Hadriano Junio

Hadriano Junio
Persona informo
Naskiĝo	1-an de julio 1511 (1511-07-01) en Hoorn
Morto	16-an de junio 1575 (1575-06-16) (63-jaraĝa) en Middelburg
Lingvoj	latina • nederlanda vd
Ŝtataneco	Habsburga Nederlando vd
Alma mater	Stedelijk Gymnasium Haarlem vd
Profesio
Okupo	botanikisto • vortaristo • lernejestro • universitata instruisto • kuracisto • ornitologo • tradukisto • historiisto • filologo vd
Laborkampo	plantoscienco • medicino • historiografio • filologio • traduko vd
Aktiva en	Harlemo vd
vd	Fonto: Vikidatumoj

Hadriano Junio aŭ Hadrianus Junius (1511–1575), konata ankaŭ kiel Adriaen de Jonghe, estis nederlanda kuracisto, priklasika fakulo, tradukisto, leksikografo, antikvaĵisto, historiografo, emblemisto, lernejestro kaj latinlingva poeto.

Li ne estu konfuzata kun neniu el kelkaj samnomanoj (kiel Amsterdama lernejestro de la 17a jarcento). Li ankaŭ ne estis rilata al neniu el du saĝuloj Franciscus Junius.

Kariero

Li dediĉis sin ĉefe al studo de klasikaj temoj kaj de la tiutempa agitita situacio de Nederlando kaj religie kaj politike ("Batavia").

Junius estis nomita 'dua Erasmo' fare de kelkaj samtempuloj, sed lia rigardo estis multe pli limigita. Li dediĉis sin ĉefe al lingvaj, lekskikografia kaj filologia laboro, kaj li ofte eniris en etimologio, antikvaĵaj klarigoj kaj geografiaj detaloj. Eĉ liaj plej beletra verko, liaj "Emblemoj", atestas sian preferon por mallonga, mem-enhavaj entoj super strukturaj rakontoj kaj filozofiaj argumentoj. Lia "Batavia" estis planita kiel sekvota de du volumoj de historia rakontaro, startinte el la unuaj Grafoj de Nederlando kaj konduke ĝis la reĝoj de Burgundio, sed Junio neniam eniris al tiu politika historio. Anstataŭe, li elektis poluri sian ‘log-historian’ "Batavia".

Historio de 1568 fare de Hadriano Junio postulas, ke la baza ideo de la movebla tipo venis al Johannes Gutenberg el Laurens Janszoon Coster tra Fust, kiu estis metilernanto kun Coster en la 1430-aj jaroj kaj eble tiu alportis ion el sia ekipaĵaro el Haarlem ĝis Majenco. Kvankam Coster ŝajne eksperimentis per muldiloj kaj fandeblaj metaltipoj, ne estis pruvaro ke li fakte presis ion ajn per tiu teknologio.

Publikaĵoj

Eldonoj de aŭtoroj

• Cassius Medicus, De animalibus medicae quaestiones, 1541.
• Curtius Rufus, De rebus gestis Alexandri Magni, 1546.
• Eunapius, De vitis philosophorum, 1568, 1596.
• Eustathius, Copiae cornu sive Oceanus enarrationum Homericarum, 1558.
• Hesychius, De his qui eruditionis fama claruere liber, 1572, 1572, c. 2.
• Martialis, Epigrammata, 1559 (neagnoskita), 1568, 1584.
• Hippocrates, Eenen brief aen Demagetum, 1573.
• Nonius Marcellus, De proprietate sermonum, 1565.
• Plautus, Observationes, 1566.
• Plutarchus, Symposiaca problemata, 1547.
• Seneca, Annotationes in ludum de morte Claudii, 1557

Postmorte publikigitaj eldonoj kaj/aŭ komentarioj

• Ausonius, Notae in Ausonii opera, 1588.
• Iuvenalis, Notae selectae ad Satyras, 1685.
• pseudo-Lucanus, Ad Calpurnium Pisonem poemation, 1576 (iam en Animadversa, 1556)
• Petronius, Observationes in Satyricon, 1615.

Originalaj verkoj

• De anno et mensibus commentarius, cui adjungitur Fastorum liber, (…) quo, quicquid peculiariter apud Graecos, Hebraeos, Romanos, aliasque exoticas nationes memorabile quolihet die actum fuerit et observatum, compendio commonstratur, autore Hadriano Junio. Item Calendarium in quo totius anni dies articulatim ad calculum vocati, atque idipsum latinis haud barbaris sententiis, cuilibet anni tempori congruis, Basel (Henricus Petri), 1553
• Philippeis, sive in Nuptias Divi Philippi Aug. Pii & Heroinae Mariae Aug. Felicis, Regum Angliae, Franciae, Neapolis, Hierosolymorum & Hiberni etc. Carmen Heroicum, Londen (T. Berthe), 1554.
• De anno et mensibus commentarius: item Fastorum liber. Praeterea Calendarium syllabicum in quo totius anni dies ad calculum sunt vocati. Antiquitatis item reliquiae, Fasti Caesariani, imperante August. Caes. in marmore incisi, et Calendarium quod Rusticum nominant. Postremo Isocratis ad Demonicum admonitoria, eodem authore interprete, Basel (Henricus Petri), 1556.
• Animadversorum libri sex, omnigenae lectionis thesaurus, in quibus infiniti pene autorum loci corriguntur et declarantur, nunc primum et nati et in lucem aediti. Ejusdem de coma commentarium, Basel (Isengrinus), 1556, 1708, 1708, c. 2.
• Adagiorum Centuriae viii. cum dimidia, per Hadrianum Iunium medicum conscriptae: opus nouum et nunc primum in lucem editum, Basel (H. Frobenium), 1558.
• Phalli ex fungorum genere in Hollandiae sabuletis passim crescentis descriptio, et ad vivum expressa pictura, Delft (H. Schinckelius), 1564. web edition (Indexed by Linnaeus in his Bibliotheca Botanica, p. 39)
• Emblemata ad D. Arnoldum Cobelium. Ejusdem aenigmatum libellus ad Arnoldum Rosenbergum, Antwerp (Christopher Plantin), 1565. web edition
• Anastaurosis sive passio Servatoris Nostri Iesu Christi, ab Hadriano Iunio medico conscripta. Ad Clariss[imum] V[irum] D. Viglium Zuicemum in suprema Curia Praesidem, Antwerp (Christopher Plantin), 1565.
• Nomenclator, omnium rerum propria nomina variis linguis explicata indicans, Hadriano Iunio medico auctore, Antwerp (Christopher Plantin), 1567, 1571, 1574, 1577, 1583, 1583, c. 2, 1588, 1591, 1592, 1596, 1614, 1620.
• Batavia. In qua praeter gentis et insulae antiquitatem, originem ... aliaque ad eam historiam pertinentia, declaratur quae fuerit vetus Batavia...quae item genuina inclytae Francorum natonis fuerit sedes, Leiden (Franciscus Raphelengius), 1588, 1588, c. 2, 1652
• Poematum liber primus, continens pia et moralia carmina, quorum indicem post encomiastica carmina reperies, iamprimum in lucem prolata ab authoris nepote, ed. Albert Verlaen, Leiden (Ludovicus Elzevirius), 1598.
• Epistolae, quibus accedit ejusdem vita et oratio de artium liberalium dignitate. Nunquam antea edita, Dordrecht (Vincentius Caimax), 1552 [=1652], 1552, c. 2. Perhaps edited by Andreas Colvius.
• Epistolae selectae nunc primum editae, eld. Petrus Scheltema, Amsterdam (M.H. Schonekat), 1839.

Bibliografio

• Dirk van Miert, Hadrianus Junius (1511-1575). Een humanist uit Hoorn, Hoorn (Bas Baltus Publicatiestichting), 2011.
• Dirk van Miert, ed., The Kaleidoscopic Scholarship of Hadrianus Junius (1511-1575). Northern Humanism at the Dawn of the Dutch Golden Age, Leiden and Boston (Brill) 2011.
• Nico de Glas, Holland is een Eiland. De Batavia van Hadrianus Junius (1511-1575), Hilversum (Verloren) 2011.
• Chris Heesakkers and Dirk van Miert, 'An Inventory of the Correspondence of Hadrianus Junius (1511–1575)', Lias, vol. 37, 2010, no. 2, pp. 209–368.

Eksteraj ligiloj

• Europa humanistica: Hadrianus Junius Arkivigite je 2011-07-20 per la retarkivo Wayback Machine
• Internet Archive Junius, Hadrianus <1511-1575> Hadriani Iunii medici Emblemata, ad D. Arnoldum Cobelium. Eiusdem Aenigmatum libellus ..