Labial-velaro: Malsamoj inter versioj

	Lokoj de artikulacio
	Labialo
	Bilabialo
	Labial-velaro
	Labial-alveolaro
	Labial-dentalo
	Koronalo
	Lango-labialo
	Interdentalo
	Dentalo
	Alveolaro
	Apeksa konsonanto
	Laminalo
	Postalveolaro
	Alveolo-palatalo
	Retroflekso
	Dorsalo
	Palatalo
	Labial-palatalo
	Velsono
	Uvularo
	Uvular-epiglotalo
	Radikalo
	Faringalo
	Epigloto-faringalo
	Epiglotalo
	Glotalo
	Ĉi tiu paĝo entenas fonetikan informon en la IFA, kiu povas ne ĝuste montriĝi per iuj retumiloj.
	[Helpon!]
	v • d • r

Browse history interactively

(Rigardi ŝanĝojn inter stabila kaj nuna versioj)

[nekontrolita versio]

← Iru al antaŭa ŝanĝo Iru al sekvanta ŝanĝo →

Enhavo forigita Enhavo aldonita

VidaVikiteksto

Enteksta

Kiel registrite je 05:43, 25 maj. 2007

Labial-velaroj (Labial-velaraj konsonantoj, aŭ lipo-velaj konsonantoj) estas konsonantoj duoble artikulaciataj ĉe la velo kaj la lipoj. La termino "labialvelara konsonanto", nomas ankaŭ la labialigitaj velaroj, kiaj la (anglalingva) alproksimanto [w].

Transkribado kaj prononco

Por transkribi tiujn sonojn, oni fojfoje uzas ligaturojn anstataŭ digrafojn kun ligstango:

Notu ke kvankam tiaj simboloj facile kompreneblas, ilin ne sankciis la IFA, kaj por ili mankas kodaĵoj en Unikodo. Ili tamen tiel specifigeblas kiel tiparo de OpenType montras digrafojn gb kaj kp.

IFA	Priskribo	Ekzamplo
IFA	Priskribo	Lingvo	Ortografio	IFA	Signifo
k͡p	senvoĉa labial-velara plosivo	Logba (lgg)	ò-kpàyɔ̀	[ò-k͡pàjɔ̀]	'dio'
g͡b	voĉa labial-velara plosivo	Eŭea	Ewegbe	[ɛβɛg͡be]	'la Eŭea lingvo'
ŋ͡m	labial-velara nazalo	Vjetnama	cung	[kuŋ͡m]	'sekcio'

Por ilin prononci, provu diri [k, g, ŋ], sed fermu la lipojn kvazaŭ por [p, b, m]. Tiam ellasu ĝuste kiel por tiuj sonoj. Notu ke dum po 90% de la okludado (aerfluŝtopado) samtempas, la komenciĝo de la velaro okazas iomete antaŭ tiu de la labialo, kaj la ellaso de la labialo okazas iomete post tiu de la velaro, tiel ke la antaŭe veninta vokalo sonas kvazaŭ ĝin sekvas velaro, dumke la poste venonta vokalo sonas kvazaŭ ĝi sekvas labialon. Do la ordon de la simboloj en k͡p kaj g͡b motivas la fonetikaj detaloj de tiuj sonoj.

Pravigo

Tiuj sonoj klare estas apartaj ununuraj konsonantoj prefere al konsonantaj grapoloj. La Eggon-a lingvo (ego), ekzample, kontrastigas tiujn eblaĵojn, kun /bg/ kaj /gb/, ambaŭ el kiuj estas distingaj de /g͡b/. Ignorante tonon, ni havas:

Sola konsonanto		Du-konsonanta sekvenco
pom	pisti	kba	fosi
abu	hundo	bga	batadi, mortigi
aku	ĉambro	ak͡pki	stomako
gom	rompi	g͡bga	mueli
k͡pu	morti	kpu	genui
g͡bu	alveni	gba	dividi

Okazado

Vere duoble artikulaciataj labial-velaroj troviĝas kiel plosivoj kaj nazalaj haltoj en la plejmulto de la lingvoj de okcidenta kaj centra Afriko, kaj estas relative komunaj en la orienta finaĵo de Nov-Gvineo. Ili inkluzivas la sonojn [k͡p, g͡b, ŋ͡m]. La jelaa ("Yélî Dnye") de la insulo Jelao ("Rossel Island"), Papuo-Nov-Gvineo, havas kaj labial-velarajn kaj labial-alveolarajn konsonantojn. Labial-velaraj senvoĉaj plosivoj kaj nazaloj troviĝas ankaŭ en la vjetnama, kvankam nur vortfine.

Labial-velaraj plosivoj troviĝas ankaŭ kiel eljectiva [k͡p’] kaj imploda [ɠɓ] (la ligstango estas forigita ĉi tie por legebleco). Eble estas labial-velaraj alproximantoj en lingvoj kia la Japana; vidu la artikolon labiovelara konsonanto.

La solaj aliaj labial-velaraj konsonantoj estas la velaraj bilabialaj klaketoj.

@@ Linio 2: / Linio 2: @@
 '''Labial-velaroj''' ('''Labial-velaraj konsonantoj''', aŭ '''lipo-velaj konsonantoj''') estas [[konsonanto]]j duoble [[artikulacio|artikulaciataj]] ĉe la [[Mola palato|velo]] kaj la [[lipo]]j.  La termino "[[labialvelara konsonanto]]", nomas ankaŭ la [[labialigo|labialigitaj]] [[velaro]]j, kiaj la (anglalingva) [[alproksimanto]] {{IPA|[w]}}.
+== Transkribado kaj prononco==
-Vere duoble artikulaciataj labial-velaroj troviĝas kiel [[halta konsonanto|plosivo]]j kaj [[nazala konsonanto|nazalaj haltoj]] en la plejmulto de la lingvoj de okcidenta kaj centra [[Afriko]], kaj estas relative komunaj en la orienta finaĵo de [[Nov-Gvineo]].  Ili inkluzivas la sonojn {{IPA|[k͡p, g͡b, ŋ͡m]}}.  La [[Jelaa lingvo|jelaa]] ("Yélî Dnye") de la insulo [[Jelao]] ("Rossel Island"), [[Papuo-Nov-Gvineo]], havas kaj labial-velarajn kaj [[labial-alveolaro|labial-alveolarajn konsonantojn]].  Labial-velaraj senvoĉaj [[plosivo]]j kaj [[nazalo]]j troviĝas ankaŭ en la [[Vjetnama lingvo|vjetnama]], kvankam nur vortfine.
+Por transkribi tiujn sonojn, oni fojfoje uzas [[ligaturo]]jn anstataŭ [[digrafo]]jn kun [[ligstango]]:
+[[Image:Labial velars.png]]
+Notu ke kvankam tiaj simboloj facile kompreneblas, ilin ne sankciis la IFA, kaj por ili mankas kodaĵoj en [[Unikodo]].  Ili tamen tiel specifigeblas kiel tiparo de [[OpenType]] montras digrafojn ''gb'' kaj ''kp''.
 <br><center>
@@ Linio 40: / Linio 46: @@
 Por ilin prononci, provu diri {{IPA|[k, g, ŋ]}}, sed fermu la lipojn kvazaŭ por {{IPA|[p, b, m]}}.  Tiam ellasu ĝuste kiel por tiuj sonoj.  Notu ke dum po 90% de la [[okludado]] (aerfluŝtopado) samtempas, la komenciĝo de la velaro okazas iomete antaŭ tiu de la [[labialo]], kaj la ellaso de la labialo okazas iomete post tiu de la velaro, tiel ke la antaŭe veninta vokalo sonas kvazaŭ ĝin sekvas velaro, dumke la poste venonta vokalo sonas kvazaŭ ĝi sekvas labialon.  Do la ordon de la simboloj en {{IPA|k͡p}} kaj {{IPA|g͡b}} motivas la fonetikaj detaloj de tiuj sonoj.
+== Pravigo ==
 Tiuj sonoj klare estas apartaj ununuraj konsonantoj prefere al [[konsonanta grapolo|konsonantaj grapoloj]]. La [[Eggon-a lingvo]] (ego), ekzample, kontrastigas tiujn eblaĵojn, kun /bg/ kaj /gb/, ambaŭ el kiuj estas distingaj de {{IPA|/g͡b/}}. Ignorante tonon, ni havas:
@@ Linio 45: / Linio 53: @@
 <br><center>
 {| class=wikitable
-!colspan=2|Single consonant!!colspan=2|Du-konsonanta sekvenco
+!colspan=2|Sola konsonanto!!colspan=2|Du-konsonanta sekvenco
 |-
 |{{IPA|pom}}||''pisti'' ||{{IPA|kba}}||''fosi''
@@ Linio 61: / Linio 69: @@
 </center><br>
+== Okazado ==
-Por transkribi tiujn sonojn, oni fojfoje uzas [[ligaturo]]jn anstataŭ [[digrafo]]jn kun [[ligstango]]:
+Vere duoble artikulaciataj labial-velaroj troviĝas kiel [[halta konsonanto|plosivo]]j kaj [[nazala konsonanto|nazalaj haltoj]] en la plejmulto de la lingvoj de okcidenta kaj centra [[Afriko]], kaj estas relative komunaj en la orienta finaĵo de [[Nov-Gvineo]].  Ili inkluzivas la sonojn {{IPA|[k͡p, g͡b, ŋ͡m]}}.  La [[Jelaa lingvo|jelaa]] ("Yélî Dnye") de la insulo [[Jelao]] ("Rossel Island"), [[Papuo-Nov-Gvineo]], havas kaj labial-velarajn kaj [[labial-alveolaro|labial-alveolarajn konsonantojn]].  Labial-velaraj senvoĉaj [[plosivo]]j kaj [[nazalo]]j troviĝas ankaŭ en la [[Vjetnama lingvo|vjetnama]], kvankam nur vortfine.
-[[Image:Labial velars.png]]
-Notu ke kvankam tiaj simboloj facile kompreneblas, ilin ne sankciis la IFA, kaj por ili mankas kodaĵoj en [[Unikodo]].  Ili tamen tiel specifigeblas kiel tiparo de [[OpenType]] montras digrafojn ''gb'' kaj ''kp''.
 Labial-velaraj plosivoj troviĝas ankaŭ kiel [[eljectiva konsonanto|eljectiva]] {{IPA|[k͡p’]}} kaj [[imploda konsonanto|imploda]] {{IPA|[ɠɓ]}} (la ligstango estas forigita ĉi tie por legebleco).  Eble estas labial-velaraj [[alproximanto]]j en lingvoj kia la [[Japana lingvo|Japana]]; vidu la artikolon [[labiovelara konsonanto]].
@@ Linio 81: / Linio 88: @@
 [[Kategorio:Duoble artikulaciataj konsonantoj]]
 [[Kategorio:Konsonantoj]]
-[[Kategorio:Fonetiko]]
 [[de:Kp und gb (Phonem)]]