Palatalo
| Lokoj de artikulacio | |
| Labialo | |
| Bilabialo | |
| Labial-velaro | |
| Labial-alveolaro | |
| Labial-dentalo | |
| Koronalo | |
| Lango-labialo | |
| Interdentalo | |
| Dentalo | |
| Alveolaro | |
| Apeksa konsonanto | |
| Laminalo | |
| Postalveolaro | |
| Alveolo-palatalo | |
| Retroflekso | |
| Dorsalo | |
| Palatalo | |
| Labial-palatalo | |
| Velsono | |
| Uvularo | |
| Uvular-epiglotalo | |
| Radikalo | |
| Faringalo | |
| Epigloto-faringalo | |
| Epiglotalo | |
| Glotalo | |
| Ĉi tiu paĝo entenas fonetikan informon en la IFA, kiu povas ne ĝuste montriĝi per iuj retumiloj. | |
| [Helpon!] | |
Palata konsonanto, aŭ palatalo estas konsonanto artikulaciata per la langodorso levita kontraŭ la (malmola) palato.
Konsonantoj kun la langopinto kurbigita dorsen kontraŭ la palaton nomiĝas retrofleksoj.
Komunaj palataloj[redakti | redakti fonton]
La plej komuna speco de palata konsonanto estas la treege komuna alproksimanto j, kiu kalkuliĝas entute, inter la dek plej oftaj sonoj inter la lingvoj de la mondo. La nazalo ɲ ankaŭ oftas, troviĝante en po ĉirkaŭ 35 elcento de la lingvoj de la mondo[1], en la plejo el kiuj ĝia respektiva obstrukcanto estas ne la plozivo c, sed la afrikato [[senvoĉa postalveolara afrikato|tʃ]]. Nur malmultaj lingvoj en norda Eŭrazio, la Amerikoj, kaj centra Afriko faras kontraston inter palataj plozivoj kaj postalveolaraj afrikatoj - la solaj bone konataj estas la hungara kaj la albana.
Notacia atentigo[redakti | redakti fonton]
Zorgu: la signoj de la IFA <c, ɟ> estas ofte uzataj, ne por palataj plozivoj, sed por la palatigitaj velaraj plozivoj [kʲ, ɡʲ], aŭ la palataj afrikatoj [c͡ç, ɟ͡ʝ], aŭ la alveolo-palataj afrikatoj [t͡ɕ, d͡ʑ], aŭ eĉ la postalveolaraj afrikatoj [t͡ʃ, d͡ʒ]. Tio estas malnova tradicio en la IFA. Veraj palataj plozivoj relative maloftas, do estas bona ideo certiĝi pri la elparolo kiam ajn oni vidas iun <c, ɟ> en la transskribo de ia lingvo.
Palatigo[redakti | redakti fonton]
Konsonantoj kun aliaj primaraj artikulacioj povas esti palatigitaj, tio estas, akompanataj de la levado de la langa surfaco al la palato. Ekzemple, la angla [ʃ] (literumita sh) havas tian palatan komponenton, kvankam ĝia ĉefa artikulacio engaĝas la pinton de la lango kaj la supran gingivon (tiu tipo de artikulacio nomiĝas palato-alveolara).
Kelkaj lingvoj, ekzemple la rusa, havas palatigitan formon por ĉiuj aŭ preskaŭ ĉiuj konsonantoj.
IFA[redakti | redakti fonton]
La palataj konsonantoj identigitaj de la Internacia Fonetika Alfabeto estas:
| IFA | Priskribo | Ekzemplo | |||
|---|---|---|---|---|---|
| Lingvo | Ortografio | IFA | Signifo | ||
|
palata nazalo | Franca | agneau | [aɲo] | ŝafido |
|
senvoĉa palata plozivo | Hungara | hattyú | [hɒcːuː] | cigno |
|
voĉa palata plozivo | Margi | ɟaɗí | [ɟaɗí] | ĝibo de bovino |
|
palata frotsono senvoĉa | Germana | nicht | [nɪçt] | ne |
|
palata frotsono voĉa | Hispana | yema | [ʝema] | ovo-flavo |
|
palata alproksimanto | Angla | yes | [jɛs] | jes |
|
laterala palata alproximanto | Itala | gli | [ʎi] | la (virseksa multnombro) |
|
voĉa palata injektivo | Svahila | hujambo | [huʄambo] | saluton |
Piednotoj[redakti | redakti fonton]
- ↑ Ian Maddieson (kun ĉapitro kontribuita de Sandra Ferrari Disner); Patterns of sounds; Cambridge University Press, 1984. ISBN 0-521-26536-3