Reĝo Maĉjo la unua

El Vikipedio, la libera enciklopedio
Król Maciuś Pierwszy
literatura verko • skribita verko
Aŭtoroj
Aŭtoro Janusz Korczak
Lingvoj
Lingvo pola lingvo
Eldonado
Eldondato 1922
Loko Pollando
Eldonejo Farrar, Straus and Giroux
Ĝenro porinfana romano
vdr

Reĝo Maĉjo la unua (pole Król Maciuś Pierwszy) estas infanlibro verkita de la aŭtoro Janusz Korczak. La libro estis origine publikigita en la pola en 1923, kaj unue estis tradukita en la Esperanto fare de Tomasz Chmielik en 2009.

Korczak ofte utiligis la formon de la fabelo por prepari siajn junajn legantojn por la dilemoj kaj malfacilaĵoj de plenkreska vivo, kaj la bezono fari respondecajn decidojn.

Intrigo[redakti | redakti fonton]

La libro traktas la infanon Mateo, princo kiu en la aĝo de dek perdas siajn gepatrojn, la reĝon kaj reĝinon, kaj estas lasita senfamilia orfo, sola en la mondo. Pro la leĝoj de la regno li fariĝas malvolonta reĝo, kio tre ŝanĝas lian vivon. Komence de lia reĝado li proklamis aŭdacajn reformojn kun la celo plibonigi la vivojn de la loĝantoj de sia regno, kaj precipe de la infanoj en ili, sed malgraŭ liaj bonaj intencoj, realeco ne permesas lin realigi tion.

Mateo provas respondi al la tuta poŝto sendita al li, sed trovas ke la laboro estas tro multe por li kaj li estas devigita fidi je dungitoj. Li zorgas pri enprizonigo de la ministroj de la regno, sed malkovras ke li ne komprenas sufiĉe por regi sole kaj estas devigita liberigi ilin kaj establi konstitucian monarkion.

Mateo provas plibonigi la vivojn de la infanoj en sia regno farante pacaliancojn kun siaj najbaroj. Kiam milito ekas, li volontulas por la armeo anonime kaj partoprenas batalon. Li poste provas organizi la infanojn de la mondo en komunajn procesiojn, protestojn kaj postuli iliajn rajtojn, sed malsukcesas, kaj finas kontraŭi aliajn reĝojn.

Mateo amikiĝas kun "hommanĝantaj nigruloj" kaj sekve enamiĝas al nigra afrika princino kaj indigniĝas pro rasismaj opinioj (laŭ modernaj normoj, tamen, la bildigo de Korczak de nigruloj estas mem ne tute libera de stereotipoj kiuj estis aktualaj dum skribado).

Kiam milito ekas, Matt ne povas akcepti esti enfermita en sia palaco, sed forglitas kaj aliĝas, ŝajnigante esti kamparana knabo - kaj mallarĝe evitas iĝi militkaptito. Li akceptas la proponon de ĝentila ĵurnalisto publikigi por li "reĝan artikolon" - kaj multe pli poste trovas, ke li ricevas zorge redaktitajn novaĵojn kaj ke la ĵurnalisto kaŝas la krudan korupton de la plej bona amiko de la juna reĝo. Kiam la milito fiaskas, li estas forigita de sia krono fare de tri eksterlandaj armeoj invadantaj la regnon kaj ekzilita al neloĝata insulo, kie li estas en soleco.

En la daŭriga libro, "Reĝo Maĉjo sur Dezerta Insulo" (Król Maciuś na wyspie bezludnej), Mateo ekzamenas procezon de maturiĝo kaj kompreno pri la esenco de sia vivo; li eskapas de la insulo por helpi la gvidanton de la Nigra Infana Armeo "Klu-Klu", tiam li revenas al sia regno kaj rezignas la monarkion kaj elektas labori en fabriko, kie unun tagon li estas vundita fare de unu el la maŝinoj kaj finfine mortas pro siaj vundoj.

Analizo[redakti | redakti fonton]

Einav Ben-Dori emfazas, ke la libro tuŝas unu el la problemoj, kiuj zorgas pri infanoj, kiel estas esti infano en la mondo de plenkreskuloj. Krome, li atribuas al plenkreskuloj la mankon de infana spirito kaj la malsukceson de reformo kaj bona intenco. La libro estas skribita en simpla lingvo, rememoriga pri la maniero kiel infanoj parolas. Ĝi donas legitimecon al la emociaj problemoj, kiuj ekzistas en ĉiu infano, kaj traktas la valorojn de justeco kaj egaleco en traktado de homoj de aliaj kulturoj kaj koloroj.

Membiografiaj elementoj[redakti | redakti fonton]

Kiel Mateo, ankaŭ Korczak perdis sian patron en juna aĝo, kaj je 18 jaroj restis la estro de la familio kaj sola mastrumanto por sia patrino, avino kaj fratino. En 1911 li komencis administri la orfejon por judaj infanoj en Varsovio kaj kiel edukisto en la demokratia eduka sistemo, li establis tie specon de infana respubliko, kiu eĉ eldonis propran gazeton nomitan "Malgranda Recenzo" (Mały Przegląd). Simile al Mateo, Korczak deĵoris en la armeo: unue funkciis kiel armea kuracisto dum la Rusa-japana milito (1904-1905), poste funkciis kiel leŭtenanto en Unua Mondmilito, kaj kiel Majoro en Pola-Soveta Milito.

Eksteraj ligiloj[redakti | redakti fonton]