Saltu al enhavo

Szczecinek

El Vikipedio, la libera enciklopedio
Szczecinek

Flago

Blazono

Flago Blazono
urba komunumo
Szczecinek (Pollando)
Szczecinek (Pollando)
DMS

Map

Mapo
Mapo
Mapo
Genitivo de la nomo Szczecinka
Provinco Okcidenta Pomerio
Distrikto Distrikto Szczecinecki
Komunumo Komunumo Szczecinek
Speco de komunumo Urba
Urba komunumo Jes
Fondita en 1310
Urborajtoj 1310
Koordinatoj 53° 43′ N, 16° 41′ O (mapo)53.71666666666716.683333333333Koordinatoj: 53° 43′ N, 16° 41′ O (mapo)
Areo 37,17 km²
Loĝantaro 39777 (en 2005)
Loĝdenso 1 070,0 loĝ./km²
Poŝtkodo 78-400
Telefona antaŭkodo 94
Aŭtokodo ZSZ
TERYT 4324415011
Estro Jerzy Hardie-Douglas
Titolo de estro Urbestro
Adreso de estraro Plac Wolności 13
Retpoŝto de estraro urzad@um.szczecinek.pl
Poŝtkodo de estraro 78-400
Telefono de estraro 94 371-41-29
Fakso de estraro 94 374-02-54
Poŝto de estraro urzad@um.szczecinek.pl
Ĝemelaj urboj (Francio) Noyelles-sous-Lens
(Germanio) Neustrelitz
(Nederlando) Bergen (Norvegio) op Zoom
Komunuma retejo http://www.szczecinek.pl
vdr

Szczecinek (germane: Neustettin, Neuen Stetin, Nien Stettin, Kleinstetin 1575 (1579), kaŝube: Szczecënkò, Nowé Szczëtno, Szczecinek, Szczecink) estas urbo en Okcidenta Pomerio en Pollando. Ĝi apartenas al komunumo Szczecinek en distrikto Szczecinecki.

La preĝejo de Dipatrino Maria en Szczecinek
La gentoj de okcident-slavoj, en la 9-a kaj 10-a jarcentoj

Historio de Szczecinek en la Mezepoko

[redakti | redakti fonton]
Pollando dum la regado de Boleslavo la 3-a Kurbabuŝa
La duko de Pomerio Warcisław la 4-a kun sia edzino Elizabeta de Lindow-Ruppin, el la genealogia arbo de la jaro 1598.
Eriko de Pomerio, duko de Pomerio, reĝo de Danio, Norvegio kaj Svedio

Dum la frua Mezepoko en la ĉirkaŭaĵo de la hodiaŭa urbo estis malgranda burgo. Tamen ĝi estis detruita komence de la 12a jc. Probable dum la tempo de bataloj de Boleslavo la 3-a Kurbabuŝa por akiri Pomerion. Fine de la 13a kaj konmence de la 14a jarcentoj estis la ekspansio de Brandenburgio al Pomerio. Pomorze Zachodnie wkroczyło w XIV wiek podzielone, rozbite na szereg małych księstw, z których każde prowadziło swoją własną, mniej lub bardziej niezależną politykę. Por kontraŭstari al Brandenburgio unu el la princoj de Okcidenta Pomerio, Warcisław la 4-a (1291-1326), en la jaro 1310 fondis la urbon Nova Szczecin, do la nunan Szczecinek. Miasto powstało na południe od istniejącej już osady rybackiej Kiecz położonej u brzegów jeziora Wielimie. W politycznych planach Warcisława IV Szczecinek miał pełnić bardzo ważną rolę granicznej warowni. Dlatego teren przeznaczony na lokację był wybitnie obronny, otoczony wodami dwóch jezior, rzekami i bagnami. W 1368 roku Szczecinek przypadł Warcisławowi V (1326-1390). Natomiast księstwo szczecineckie przetrwało do jego śmierci w 1390 roku. W okresie wojen polsko-krzyżackich, na zamku w Szczecinku odbyły się dwa zjazdy: w 1409 i 1423 roku. Partoprenis ankaŭ en ili la pomeriaj princoj, altaj majstroj de la Teŭtona Ordeno kaj en la dua ankaŭ Eriko de Pomerio (1382-1459) (vidu la apudan bildon) kiu estis la duko de Pomerio kaj samtempe li estis la reĝo de Danio, Svedio kaj Norvegio.

(la artikolo de esperantisto Mariusz Borysiewicz, doktoriĝ-kandidato el Pomeria Akademio en Slupsko / Słupsk)

Historio de Szczecinek de la 16-a jc ĝis la 19-a jc

[redakti | redakti fonton]
Duko de Pomerio Bodusław la 10-a "Granda"
Eŭropo dum la Tridekjara Milito
Dukino de Pomerio Jadvigo (Hedvigo) el Brunsvigo-Wolfenbüttel
Eŭropo dum la Napoleonaj Militoj, kiuj daŭris de 1803 ĝis 1815 jaro
La Plac Wolności / Placo de Libereco, nokte

La 16a jc kaj la regado de duko de Pomerio Bogusława la 1-a tio estis en la historio la tempo de paco kaj disvolvo. Dopiero w latach 1581-1592, podobnie jak na całym Pomorzu, nasiliły się niepokoje społeczne, które w przypadku Szczecinka przybrały formę walki z czarownicami. Dum la Tridekjara milito (1618-1648) należał do najgorszych w dziejach miasta. Przemarsze wojsk wszystkich walczących armii, rabunki, napady i wreszcie zaraza spustoszyły Szczecinek. Jedynym pozytywnym wydarzeniem było w tamtym czasie ufundowanie w 1640 roku fare de Dukino de Pomerio Jadvigo (Hedvigo) el Brunsvigo-Wolfenbüttel jednego z pierwszych en Okcidenta Pomerio gimnazjów. Koniec XVIII i wiek XIX przynosi dalszy rozwój miasta. Wielkie znaczenie dla rozwoju miasta miało obniżenie wód jeziora Wielimie przeprowadzone w latach 1780-1784. Fino de la Napoleonaj militoj donis al la urbo la ekonomian disvolvon kaj investadoj, alfluis multe da loĝantoj al la urbo. W 1812 roku Szczecinek zamieszkiwało 1.749 osób, a już w 1843 roku - 4.054. Zwiększała się też liczba domów. W 1800 roku było ich 299, w 1825 roku - 347, 1840 roku - 378, a w 1855 roku - 466. En la jaro 1878 Szczecinek ricevis la fervojan ligon kun Węgorzewo.

(la artikolo de esperantisto Mariusz Borysiewicz, doktoriĝ-kandidato el Pomeria Akademio en Slupsko / Słupsk)

Historio de Szczecinek dum la 20-a jc

[redakti | redakti fonton]
Curzon-linio kaj ŝanĝoj de la teritorio de Pollando post la Dua Mondmilito

En la jaro 1910 la tiama urba estraro organizis la solenaĵon okaze de la 600-jara datreveno de la urbo Szczecinek. W okresie międzywojennym miasto stało się znanym i popularnym ośrodkiem turystycznym.

Duża w tym zasługa dobrych połączeń kolejowych, dzięki którym Szczecinek stał się ważnym węzłem komunikacyjnym na Pomorzu. W czasach hitlerowskich wzniesiono w mieście dwa duże kompleksy koszar i system umocnień Wału Pomorskiego na zachód od miasta. En la jaro 1938 dum la Kristala nokto germanoj bruligis la lokan sinagogon en Szczecinek. Stąd we wrześniu 1939 roku ruszył na Polskę Korpus Pancerny generała Heinz Guderian. Miasto zostało zdobyte 27 lutego 1945 roku przez oddziały Ruĝa Armeo po krótkiej, zaledwie jednodniowej walce.

La turo de preĝejo de Sankta Nikolao, norda flanko, la iama regiona muzeo (la 14a jc)
La kastelo de princoj de Pomerio (la 14a jc)
La Grifo el la blazono de la urbo

Post la fino de Dua Mondmilito la urbo eniris Pollandon laŭ la decido de la Potsdama konferenco kaj ankaŭ laŭ la decidoj de la konferenco komenciĝis la procedo de translokiĝo de la germana popolo kaj anstataŭigo de ili per poloj de la centra Pollando kaj de orienta Pollando de post la Curzon-linio (vidu la apudan mapon). La nuna nomo de la urbo estis administre decidita la 7an de majo 1946.

(la artikolo de esperantisto Mariusz Borysiewicz, doktoriĝ-kandidato el Pomeria Akademio en Slupsko / Słupsk)

Bibliografio

[redakti | redakti fonton]
  • Zygmunt Boras, Książęta Pomorza Zachodniego, Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM, 1996.
  • Jarosław Ellwart, Dariusz Piasek, Wał Pomorski, Gdynia: Wydawnictwo Region, 2014.
  • Mieczysław Jaroszewicz, Włodzimierz Stępiński, Żydzi oraz ich sąsiedzi na Pomorzu Zachodnim w XIX i XX wieku, Varsovio: Wydawnictwo DIG, 2007.
  • Kazimierz Kozłowski, Jerzy Podralski, Gryfici. Książęta Pomorza Zachodniego, Szczecin: Krajowa Agencja Wydawnicza, 1985.
  • Jan Maria Piskorski, Pomorze Zachodnie poprzez wieki, Szczecin: Zamek Książąt Pomorskich, 2001.
  • Edward Rymar, Rodowód książąt pomorskich, Szczecin: Książnica Pomorska im. Stanisława Staszica,

2005.

  • Janusz Władysław Szymański, Książęcy ród Gryfitów, Goleniów-Kielce: Oficyna Wydawnicza STON 2, 2006.
  • Zygmunt Świechowski, Sztuka PomorzaZachodniego, Varsovio: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1973.

Partneraj urboj

[redakti | redakti fonton]

Famuloj ligitaj kun la urbo

[redakti | redakti fonton]

Eksteraj ligiloj

[redakti | redakti fonton]