Groŝo

Groŝo
valuto • speco de monero
Ŝtato:
Subdivido:
Kodo laŭ ISO 4217:
Mallongigo:

Groŝa monero stampata en Bologna, Italio, en la 15a jarcento.

Groŝo estas malgranda arĝenta monero eldonita kaj eldonata de nombro da landoj. Iam historie ĝi valoris egale al inter kelkaj kaj dozeno da denaroj.

Historiaj groŝoj

Ĝi estis stampata ekde la Mezepoko en la jenaj ŝtatoj:

• Italio (de 1172)
• Francio (de 1266 - la turona groŝo)
• Tirolio (de 1271)
• Bohemio (de 1300, la Praga groŝo, poste adoptita de la plej multo de Mezeŭropaj landoj)
• Pollando (de 1367, la Krakóva groŝo, 3,2 gramoj da arĝento, ekvivalento de 12 denaroj)

Poste, la tradicion de groŝoj forlasis la plej multo da landoj dum aliaj daŭrigis stampi nur monerojn malpli grandajn ol la originala groŝo. En Pollando ekde 1526 tiuj inkluzivis la monerojn, 1/2 groŝo, 1 groŝo, 1,5 groŝo, 2 groŝoj, 3 groŝoj, 4 groŝoj kaj 6 groŝoj. Ilia pezeco grade faladis ĝis 1,8 gramoj da arĝento kaj de 1752 oni ilin anstataŭigis per kupraj moneroj laŭ la sama nomo.

Daniel Moirand en sia listo de proponitaj vortoj por sia traduko de La Libro de la mirindaĵoj de Marko Polo notas la vorton "groŝo" kiel uzata de Marko Polo mem por la venecia groŝo, kutime el arĝento, sed kun valoro ŝanĝanta laŭ la tempo. En Francio la groŝo "tournois" valoris 12 denarojn "tournois", sed naŭ kaj duonon denarojn "parisis". Unu venecia groŝo valoris du saĝjojn (alia vorto proponita de Mirand).

Nun-epokaj groŝoj

Modern-epoke la nomon, groŝo, adoptis tri valutoj:

• En Pollando unu grosz (plurale: grosze aŭ groszy, depende de la nombro) estas 1/100 parto de Złoty
• En Aŭstrio unu Groschen (plurale: Groschen) estis 1/100 parto de ŝilingo (1924-1938 kaj 1945-2001)
• En Germanio unu groŝo estis dekono de marko.

Slanga uzo de la vorto groŝo

En Okcidenta Ukrainio groŝ ankoraŭ estas slanga termino por la kopiyka, 100-ona parto de Hryvnia. La ukraina vorto por mono, hroshi, ankaŭ finfine devenas de tiu termino. Simile, en Germanio Groschen restis slanga termino por la 10 pfeniga monero, do 10-ona parto de Deutsche Mark (germana marko). La vorto ekspopulariĝas kun la enkonduko de la eŭro, kvankam oni ankoraŭ povas aŭdi ĝin foj-foje, precipe de la pli maljunaj homoj.

Groŝoj en Esperanta literaturo

Verkoj

• Eĉ sen groŝo [1] Arkivigite je 2006-10-01 per la retarkivo Wayback Machine, poemo de Julio Baghy, #51 en la poemaro La Vagabondo Kantas (1937)
• Trigroŝa Romano [2], romano de Bertolt Brecht, tradukita de Karl Schulze (1977)

Proverbo

Ekzistas pluraj proverboj pri groŝoj en la Proverbaro Esperanta de L. L. Zamenhof, inter ili:

• 	„ En malfacila horo eĉ groŝ' estas valoro. ”

• 	„ Groŝo ŝparita neniam perdiĝas. ”

• 	„ Kiu groŝon ne honoras, eĉ duongroŝon ne valoras. ”

• 	„ Kiu domaĝas groŝon, perdas la tutan poŝon. ”

• 	„ Nuda kaj kruda, sen groŝo en poŝo. ”

Vidu ankaŭ

• Ŝilingo
• Krejcero
• Silbergroschen
• Neugroschen
• Groschen