Lingvafrankao
Lingvafrankao (Lingua franca [lingŭa franka], "lingvo de la frankoj) estas lingvistika termino, ankaŭ konata kiel ponta lingvo, komuna lingvo, komerca lingvo, helplingvo, veturila lingvo aŭ ligolingvo, estas lingvo aŭ dialekto sisteme uzata por ebligi komunikadon inter grupoj de homoj, kiuj ne dividas denaskan lingvon aŭ dialekton.
La termino devenas de la itala kaj signifas "lingvo de la frankoj"; La vorto "Frankoj" rilatas al la eŭropaj popoloj kiel ili estis nomitaj de la araboj.
La unua lingvo nomata "Lingua Franca" estis piĝino parolata ĉirkaŭ la Mediteraneo de la 13-a ĝis la 19-a jarcento. Ĝi estis bazita de la itala kaj miksita kun vortoj de la turka, persa, franca, greka kaj araba kaj aliaj lingvoj. Ĝi estis uzata kiel komerca kaj diplomatia komunika lingvo ĉefe en la havenaj urboj.
Lingvistiko poste etendis la uzon de la esprimo "lingua franca" al iu ajn lingvo uzata por komunikado inter parolantoj de diversaj lingvoj. Hodiaŭ en la plej multaj el la novaj ekskoloniismaj landoj en Afriko kaj Azio unu el la angla, portugala aŭ franca estas uzataj kiel lingua franca, kiel kolonia heredaĵo kaj por venki la multnombron de lingvoj kaj dialektoj de malsamaj etnoj.
Ekstrakto de la Lingua Franca[redakti | redakti fonton]
Se ti sabir
ti respondir,
Se non sabir,
tazir, tazir.
Mi star Mufti:
ti qui star ti?
Non intendir,
tazir, tazir.
(Se vi scias, vi respondu, se vi ne scias, silentu, silentu. Mi estas la muftio: Vi, kiu estas vi? Se vi ne komprenas, estu silenta, estu silenta. El Molière, Le bourgeois gentilhomme (1670), La Nobela Burĝo)
Figursenca uzo de la vorto[redakti | redakti fonton]
En multaj lingvoj la esprimo "lingua franca" estas nun uzata ankaŭ kiel termino por iu ajn natura lingvo aŭ piĝino, kiu uziĝas kiel interlingvo. En Esperanto oni tamen uzas tiusence ĉefe "interlingvo".
Listo de kelkaj lingvoj, kiuj fariĝis "lingva-frankaoj"[redakti | redakti fonton]
- Akada lingvo
- Angla lingvo
- Aramea lingvo
- Eklezia Latino
- Greka lingvo
- Hindustana lingvo
- Maorea lingvo
- Sanskrito
- Svahila lingvo
- kelkaj eŭropaj koloniaj lingvoj
Vidu ankaŭ[redakti | redakti fonton]
Eksteraj ligiloj[redakti | redakti fonton]
- A Glossary of Lingua Franca Arkivigite je 2009-02-03 per la retarkivo Wayback Machine, TTT-ejo pri la Lingva frankao angle kun disertacioj en la angla, franca kaj itala lingvoj
- LA LINGUA FRANCA: une langue méditerranéenne à travers les siècles Arkivigite je 2003-11-06 per la retarkivo Wayback Machine, de Roberto Rossetti (france)
- Disertacio pri Lingva Frankao Arkivigite je 2003-11-03 per la retarkivo Wayback Machine de Dr. Renata Zago (itale)