Amol

Ĝemelurboj
	Lahoro vd

Amol ·
urbo de Irano • urbego
Administrado
Lando	Irano
Provinco	Mazandarano
Ĝemelurboj
	Lahoro vd
Poŝtkodo	46131–46391
Telefonkodo	0121
En TTT	Oficiala retejo [+]
Demografio
Loĝantaro	237 528 (2016) [+]
Loĝdenso	11 311 loĝ./km²
Geografio
Geografia situo	36° 28′ N, 52° 21′ O (mapo)36.46972222222252.350833333333Koordinatoj: 36° 28′ N, 52° 21′ O (mapo) [+]
Alto	96 m [+]
Areo	21 km² (2 100 ha) [+]
Horzono	UTC+03:30
	Amol · (Irano) Amol ·
	Situo de Amol ·
Alia projekto
	Vikimedia Komunejo Amol [+]
	v • d • r

Amol, perse آمل‎ estas universitata urbego kaj ĉefurbo de la samnoma distrikto en la Provinco Mazandarano, en norda Irano.

Bazaj informoj[redakti | redakti fonton]

Areo: 21 km²
Supermara alteco: 76 m
Loĝantaro: 237,528 en 2016
Horzono: UTC + 3:30; somere UTC + 4:30
Poŝtkodoj: 46131-46391
Telefonkodo: (+98) 11

Geografio[redakti | redakti fonton]

Amol situas en valo laŭ la rivero Haraz sur ebenaĵo. La urbego estas malpli ol 20 kilometrojn sude de la Kaspio kaj malpli ol 10 kilometrojn norde de la Elborz-Montaro, 60 kilometrojn okcidente de la provinca ĉefurbo Sario (urbo), 180 kilometrojn de Teherano. Aliaj urbodistancoj: Astara (Irano) 477 km, Maŝhado 811 km, Ahvazo 1001 km, Kermano 1158 km. Monto Damavando (5610 m), la plej alta pinto en la Proksima Oriento situas sude de Amol.

Historio[redakti | redakti fonton]

Amol estas unu el la plej pratempaj urboj de Irano. Kelkaj historiistoj kaj geografiistoj kredas, ke ĝi estis establita en unua jarmilo antaŭ Kristo. Laŭ la historia literaturo Amol estis la ĉefurbo de Mazandarano dum la periodo ekde la 3-a jarcento antaŭ Kristo ĝis la 14-a jarcento. Amol baldaŭ estis la ĉefurbo de norda Irano. La loĝantoj akceptis islamon dum la regado de Mahdi (775-785), en la 9-a jarcento Amol estis unu el la plej grandaj urboj en Irano kun floranta centro de komerco kaj agrikulturo. Foje Amol estis konsiderata "la ĉefurbo de la loĝata mondo". Post la mongola invado la urbo estis detruita kaj dum tiu tempo Sario estis deklarita ĉefurbo. La urbo suferis multajn tertremojn kaj inundojn, sed ĉiufoje rekonstruiĝis. Dum regado de Reza Ŝaho Pahlavi la vizaĝo de la urbo ŝanĝiĝis draste. Lernejoj, stratoj kaj registaraj konstruaĵoj devenis el tiu epoko. Amol estis deklarita urbo en 1933.

Ekonomio[redakti | redakti fonton]

Oranĝoj, rizoj, grenoj, fruktoj, kotonoj, teoj, sukerkanoj kaj silkoj kreskas en la areo, krome estas densaj arbaroj kaj paŝtejoj. Estas centro de komercado pri feroj kaj karboj. En Amol oni prilaboras mineralajn akvojn, lignojn, nutraĵojn. Gravas la turismo.

Akvoenergia centralo de Haraz estas la plej granda digo norde de Irano 20 km. de Amol ekde 2009.

Klimato[redakti | redakti fonton]

Amol situas en mediteranea klimato laŭ klimata klasifiko de Köppen (Csa) kun tre mallongaj varmaj someroj kaj malvarmaj kaj humidaj vintroj. Jare pluvas po 829 mm, en ĉiuj monatoj pluvas, tamen inter majo-aŭgusto iomete malpli. La averaĝa jara temperaturo estas 15,9 °C.

Trafiko[redakti | redakti fonton]

Amol situas preter ĉefvojo Teherano-Sario, alia ĉefa vojo kuras al Kaspio. La urbego havas 2 flughavenojn por helikopteroj, unu por aera savado. La fervojo estas konstruata.