento mortis poste, kaj li levas la timon, ke ankaŭ ili mortos kiel rezulto de tiu ĉi registrado. La renkontiĝo finiĝas subite kiam Morel kolere foriras. La fuĝanto prenas la indicokartojn de Morel, kiuj dokumentas lian inventon, kaj lernas de ili ke la maŝino daŭre funkciigas pro kombinaĵo de la unika vento kaj tajdoj kiuj ekzistas sur la insulo kaj nutras ĝin per senfina liverado de kineta energio. Li komprenas, ke la fenomenoj de la du sunoj kaj la du lunoj estas la rezulto de tio, kio okazas kiam la registrado koincidas kun la realo, unu estas la vera suno kaj la alia reprezentas la pozicion de la suno en la momento de la registrado. La aliaj strangaj aferoj okazantaj sur la insulo havas similan klarigon.

Li imagas ĉiujn eblajn uzojn por la invento de Morel, inkluzive de la kreado de alia modelo, kiu ebligus homojn esti revivigitaj. Malgraŭ tio, li sentis forpuŝon de la figuroj - "la nova speco de fotoj" - kiuj loĝas la insulon, kvankam kun la paso de la tempo li akceptas ilian ekziston pozitive. Li lernas kiel por funkciigi la maŝinon kaj enigas sin en la registradon tiel ĝi aspektas like li kaj Faustin estas nove enamiĝinte, kvankam ŝi fakte amoris du aliaj turistoj en la origina registrado. Tiu ĉi fakto dolorigas lin, sed li venkas ĝin pro la konsola fakto ke ŝi ne estas la amanto de Morel.

En la lasta enskribo de la taglibro, la fuĝanto priskribas kiel li atendas ke sia animo estu registrita dum li mortas. Li prezentas peton al estonta viro kiu eble en la estonteco inventos maŝinon kapabla je kunfandado de animoj bazitaj sur la invento de Morel. Lia peto estas ke la inventinto elserĉos ilin kaj permesos al li eniri la konscion de Faustina kiel ago de bonkoreco.

Roluloj

• La Fuĝanto : La nura reala persono sur la insulo, ĉar ĉiuj aliaj estas nur parto de la registrado. La paranoja stato, kiun li reflektas en la taglibro, levas la eblecon, ke li haluciniĝas. Li ŝajnas esti edukita, tamen li ne bone memoras la lastan mesaĝon de Tsutomu Sakuma (vidu "Faktaj Historiaj Aludoj/Referencoj" malsupre). Li ankaŭ ignoras ke Willings ne povas esti parto de Tuvalo ĉar la insuloj de tiu insularo estas atoloj. Ili estas plataj, apenaŭ super marnivelo, sen montetoj aŭ klifoj, male al Willings. Lia lasta parolado indikas ke li estas venezuelano forkuranta de la leĝo pro politikaj kialoj.
• Faustin : aspektas kiel cigano, ŝi parolas la francan kun sudamerika dialekto kaj ŝatas paroli pri Kanado. Ŝi inspiras el la mutfilma stelo Louise Brooks.
• Morel : La scienca geniulo kiu volonte kondukas grupon de snoboj al siaj mortoj. La fuĝanto malŝatas lin pro ĵaluzo, sed finfine pravigas siajn agojn. La nomo de Morel estas saluto al lia ekvivalenta rolulo en la libro The Island of Doctor Moreau.
• Delmacchio Umberlieri: itala tapiŝokomercisto vivanta en Calcutta (nun Kolkato). Li estas la unua se temas pri rakonti la fuĝanton pri la insulo, en la unua parto de la intrigo, kaj helpas al li veni tien.
• Alec : timema, verd-okula orienta lankomercisto. Li povas esti la amanto de Faustin aŭ Dora, aŭ nur sudanano. Kiel kun la aliaj homoj de la grupo, li vidas Moralon kiel mesiana figuro.
• Dora : blondulino kun granda kapo, aspektas germana sed parolas la italan kaj piediras kvazaŭ ŝi estas en Polly Berger. Ŝi estas proksima amiko de Alec kaj Faustin. La fuĝanto esperas ke ŝi, kaj ne Faustin, estas la amanto de Alec. Li poste konsideras ŝin esti la amintereso de Morel, post kiam li supozas ke Morel ne estas nove enamiĝinte kun Faustin post ĉio. La rolulo de Dora inspiras el la amiko de Beoy, la modelo " Fela ".
• Irene : alta virino kun longaj brakoj kaj esprimo de abomeno, kiu ne kredas ke ilia eksponiĝo al la maŝino mortigos ilin. La fuĝanto opinias ke se Morel ne estas nove enamiĝinte kun Faustin aŭ Dora, tiam li estas nove enamiĝinte kun ŝi.
• La maljunulino : ŝajne parenca al Dora, ĉar ili ĉiam estas kune. Ŝi estas trinkita la nokton de la parolado, sed la fuĝanto daŭre opinias ke ŝi povus esti la amintereso de Morel en kazo li ne estas nove enamiĝinte kun iuj da la aliaj virinoj.
• Haynes : Dormante dum Morel estas ronde doni sian paroladon. Dora diras ke ĝi estas en la dormoĉambro de Faustin kaj ke neniu elprenos ĝin ĉar ĝi estas peza. Oni ne scias, kial li estas tie, sed la fuĝanto ne envias lin. Morel tamen donas la paroladon.
• Stover : Konjektas, ke ili ĉiuj mortos. La resto de la grupo malhelpas lin sekvi Morel kiam li forlasas la akvarion. Li trankviliĝas kaj la fanatikeco de la grupo direkte al Morel superas lian postvivinstinkton.