Aramea lingvo: Malsamoj inter versioj

El Vikipedio, la libera enciklopedio
Browse history interactively
[kontrolita revizio][kontrolita revizio]
← Iru al antaŭa ŝanĝoIru al sekvanta ŝanĝo →
Enhavo forigita Enhavo aldonita
VidaVikiteksto
e plibonigadeto, anstataŭigis: |left → |maldekstra (4), <references/> → {{referencoj}} per AWB
KuBOT (diskuto | kontribuoj)
Robotoj
112 941 redaktoj
e Anstataŭigo de ne plu uzota Ŝablono:EL; vidu VP:DT en Marto 2017; kosmetikaj ŝanĝoj
Linio 1: Linio 1:
La '''aramea lingvo''' estas semida lingvo (Iso 639-3 = aii inter aliaj), kiun origine parolis [[Arameoj]], kaj estis la ĉefa interlingvo de sud-okcidenta [[Azio]] de 600 a.K. ĝis almenaŭ 300 a.K. La aramea estis disvastigita de la [[asiria imperio|asiria]] kaj [[persa imperio|persa]] imperioj. Ĝi estas la lingvo de la [[Talmudo]] kaj parto de la [[Biblio]]. Iuj personoj kredas ke [[Jesuo]] parolis aramee (kies diroj rimiĝas en la lingvo), same eble kiel kelkaj [[Dekdu apostoloj|apostoloj]].
La '''aramea lingvo''' estas semida lingvo (Iso 639-3 = aii inter aliaj), kiun origine parolis [[Arameoj]], kaj estis la ĉefa interlingvo de sud-okcidenta [[Azio]] de 600 a.K. ĝis almenaŭ 300 a.K. La aramea estis disvastigita de la [[asiria imperio|asiria]] kaj [[persa imperio|persa]] imperioj. Ĝi estas la lingvo de la [[Talmudo]] kaj parto de la [[Biblio]]. Iuj personoj kredas ke [[Jesuo]] parolis aramee (kies diroj rimiĝas en la lingvo), same eble kiel kelkaj [[Dekdu apostoloj|apostoloj]].


==Lingvo de Jesuo==
== Lingvo de Jesuo ==
{{Ĉefartikolo|Lingvo de Jesuo}}
{{Ĉefartikolo|Lingvo de Jesuo}}
Oni ĝenerale konsentas ke [[Jesuo Kristo|Jesuo]] kaj liaj disĉiploj unuavice parolis la aramean, la [[Lingvafrankao|komunan lingvon]] de [[Judujo (romia provinco)|Judea en la unua jarcento p.K.]], plej probable galilean dialekton distingeblan de tiu de [[Unuaj centroj de la Kristanismo|Jerusalemo]].<ref><cite class="citation encyclopaedia">Allen C. Myers, ed. (1987). </cite></ref> La urboj [[Nazareto]] kaj [[Kafarnao]] en [[Galileo (regiono)|Galileo]], kie Jesuo pasigis plejparton de sia vivo, estis arame-parolantaj komunumoj.<ref>[http://www.britannica.com/EBchecked/topic/32043/Aramaic-language Aramaic language - Encyclopedia Britannica]</ref>
Oni ĝenerale konsentas ke [[Jesuo Kristo|Jesuo]] kaj liaj disĉiploj unuavice parolis la aramean, la [[Lingvafrankao|komunan lingvon]] de [[Judujo (romia provinco)|Judea en la unua jarcento p.K.]], plej probable galilean dialekton distingeblan de tiu de [[Unuaj centroj de la Kristanismo|Jerusalemo]].<ref><cite class="citation encyclopaedia">Allen C. Myers, ed. (1987). </cite></ref> La urboj [[Nazareto]] kaj [[Kafarnao]] en [[Galileo (regiono)|Galileo]], kie Jesuo pasigis plejparton de sia vivo, estis arame-parolantaj komunumoj.<ref>[http://www.britannica.com/EBchecked/topic/32043/Aramaic-language Aramaic language - Encyclopedia Britannica]</ref>


==Priskribo==
== Priskribo ==
Aramea havas proksimajn rilatojn kun la [[hebrea lingvo|hebrea]] kaj [[fenica lingvo|fenica]] lingvoj, kaj oni konsideras ĝian alfabeton bazita sur la fenica alfabeto. La aramea lingvo forte influis la [[hebrea lingvo|hebrean lingvon]], ankaŭ hebrean kulturon, kaj parto de [[Malnova testamento]], la Libroj de [[Libro de Danielo|Danielo]] kaj [[Ezra]], estas verkita en ĝi.
Aramea havas proksimajn rilatojn kun la [[hebrea lingvo|hebrea]] kaj [[fenica lingvo|fenica]] lingvoj, kaj oni konsideras ĝian alfabeton bazita sur la fenica alfabeto. La aramea lingvo forte influis la [[hebrea lingvo|hebrean lingvon]], ankaŭ hebrean kulturon, kaj parto de [[Malnova testamento]], la Libroj de [[Libro de Danielo|Danielo]] kaj [[Ezra]], estas verkita en ĝi.


Linio 44: Linio 44:
* [[Lingva familio]]
* [[Lingva familio]]


==Notoj==
== Notoj ==
{{referencoj}}
{{referencoj}}


== Eksteraj ligiloj ==
== Eksteraj ligiloj ==
⚫
* http://www.ethnologue.org/show_family.asp?subid=950 <!-- zh:Ethnologue report for Aramaic pt:Ethnologue report for Aramaic pt:Documento etnologico sull'Aramaico pt->eo:Dokumento _etnologico_ _sull_'Aramea lingvo id:Ethnologue.com: Bahasa Aram id->eo:_Ethnologue_._com_: Aramea lingvo en:Ethnologue report for Aramaic en->eo:Ethnologue raporto por _Aramaic_ it:Documento etnologico sull'Aramaico it->eo:Dokumento _etnologico_ _sull_'_Aramaico_ -->

⚫
* http://semarch.uni-hd.de/dokumentgruppen.php4?ST_ID=5 <!-- zh:Semitisches Tonarchiv: Dokumentgruppe "Aramäisch" pt:Semitisches Tonarchiv: Dokumentgruppe "Aramäisch" pt:Semitisches Tonarchiv: Dokumentgruppe "Aramäisch" en:Semitisches Tonarchiv: Dokumentgruppe "Aramäisch" it:Semitisches Tonarchiv: Dokumentgruppe "Aramäisch" -->
⚫
{{EL}} http://www.ethnologue.org/show_family.asp?subid=950 <!-- zh:Ethnologue report for Aramaic pt:Ethnologue report for Aramaic pt:Documento etnologico sull'Aramaico pt->eo:Dokumento _etnologico_ _sull_'Aramea lingvo id:Ethnologue.com: Bahasa Aram id->eo:_Ethnologue_._com_: Aramea lingvo en:Ethnologue report for Aramaic en->eo:Ethnologue raporto por _Aramaic_ it:Documento etnologico sull'Aramaico it->eo:Dokumento _etnologico_ _sull_'_Aramaico_ -->
⚫
* http://cal1.cn.huc.edu/index.html <!-- zh:Comprehensive Aramaic Lexicon pt:Comprehensive Aramaic Lexicon pt:Comprehensive Aramaic Lexicon en:Comprehensive Aramaic Lexicon en->eo:Multampleksa _Aramaic_ _Lexicon_ it:Comprehensive Aramaic Lexicon -->
⚫
{{EL}} http://semarch.uni-hd.de/dokumentgruppen.php4?ST_ID=5 <!-- zh:Semitisches Tonarchiv: Dokumentgruppe "Aramäisch" pt:Semitisches Tonarchiv: Dokumentgruppe "Aramäisch" pt:Semitisches Tonarchiv: Dokumentgruppe "Aramäisch" en:Semitisches Tonarchiv: Dokumentgruppe "Aramäisch" it:Semitisches Tonarchiv: Dokumentgruppe "Aramäisch" -->
⚫
* http://fr.jpost.com/servlet/Satellite?pagename=JPost/JPArticle/ShowFull&cid=1113445107861 <!-- zh:Jerusalem Post article on Aramaic use in Israel pt:Jerusalem Post article on Aramaic use in Israel pt->eo:_Jerusalem_ _Post_ _article_ _on_ _Aramaic_ _use_ _in_ Israelo pt:Articolo del Jerusalem Post sull'uso dell'Aramaico in Israele pt->eo:_Articolo_ _del_ _Jerusalem_ _Post_ _sull_'_uso_ _dell_'Aramea lingvo _in_ _Israele_ en:Jerusalem Post article on Aramaic use in Israel en->eo:Jerusalemo (Afiŝo, Posteno, Enpoŝtigi) artikolo sur _Aramaic_ uzi en Israelo it:Articolo del Jerusalem Post sull'uso dell'Aramaico in Israele it->eo:_Articolo_ _del_ _Jerusalem_ _Post_ _sull_'_uso_ _dell_'_Aramaico_ _in_ Israelo -->
⚫
{{EL}} http://cal1.cn.huc.edu/index.html <!-- zh:Comprehensive Aramaic Lexicon pt:Comprehensive Aramaic Lexicon pt:Comprehensive Aramaic Lexicon en:Comprehensive Aramaic Lexicon en->eo:Multampleksa _Aramaic_ _Lexicon_ it:Comprehensive Aramaic Lexicon -->
⚫
{{EL}} http://fr.jpost.com/servlet/Satellite?pagename=JPost/JPArticle/ShowFull&cid=1113445107861 <!-- zh:Jerusalem Post article on Aramaic use in Israel pt:Jerusalem Post article on Aramaic use in Israel pt->eo:_Jerusalem_ _Post_ _article_ _on_ _Aramaic_ _use_ _in_ Israelo pt:Articolo del Jerusalem Post sull'uso dell'Aramaico in Israele pt->eo:_Articolo_ _del_ _Jerusalem_ _Post_ _sull_'_uso_ _dell_'Aramea lingvo _in_ _Israele_ en:Jerusalem Post article on Aramaic use in Israel en->eo:Jerusalemo (Afiŝo, Posteno, Enpoŝtigi) artikolo sur _Aramaic_ uzi en Israelo it:Articolo del Jerusalem Post sull'uso dell'Aramaico in Israele it->eo:_Articolo_ _del_ _Jerusalem_ _Post_ _sull_'_uso_ _dell_'_Aramaico_ _in_ Israelo -->


[[Kategorio:Semida lingvaro]]
[[Kategorio:Semida lingvaro]]

Kiel registrite je 12:43, 1 mar. 2017

La aramea lingvo estas semida lingvo (Iso 639-3 = aii inter aliaj), kiun origine parolis Arameoj, kaj estis la ĉefa interlingvo de sud-okcidenta Azio de 600 a.K. ĝis almenaŭ 300 a.K. La aramea estis disvastigita de la asiria kaj persa imperioj. Ĝi estas la lingvo de la Talmudo kaj parto de la Biblio. Iuj personoj kredas ke Jesuo parolis aramee (kies diroj rimiĝas en la lingvo), same eble kiel kelkaj apostoloj.

Lingvo de Jesuo

Pli detalaj informoj troveblas en artikolo Lingvo de Jesuo.

Oni ĝenerale konsentas ke Jesuo kaj liaj disĉiploj unuavice parolis la aramean, la komunan lingvon de Judea en la unua jarcento p.K., plej probable galilean dialekton distingeblan de tiu de Jerusalemo.[1] La urboj Nazareto kaj Kafarnao en Galileo, kie Jesuo pasigis plejparton de sia vivo, estis arame-parolantaj komunumoj.[2]

Priskribo

Aramea havas proksimajn rilatojn kun la hebrea kaj fenica lingvoj, kaj oni konsideras ĝian alfabeton bazita sur la fenica alfabeto. La aramea lingvo forte influis la hebrean lingvon, ankaŭ hebrean kulturon, kaj parto de Malnova testamento, la Libroj de Danielo kaj Ezra, estas verkita en ĝi.

La aramea estis dividita je du ĉefgrupoj: okcidenta kaj orienta.

Okcidenta - Ĉi tiu grupo inkluzivis Nabatean (ĝin parolis en parto de Arabio), Palmiran (parolita en urbo Palmiro kaj apuda regiono), Palestina-Kristanan kaj Judeo-Aramean. Ĝi ekzistas ĝis nuntempo kaj uzatas en kelkaj malgrandaj vilaĝoj de Sirio kaj Libano.
Orienta - Ĉi tiu grupo inkluzivas la sirian, Mandean kaj orientan Nov-Asirian. La siria estas grava lingvo de kristanaj grupoj de moderna Irako, kaj centmiloj da naciaj malplimultoj de Irako kaj Irano. Sirie parolanta kristana popolo en la 5-a jarcento estis dividita en nestorianojn (Persio) kaj jakobitojn (Bizanco).

Historio de la lingvo

  • 11-a jc a.K. - La unuaj spuroj de la lingvo, uzita de arameoj;
  • 8-a jc a.K. - Aramea fariĝis la dua lingvo inter Asirianoj kaj disvastiĝis tra la granda areo en sekvaj jarcentoj;
  • 7-6-a jc a.K. - Aramea fariĝis la "lingua franca" en sud-okcidenta Azio;
  • 559 jc a.K. - Aramea fariĝis oficiala lingvo de Persa imperio;
  • 330 jc a.K. - Post la disfalo de Persa imperio pro la atakoj de Aleksandro la Granda, aramea lingvo cedas la pozicion de oficiala lingvo en la teritorioj de iama persa dinastio;
  • 7-a jc p.K. - Kun la veno de la araba lingvo, la aramea ĉesas roli kiel komuna lingvo de la regiono.


Vidu ankaŭ

Notoj

  1. ↑ Allen C. Myers, ed. (1987).
  2. ↑ Aramaic language - Encyclopedia Britannica

Eksteraj ligiloj

Elŝutita el "https://eo.wikipedia.org/w/index.php?title=Aramea_lingvo&oldid=6112665"