Vasa (dinastio): Malsamoj inter versioj

El Vikipedio, la libera enciklopedio
Browse history interactively
[nekontrolita versio][kontrolita revizio]
← Iru al antaŭa ŝanĝoIru al sekvanta ŝanĝo →
Enhavo forigita Enhavo aldonita
VidaVikiteksto
Neniu resumo de redakto
Neniu resumo de redakto
Linio 1: Linio 1:
{{polurinda|maŝintraduko}}
{{polurinda|maŝintraduko}}
{{redaktata}}
{{redaktata}}
[[Dosiero:Armoiries_famille_Vasa.svg|eta|Blazono de la familio Wasa]]
[[Dosiero:Armoiries_famille_Vasa.svg|eta|Blazono de la familio Vasa]]
[[Dosiero:Armoiries_rois_Vasa_de_Suède.svg|eta|Reĝa blazono de la dinastio de la Wasa]]
[[Dosiero:Armoiries_rois_Vasa_de_Suède.svg|eta|Reĝa blazono de la dinastio Vasa]]
[[Dosiero:Gustav_Vasa.jpg|eta|Gustav I. Wasa (pentraĵo de Jakob Bink, 1542).]]
[[Dosiero:Gustav_Vasa.jpg|eta|Gustavo la 1-a Vasa (pentraĵo de Jakob Bink, 1542).]]
La '''Vasa dinastio''' estis dinastio de svedaj reĝoj de 1521 ĝis 1654, kaj de polaj reĝoj de 1587 ĝis 1668. La simbolo de la dinastio estis saliketo (sveda: ''vase'').
La '''Vasa dinastio''' estis dinastio de svedaj reĝoj de 1521 ĝis 1654, kaj de polaj reĝoj de 1587 ĝis 1668. La simbolo de la dinastio estis saliketo (sveda: ''vase'').


Linio 9: Linio 9:
La sveda familio Vasa ekis per Gustav Eriksson, poste [[Gustavo Vasa|Gustav Vasa]], post la disiĝo de Danlando, nome la unua reĝo de Svedio post la [[Unio de Kalmar|Kalmar-Unio]]. Tiu regno fariĝis hereda sub Gustav Eriksson.
La sveda familio Vasa ekis per Gustav Eriksson, poste [[Gustavo Vasa|Gustav Vasa]], post la disiĝo de Danlando, nome la unua reĝo de Svedio post la [[Unio de Kalmar|Kalmar-Unio]]. Tiu regno fariĝis hereda sub Gustav Eriksson.


En la [[Listo de svedaj reĝoj|listo de la reĝoj de Svedio]] trovas tiu kronologia listo:
En la [[Listo de svedaj reĝoj|listo de la reĝoj de Svedio]] troviĝas tiu kronologia listo:
* [[Gustavo Vasa|Gustav Vasa]], 1521-1560
* [[Gustavo Vasa|Gustavo Vasa]], 1521-1560
* [[Eriko la 14-a (Svedio)|Erik XIV.]], 1560-1568
* [[Eriko la 14-a (Svedio)|Eriko la 14-a]], 1560-1568
* [[Johano la 3-a (Svedio)|Johann III.]], 1568-1592
* [[Johano la 3-a (Svedio)|Johano la 3-a]], 1568-1592
* [[Sigismondo la 3-a Vasa|Sigismondo]], 1592-1599
* [[Sigismondo la 3-a Vasa|Sigismondo]], 1592-1599
* [[Karolo la 9-a (Svedio)|Karl IX.]], 1599-1611
* [[Karolo la 9-a (Svedio)|Karolo la 9-a]], 1599-1611
* [[Gustavo la 2-a Adolfo (Svedio)|Gustav II Adolf]], 1611-1632
* [[Gustavo la 2-a Adolfo (Svedio)|Gustavo la 2-a Adolfo]], 1611-1632
* [[Kristina (Svedio)|Christina I.]], 1632-1654
* [[Kristina (Svedio)|Kristina la 1-a]], 1632-1654
John III geedziĝis kun Princino [[Katarina Jogajlido|Catherine Jagiellonica]] de Pollando kaj kombinis la dinastio de la pola-litova Reĝa, domo de la [[Jogajlidoj]], kun la sveda. De li venis la pola linio de la domo de Vasa, kiu, siavice, en la [[Listo de reĝoj de Pollando|listo de polaj regantoj]] .
Johano la 3-a geedziĝis kun princino [[Katarina Jogajlido]] de Pollando kaj kombinis la dinastion de la pol-litova reĝa domo de la [[Jogajlidoj]], kun la sveda. De li venis la pola linio de la domo de Vasa, kaj, siavice, la [[Listo de reĝoj de Pollando|polaj regantoj]]:
* [[Sigismondo la 3-a Vasa|Sigism<font style="background-color: rgb(189, 212, 255);">o</font>ndo la 3-a Vasa]], 1587-1632
* [[Sigismondo la 3-a Vasa]], 1587-1632
* [[Ladislao la 4-a (Pollando-Litovio)|Ladislao la 4-a Vasa]], 1632-1648
* [[Ladislao la 4-a (Pollando-Litovio)|Ladislao la 4-a Vasa]], 1632-1648
* [[Johano la 2-a Kazimiro]], 1648-1668
* [[Johano la 2-a Kazimiro|Johan<font style="background-color: rgb(189, 212, 255);">o</font> la <font style="background-color: rgb(189, 212, 255);">2-a</font> <font style="background-color: rgb(189, 212, 255);">K</font>a<font style="background-color: rgb(189, 212, 255);">z</font>imir]]<nowiki/>o, 1648-1668
Kun seninfana Christina mortis en 1689 la pli juna kaj pli bone-konata sveda linio de la domo de Vasa en la virina linio, post kiam Gustav II Adolf, jam en 1632, la vira linio iĝis formortinta. La plej aĝa linio formortis kun Erik XIV, filo de Gustav 1607. La meza linio, kiu, kun Johano la filo de Siegmund en 1587 reĝis la polan tronon, sed perdis la svedan tronon en 1599, mortis en 1672, kun Johano la 2-a Kazimiro.<ref>Meyers Konversationslexikon, 1890, Volume 16, P. 406</ref>
Kiam senfila Kristina mortis en 1689 la pli juna kaj pli bone-konata sveda linio de la domo de Vasa estis jam en la virina linio, post kiam Gustavo la 2-a Adolfo, jam en 1632, la vira linio iĝis formortinta. La plej aĝa linio formortis el Eriko la 14-a, filo de Gustavo, en 1607. La meza linio, kiu, kun Johano la filo de Sigismondo en 1587 reĝis la polan tronon, perdis la svedan tronon en 1599, kaj mortis en 1672, kun Johano la 2-a Kazimiro.<ref>Meyers Konversationslexikon, 1890, Volume 16, P. 406</ref>
⚫
La domo de Palatinato-Zweibrücken-Birkenfeld, branĉo de la [[Vitelsbaĥoj]], en la virina linio posteuloj de la domo de Vasa, <font style="background-color: rgb(254, 252, 224);">gajnis</font> nun kun Karl x Gustavo en 1654, la reĝa krono. En Pollando komencis kun Johann II Kasimir la malpliiĝo de la regno.<font style="background-color: rgb(254, 252, 224);"> </font>Militoj kontraŭ la [[Otomana Imperio]], [[Rusa carlando|Rusio]], [[Brandenburgio-Prusujo|Brandenburg-Prusio]], [[Transilvanio]], kaj [[Svedio]] malfortigis la stato socie, ekonomie kaj politike. En enlanda politiko <font style="background-color: rgb(254, 252, 224);">estis</font> por la unua Fojo en la jaro 1652 en la pola Sejmo, la Liberum Vetoo kontraŭ decidon de la Parlamento. La Sejmo nur povus unuanima decidoj, kiu, fakte, estis ne ebla. 1657 kaj 1660, la [[Duklando Prusujo|Duklando de Prusio,]] la suvereneco donita de la poste de la [[Reĝlando Prusio]] evoluigita. La paŭzon de Andrussowo 1667 kun Rusio kostis grandegaj areoj. Urboj kiel [[Smolensk]] kaj [[Kievo]], kaj [[Ukrainio]] ĝis la [[Dnepro|Dnepr]]<nowiki/>o devenis rusajn landojn. Jaron poste, post kiam Johano Kazimiro estabdikis, kaj supreniris al alia reĝo (princo [[Mikaelo Korybut Wiśniowiecki|Mikaelo Wiśniowiecki]]), la trono de la pola rego, neniu Vasa, kvankam la (en Svedio) abdikanta Kristina, nun katolikino, por tempo, planis deveni kandidatino por la pola reĝa elekto. La lasta viro de Vasa, John II Casimir, mortis en 1672 en Francio, kaj lasis malantaŭ de la milito detruita, abgewirtschaftetes lando.


⚫
La domo de Palatinato-Zweibrücken-Birkenfeld, branĉo de la [[Vitelsbaĥoj]], en la virina linio posteuloj de la domo de Vasa, gajnis nun kun Karlo Gustavo en 1654, la reĝan kronon. En Pollando komencis kun Johano la 2-a Kazimiro la malpliiĝo de la regno. Militoj kontraŭ la [[Otomana Imperio]], [[Rusa carlando|Rusio]], [[Brandenburgio-Prusujo|Brandenburg-Prusio]], [[Transilvanio]], kaj [[Svedio]] malfortigis la ŝtaton socie, ekonomie kaj politike. En enlanda politiko estis por la unua fojo en la jaro 1652 en la pola Sejmo, la ''Liberum'' Vetoo kontraŭ decido de la Parlamento. La Sejmo nur povus unuanime fari decidojn, kio fakte estis ne ebla. El 1657 al 1660, la [[Duklando Prusujo|Duklando de Prusio]], kies suvereneco esti donita poste al la [[Reĝlando Prusio]], evoluiĝis. La batalpaŭzo de Andrussowo 1667 kun Rusio kostis grandegajn areojn. Urboj kiel [[Smolensko]] kaj [[Kievo]], kaj [[Ukrainio]] ĝis la [[Dnepro]]iĝis rusiaj landoj. Jaron poste, post kiam Johano Kazimiro abdikis, kaj supreniris alia reĝo (princo [[Mikaelo Korybut Wiśniowiecki|Mikaelo Wiśniowiecki]]), al la trono de la pola rego, neniu Vasa estis, kvankam la (en Svedio) abdikanta Kristina, tiam katolikino, por tempo, planis deveni kandidatino por la elekto de pola reĝo. La lasta viro de Vasa, Johano la 2-a Kazimiro, mortis en 1672 en Francio, kaj lasis malantaŭ si landon detruita de la milito.
⚫
Posteuloj de la Vasa venas en la virina linio (la unua, de la Palatinata Wittelsbach, poste, la dinastio de Holstein-Gottorp) regis en Svedio ĝis 1818. La lasta princino ke se nomis Wasa, estis Reĝino Carola de Saksio (1833-1907), edzino de reĝo Albert de Saksio, kaj nepino de la en 1809 senpovigita sveda reĝo [[Gustavo la 4-a Adolfo (Svedio)|Gustav IV]] [[Gustavo la 4-a Adolfo (Svedio)|Adolf]], sed ankaŭ la nuna monarko de la domo de [[Bernadotte]] havas falon de Wasablut de Viktoria, naskiĝis. Princino de [[Badeno|Baden]], edzino [[Gustavo la 5-a (Svedio)|Gustav V,]] kaj granda-avino de la nuna reĝo, en la virina linio de Gustav IV Adolf estis posteulo.

⚫
Posteuloj de la Vasa venis en la virina linio (la unua, de la Palatinata Wittelsbach, poste, la dinastio de Holstein-Gottorp) kaj regis en Svedio ĝis 1818. La lasta princino nomita Vasa, estis reĝino Karola de Saksio (1833-1907), edzino de reĝo Alberto de Saksio, kaj nepino de la en 1809 senpovigita sveda reĝo [[Gustavo la 4-a Adolfo (Svedio)|Gustavo la 4-a Adolfo]]. [[Gustavo la 5-a (Svedio)|Gustavo la 5-a]] en la virina linio de Gustavo la 4-a Adolfo estis posteulo.


== Aliaj membroj de la familio ==
== Aliaj membroj de la familio ==
* Anna Vasa (d. 1625), Princino de Svedio
* Anna Vasa (m. 1625), Princino de Svedio
* Ebba Erik dotter Wasa (≈1491-1549), sveda nobla
* Ebba Erik Vasa (≈1491-1549), sveda nobelulino
* Johann Albert Vasa (pole: Jan Olbracht Waza) (1612-1634), Princo de Pollando
* Johano Alberto Vasa (pole: Jan Olbracht Waza) (1612-1634), Princo de Pollando
* Charles Ferdinand Vasa (la pola: Karol Ferdynand Waza) (1613-1655), Princo de Pollando, Princo-Episkopo de Breslau kaj Episkopo de Płock
* Charles Ferdinand Vasa (pole: Karol Ferdynand Waza) (1613-1655), Princo de Pollando, Princo-Episkopo de Breslau kaj Episkopo de Płock
* Magnus Gustavsson Vasa (1542-1595), sveda Princo kaj Duko de Östergötland
* Magnus Gustavsson Vasa (1542-1595), sveda Princo kaj Duko de Östergötland
* Margaret Erik dotter Wasa (1497-1536), sveda. kaj fratino de reĝo Gustav I de Svedio
* Margaret Erik Vasa (1497-1536), sveda, kaj fratino de reĝo Gustavo la 1-a de Svedio


== Referencoj ==
== Referencoj ==
Linio 39: Linio 40:
== Literaturo ==
== Literaturo ==
* Günter Barudio: ''Gustav Adolf la Granda. Politika biografio.'' Fischer, Frankfurt am Main 1982.
* Günter Barudio: ''Gustav Adolf la Granda. Politika biografio.'' Fischer, Frankfurt am Main 1982.
* Jörg-Peter Findeisen: ''La lukto por la Balta supereco. Svedio estas re? o de la granda potenco de la tempo.'' Duncker and Humblot, Berlino, 1992.
* Jörg-Peter Findeisen: ''La lukto por la Balta supereco. Svedio estas regno de la granda potenco de la tempo.'' Duncker kaj Humblot, Berlino, 1992.
* Michael Roberts: ''La Komenco De Kiu El Suda.'' Cambridge en 1968.
* Michael Roberts: ''La Komenco De Kiu El Suda.'' Cambridge en 1968.


Kiel registrite je 11:53, 20 okt. 2017

Polurinda artikolo
 Ĉi tiu artikolo bezonas poluradon, ĉar maŝintraduko.
La priskribo de la problemo troviĝas ĉi tie. Bonvolu ŝanĝi la enhavon por plibonigi la artikolon.
Redaktas
 Ĉi tiu artikolo estas redaktata de iu.
Por eviti la riskon de redaktokonflikto, ne redaktu la artikolon. Kontrolu la kronologion kaj forigu la ŝablonon, se necese.
Blazono de la familio Vasa
Reĝa blazono de la dinastio Vasa
Gustavo la 1-a Vasa (pentraĵo de Jakob Bink, 1542).

La Vasa dinastio estis dinastio de svedaj reĝoj de 1521 ĝis 1654, kaj de polaj reĝoj de 1587 ĝis 1668. La simbolo de la dinastio estis saliketo (sveda: vase).

Historio

La sveda familio Vasa ekis per Gustav Eriksson, poste Gustav Vasa, post la disiĝo de Danlando, nome la unua reĝo de Svedio post la Kalmar-Unio. Tiu regno fariĝis hereda sub Gustav Eriksson.

En la listo de la reĝoj de Svedio troviĝas tiu kronologia listo:

Johano la 3-a geedziĝis kun princino Katarina Jogajlido de Pollando kaj kombinis la dinastion de la pol-litova reĝa domo de la Jogajlidoj, kun la sveda. De li venis la pola linio de la domo de Vasa, kaj, siavice, la polaj regantoj:

Kiam senfila Kristina mortis en 1689 la pli juna kaj pli bone-konata sveda linio de la domo de Vasa estis jam en la virina linio, post kiam Gustavo la 2-a Adolfo, jam en 1632, la vira linio iĝis formortinta. La plej aĝa linio formortis el Eriko la 14-a, filo de Gustavo, en 1607. La meza linio, kiu, kun Johano la filo de Sigismondo en 1587 reĝis la polan tronon, perdis la svedan tronon en 1599, kaj mortis en 1672, kun Johano la 2-a Kazimiro.[1]

La domo de Palatinato-Zweibrücken-Birkenfeld, branĉo de la Vitelsbaĥoj, en la virina linio posteuloj de la domo de Vasa, gajnis nun kun Karlo Gustavo en 1654, la reĝan kronon. En Pollando komencis kun Johano la 2-a Kazimiro la malpliiĝo de la regno. Militoj kontraŭ la Otomana Imperio, Rusio, Brandenburg-Prusio, Transilvanio, kaj Svedio malfortigis la ŝtaton socie, ekonomie kaj politike. En enlanda politiko estis por la unua fojo en la jaro 1652 en la pola Sejmo, la Liberum Vetoo kontraŭ decido de la Parlamento. La Sejmo nur povus unuanime fari decidojn, kio fakte estis ne ebla. El 1657 al 1660, la Duklando de Prusio, kies suvereneco esti donita poste al la Reĝlando Prusio, evoluiĝis. La batalpaŭzo de Andrussowo 1667 kun Rusio kostis grandegajn areojn. Urboj kiel Smolensko kaj Kievo, kaj Ukrainio ĝis la Dneproiĝis rusiaj landoj. Jaron poste, post kiam Johano Kazimiro abdikis, kaj supreniris alia reĝo (princo Mikaelo Wiśniowiecki), al la trono de la pola rego, neniu Vasa estis, kvankam la (en Svedio) abdikanta Kristina, tiam katolikino, por tempo, planis deveni kandidatino por la elekto de pola reĝo. La lasta viro de Vasa, Johano la 2-a Kazimiro, mortis en 1672 en Francio, kaj lasis malantaŭ si landon detruita de la milito.

Posteuloj de la Vasa venis en la virina linio (la unua, de la Palatinata Wittelsbach, poste, la dinastio de Holstein-Gottorp) kaj regis en Svedio ĝis 1818. La lasta princino nomita Vasa, estis reĝino Karola de Saksio (1833-1907), edzino de reĝo Alberto de Saksio, kaj nepino de la en 1809 senpovigita sveda reĝo Gustavo la 4-a Adolfo. Gustavo la 5-a en la virina linio de Gustavo la 4-a Adolfo estis posteulo.

Aliaj membroj de la familio

  • Anna Vasa (m. 1625), Princino de Svedio
  • Ebba Erik Vasa (≈1491-1549), sveda nobelulino
  • Johano Alberto Vasa (pole: Jan Olbracht Waza) (1612-1634), Princo de Pollando
  • Charles Ferdinand Vasa (pole: Karol Ferdynand Waza) (1613-1655), Princo de Pollando, Princo-Episkopo de Breslau kaj Episkopo de Płock
  • Magnus Gustavsson Vasa (1542-1595), sveda Princo kaj Duko de Östergötland
  • Margaret Erik Vasa (1497-1536), sveda, kaj fratino de reĝo Gustavo la 1-a de Svedio

Referencoj

  1. ↑ Meyers Konversationslexikon, 1890, Volume 16, P. 406

Literaturo

  • Günter Barudio: Gustav Adolf la Granda. Politika biografio. Fischer, Frankfurt am Main 1982.
  • Jörg-Peter Findeisen: La lukto por la Balta supereco. Svedio estas regno de la granda potenco de la tempo. Duncker kaj Humblot, Berlino, 1992.
  • Michael Roberts: La Komenco De Kiu El Suda. Cambridge en 1968.

Ligoj

Elŝutita el "https://eo.wikipedia.org/w/index.php?title=Vasa_(dinastio)&oldid=6218203"