Armena alfabeto: Malsamoj inter versioj

Browse history interactively

[kontrolita revizio]

← Iru al antaŭa ŝanĝo Iru al sekvanta ŝanĝo →

Enhavo forigita Enhavo aldonita

VidaVikiteksto

Enteksta

Kiel registrite je 14:59, 13 jun. 2018

La armena alfabeto estas uzata por skribi la armenan lingvon ekde la jaro 405 aŭ 406 p.K. kreita de la armena sanktulo Mesrop Maŝtoc por traduki la Biblion. oni pensas ke la alfabeto venas de la pahleva lingvo (malnova irana lingvo) aŭ de la siria, sed la vortordo tre similas al la greka lingvo. Ĝi konsistas el 36 literoj, du el ili estis aldonataj dum la ekzistado de la Kilikio. Ĝis la 19-a jarcento la klasika armena (grabaro) estis la literatura lingvo kaj de tiam ĝi estis uzita por verki en la du modernaj literaturaj dialektoj de la lingvo, orienta kaj okcidenta armenaj, kiuj disvolviĝis dum la sama epoko sed en diversaj regionoj kie ili troviĝis disigitaj en du grandaj imperioj, la Otomana kaj la Persa kaj poste la Rusa. Sovetaj reformoj de la alfabeto kondukis al la kreado de unu 39-a litero և (majusklo ԵՎ), kiu antaŭe estis dumtempe ligaturo ե+ւ.

Alfabeto

Litero	Nomo					Elparolo			Transliterumado	numera valoro
	Tradicia grafio	Reformita grafio	Elparolo			Klasika armena lingvo (grabaro)	Orient-armena lingvo	Okcident-armena lingvo	Klasika armena lingvo (ISO 9985)
	Tradicia grafio	Reformita grafio	klasika armena	orienta armena	okcidenta armena	Klasika armena lingvo (grabaro)	Orient-armena lingvo	Okcident-armena lingvo	Klasika armena lingvo (ISO 9985)
Ա ա	այբ		[aɪb]		[aɪpʰ]	[ɑ]			a	1
Բ բ	բեն		[bɛn]		[pʰɛn]	[b]		[pʰ]	b	2
Գ գ	գիմ		[gim]		[kʰim]	[g]		[kʰ]	g	3
Դ դ	դա		[dɑ]		[tʰɑ]	[d]		[tʰ]	d	4
Ե ե	եչ		[jɛtʃʰ]			[ɛ], komence [jɛ]			e	5
Զ զ	զա		[zɑ]			[z]			z	6
Է է	է		[ɛː]	[ɛ]		[ɛː]	[ɛ]		ē	7
Ը ը	ըթ		[ətʰ]			[ə]			ë	8
Թ թ	թո		[tʰo]			[tʰ]			t‘	9
Ժ ժ	ժէ	ժե	[ʒɛː]	[ʒɛ]		[ʒ]			ž	10
Ի ի	ինի		[ini]			[i]			i	20
Լ լ	լիւն	լյուն	[lʏn]^[1]			[l]			l	30
Խ խ	խէ	խե	[χɛː]	[χɛ]		[χ]			x	40
Ծ ծ	ծա		[tsɑ]	[tsʼɑ]	[dzɑ]	[ts]	[tsʼ]	[dz]	ç	50
Կ կ	կեն		[kɛn]	[kʼɛn]	[gɛn]	[k]	[kʼ]	[g]	k	60
Հ հ	հո		[ho]			[h]			h	70
Ձ ձ	ձա		[dzɑ]		[tsʰɑ]	[dz]		[tsʰ]	j	80
Ղ ղ	ղատ		[ɫɑt]	[ʁɑtʼ]	[ʁɑd]	[l], or [ɫ]	[ʁ]		ġ	90
Ճ ճ	ճէ	ճե	[tʃɛː]	[tʃʼɛ]	[ʤɛ]	[tʃ]	[tʃʼ]	[ʤ]	č̣	100
Մ մ	մեն		[mɛn]			[m]			m	200
Յ յ	յի	հի	[ji]	[hi]		[j]	[h], [j]		y	300
Ն ն	նու		[nu]			[n]			n	400
Շ շ	շա		[ʃɑ]			[ʃ]			š	500
Ո ո	ո		[o]	[vo]		[o], komence [vo]^[2]			o	600
Չ չ	չա		[tʃʰɑ]			[tʃʰ]			č	700
Պ պ	պէ	պե	[pɛː]	[pʼɛ]	[bɛ]	[p]	[pʼ]	[b]	p	800
Ջ ջ	ջէ	ջե	[ʤɛː]	[ʤɛ]	[tʃʰɛ]	[ʤ]		[tʃʰ]	ǰ	900
Ռ ռ	ռա		[rɑ]	[ɾɑ]		[r]	[ɾ]		ṙ	1000
Ս ս	սէ	սե	[sɛː]	[sɛ]		[s]			s	2000
Վ վ	վեւ	վեվ	[vɛv]			[v]			v	3000
Տ տ	տիւն	տյուն	[tʏn]	[tʼʏn]^[3]	[dʏn]	[t]	[tʼ]	[d]	t	4000
Ր ր	րէ	րե	[ɹɛː]	[ɹɛ]^[4]	[ɾɛ]	[ɹ]^[4]		[ɾ]	r	5000
Ց ց	ցո		[tsʰo]			[tsʰ]			c‘	6000
Ւ ւ	հիւն	N/A^[5]	[hʏn]			[w]	[v]^[6]		w	7000
Փ փ	փիւր	փյուր	[pʰʏɹ]^[7]		[pʰʏɾ]	[pʰ]			p‘	8000
Ք ք	քէ	քե	[kʰɛː]	[kʰɛ]		[kʰ]			k‘	9000
Aldonitaj dum la 13-a jarcento
Օ օ	օ		[o]			[o]			ò	N/A
Ֆ ֆ	ֆէ	ֆե	[fɛː]	[fɛ]		[f]			f	N/A
carta	tradicia grafio	reformita grafio	klasika armena	orient-armena	okcident-armena	klasika armena	orient-armena	okcident-armena	klasika armena (ISO 9985)	numera valoro
	tradicia grafio	reformita grafio	Elparolo			klasika armena	orient-armena	okcident-armena	klasika armena (ISO 9985)
	Nomo					Elparolo			Transliterumado

Interpunkcio kaj diakritaj signoj

Signo		Nomo	Signifo
Ligaturo	եւ ^[8]	Ech` wiwn	citilo
Diakrita signo	ՙ		modifilo duonringo maldekstren?
	՚		modifilo duonringo dekstren?
	՛	Shesht	emfaza signo
interpunkcio	՜	Bac`aganch`akan nshan	krisigno
	՝	Bowt`	komo
	՞	Harc`akan nshan	demandosigno
	՟	Pativ	signo de mallongigo
	։	Verjhaket	punkto
	֊	Ent`amnay	streketo

Notoj

↑ Per uzado de reformita ortografio < լ > prononciĝas [Lyun].
↑ Laŭ tradicia ortografio, nur kiam estos la komenco de vorto.
↑ Per uzado de la reformita ortografio, la litero <տ > prononciĝas [Tyun].
↑ ^4,0 ^4,1 En praktiko , nur la iranaj armenoj diras [ɹ], la orientaj armenoj de la Respubliko de Armenio ŝanĝis la klasikan armenan lingvon de [ɹ] (ր) al [ɾ].
↑ Per la uzo de la reformita ortografio, ĉi tiu litero estis anstataŭita de <ու >, kiu reprezentas [u].
↑ Kutime, ĝi reprezentas /v/ en klasika armena, sed estas iuj esceptoj; աւ klasika armena lingvo komence de vorto (se sekvas konsonanton) reprezentas /au/ (kiel en sube), ekzemple, աւր ( awr, /auɹ/, (tago ). Pro ŝanĝo de sono en la mezepoko ĉi elparolo ŝanĝiĝis al /oɹ/ dum la dek-dua jarcento skribita kiel օր (ōr), la originala monoftongo ու (reprezentante /ov/ aŭ /ou/) iĝis /u/, la monoftongo reprezentas իւ (iw) /ju/ (la ortografia reformo en sovetia Armenio anstataŭis ի (i) per յ (y) kaj ւ (c) per ու (ow), formante la diftongon յու ).
↑ Per la uzo de la reformita ortografio, ĉi tiu litero estis anstataŭita de <ու >, kiu reprezentas [u].
↑ Laŭ la tradicia alfabeto եւ estis konsiderata ligaturo, sed laŭ la reformita alfabeto dum la 20-a jarcento ĝi estis anstataŭata de և , kiu estas konsiderata litero kun elparolo /ev/ kaj transliterumado: ev.

[1] Per uzado de reformita ortografio < լ > prononciĝas [Lyun].

[2] Laŭ tradicia ortografio, nur kiam estos la komenco de vorto.

[3] Per uzado de la reformita ortografio, la litero <տ > prononciĝas [Tyun].

[ɹɛ-4] 4,0 ^4,1 En praktiko , nur la iranaj armenoj diras [ɹ], la orientaj armenoj de la Respubliko de Armenio ŝanĝis la klasikan armenan lingvon de [ɹ] (ր) al [ɾ].

[5] Per la uzo de la reformita ortografio, ĉi tiu litero estis anstataŭita de <ու >, kiu reprezentas [u].

[6] Kutime, ĝi reprezentas /v/ en klasika armena, sed estas iuj esceptoj; աւ klasika armena lingvo komence de vorto (se sekvas konsonanton) reprezentas /au/ (kiel en sube), ekzemple, աւր ( awr, /auɹ/, (tago ). Pro ŝanĝo de sono en la mezepoko ĉi elparolo ŝanĝiĝis al /oɹ/ dum la dek-dua jarcento skribita kiel օր (ōr), la originala monoftongo ու (reprezentante /ov/ aŭ /ou/) iĝis /u/, la monoftongo reprezentas իւ (iw) /ju/ (la ortografia reformo en sovetia Armenio anstataŭis ի (i) per յ (y) kaj ւ (c) per ու (ow), formante la diftongon յու ).

[7] Per la uzo de la reformita ortografio, ĉi tiu litero estis anstataŭita de <ու >, kiu reprezentas [u].

[8] Laŭ la tradicia alfabeto եւ estis konsiderata ligaturo, sed laŭ la reformita alfabeto dum la 20-a jarcento ĝi estis anstataŭata de և , kiu estas konsiderata litero kun elparolo /ev/ kaj transliterumado: ev.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

Kiel registrite je 08:34, 28 feb. 2017 redakti Alifono (diskuto \| kontribuoj) Mempatrolatoj, Patrolantoj, Kontrolantoj 20 278 redaktoj e perŝtona alfabeto bildo Etikedo: Vida redakto ← Iru al antaŭa ŝanĝo		Kiel registrite je 14:59, 13 jun. 2018 redakti malfari 飯江誰出茂 (diskuto \| kontribuoj) Patrolantoj 431 redaktoj Neniu resumo de redakto Iru al sekvanta ŝanĝo →
Linio 1:		Linio 1:
	[[Dosiero:Armenian alphabet 002.jpg\|alternative=Armena perŝtona alfabeto \|~~centra~~\|eta\|~~660x660ra~~\|Armena perŝtona alfabeto ]]		[[Dosiero:Armenian alphabet 002.jpg\|alternative=Armena perŝtona alfabeto \|right\|eta\|300px\|Armena perŝtona alfabeto ]]
	La '''armena alfabeto''' estas uzata por skribi la armenan lingvon ekde la [[jaro]] 405 aŭ 406 p.K. kreita de la armena sanktulo [[Mesrop Maŝtoc]] por traduki la [[Biblio]]n. oni pensas ke la alfabeto venas de la pahleva lingvo (malnova irana lingvo) aŭ de la siria, sed la vortordo tre similas al la [[greka lingvo]]. Ĝi konsistas el 36 literoj, du el ili estis aldonataj dum la ekzistado de la [[Armena reĝlando en Kilikio\|Kilikio]]. Ĝis la [[19-a jarcento]] la klasika armena ([[grabaro]]) estis la literatura lingvo kaj de tiam ĝi estis uzita por verki en la du modernaj literaturaj dialektoj de la [[lingvo]], orienta kaj okcidenta armenaj, kiuj disvolviĝis dum la sama epoko sed en diversaj regionoj kie ili troviĝis disigitaj en du grandaj imperioj, la Otomana kaj la Persa kaj poste la Rusa. Sovetaj reformoj de la alfabeto kondukis al la kreado de unu 39-a litero և (majusklo ԵՎ), kiu antaŭe estis dumtempe [[ligaturo]] ե+ւ.		La '''armena alfabeto''' estas uzata por skribi la armenan lingvon ekde la [[jaro]] 405 aŭ 406 p.K. kreita de la armena sanktulo [[Mesrop Maŝtoc]] por traduki la [[Biblio]]n. oni pensas ke la alfabeto venas de la pahleva lingvo (malnova irana lingvo) aŭ de la siria, sed la vortordo tre similas al la [[greka lingvo]]. Ĝi konsistas el 36 literoj, du el ili estis aldonataj dum la ekzistado de la [[Armena reĝlando en Kilikio\|Kilikio]]. Ĝis la [[19-a jarcento]] la klasika armena ([[grabaro]]) estis la literatura lingvo kaj de tiam ĝi estis uzita por verki en la du modernaj literaturaj dialektoj de la [[lingvo]], orienta kaj okcidenta armenaj, kiuj disvolviĝis dum la sama epoko sed en diversaj regionoj kie ili troviĝis disigitaj en du grandaj imperioj, la Otomana kaj la Persa kaj poste la Rusa. Sovetaj reformoj de la alfabeto kondukis al la kreado de unu 39-a litero և (majusklo ԵՎ), kiu antaŭe estis dumtempe [[ligaturo]] ե+ւ.