François Péron

El Vikipedio, la libera enciklopedio
François Péron
Persona informo
Naskiĝo 22-an de aŭgusto 1775 (1775-08-22)
en Cérilly
Morto 14-an de decembro 1810 (1810-12-14) (35-jaraĝa)
en Cérilly
Mortokialo tuberkulozo
Tombo Allier
Lingvoj franca
Loĝloko Francio
Ŝtataneco Francio
Alma mater Medicina Fakultato de Parizo • Nacia Muzeo de Natura Historio de Parizo
Okupo
Okupo esploristo • zoologo • natursciencisto
v • d • r

François Auguste PÉRON (1775 – 1810) estis franca naturalisto kaj esploristo.

Esplorado[redakti | redakti fonton]

Péron naskiĝis en Cérilly (Allier) en 1775, filo de tajloro. Kvankam intence pastriĝonta, pro la Revolucio, Péron aliĝis al Volontula Bataliono en 1792 kaj helpis defendi la sieĝitan Landau. Venontjare li estis vundita kaj kaptita prizonulo fare de Prusiaj trupoj ĉe Hochspeyer en Pfalzwald. Enkarcerigigta en la fortikaĵo de Magdeburgo li ne povis reveni en Francion ĝis 1794. Perdinte vidkapablon je unu okulo, Péron estis nevalidita for de la armeo. Dum du jaroj li estis municpa funkciulo ĉe Cérilly antaŭ ricevi stipendion por studi medicinon en Parizo. En 1800, post malsukcesa amafero, li aliĝis kun Nicolas Baudin al ties ekspedicio al Aŭstralio kiel zoologo.

Dum la vojaĝo, kiu mapigis grandajn etendojn de la aŭstralia marbordo inter 1801 kaj 1803, Péron laboris ripete kun Baudin. Kiam Stanislas Levillain kaj René Maugé mortiĝis, Péron ekstaris kiel ununura restanta zoologo. Kun helpo de la artisto Charles Alexandre Lesueur (1778-1846), Péron responsis por kolekti ĉirkaŭ 100,000 zoologiajn specimenojn — la plej kompleta aŭstralia naturhistoria kolekto ĝis nun. Kvankam li mortiĝis antaŭ plenstudi siajn specimenojn, Péron faris ĉefan kontribuon al la fondo de la naturaj sciencoj en Aŭstralio kaj estis grava ekologia pensulo. Li estis ankaŭ pionira oceanografisto kiu kondukis gravajn eksperimentojn pri marakvaj temperaturoj ĉe profundo. Péron verkis multon pri la Indiĝenaj aŭstralianoj ĉe la Kanalo D'Entrecasteaux, nome de sudorienta Tasmanio. Post 30 jaroj preskaŭ ĉiuj mortiĝas pro malsamo aŭ milito. La aŭstralia historiisto Edward Duyker montris ke li estis malĝuste akuzita de poligenismo kaj rasismo, ĉefe pro mistraduko de resumoj el unu el liaj sciencaj artikoloj.

Specioj nomitaj laŭ li[redakti | redakti fonton]

Publikaĵoj[redakti | redakti fonton]

Baudin mortis antaŭ li povis reveni en Francion kaj estis Péron kiu ekverkis la oficialan rakonton de la ekspedicio nome: Voyage de découvertes aux Terres Australes. Li agis maljuste kontraŭ sia iama estro pligrandigante liajn mankojn kaj ofte ŝanĝante la historion. Pri la lukto inter Francio kaj Britio, Péron skizis sekretan 'Mémoire sur les établissements anglais à la Nouvelle Hollande', kiu postulis francan konkeron de Port Jackson danke al la helpo de ribelemaj irlandaj prizonuloj.

Péron mortiĝis pro tuberkulozo en Cérilly en 1810. Li estis 35jaraĝa. La taskon kompleti la oficialan rakonton de la ekspedicio faris Louis de Freycinet.

Publikaĵoj de François Péron[redakti | redakti fonton]

  • Observations sur l’anthropologie, ou l’Histoire naturelle de l’homme, la nécessité de s’occuper de l’avancement de cette science, et l’importance de l’admission sur la Flotte du capitaine Baudin d’un ou de plusieurs Naturalistes, spécialement chargés des Recherches à faire sur cet objet, Stoupe, Paris, an VIII [1800].
  • Voyage de découvertes aux Terres Australes, exécuté par ordre de sa Majesté, l’Empereur et Roi, sur les corvettes le Géographe, le Naturaliste et la goëlette le Casuarina, pendant les années 1800, 1801, 1802, 1803 et 1804, L’Imprimerie Impériale, 3 vol kaj atlaso, Paris, 1807–17.
  • A Voyage of Discovery to the Southern Hemisphere Performed by Order of the Emperor Napoleon, During the Years 1801, 1802, 1803, kaj 1804, presita de Richard Phillips, Bridge Street, Blackfriars, de B. McMillan, Bow Street, Covent Garden, London, 1809.
  • Péron, F. [kaj de Freycinet, L.], Voyage de découvertes aux Terres Australes, fait par ordre du gouvernement, sur les corvettes le Géographe, le Naturaliste et la goëlette le Casuarina, pendant les années 1800, 1801, 1802, 1803 et 1804, 4 vol kaj atlaso, Paris, 1824.
  • Voyage of Discovery to the Southern Lands, by François Péron, continued by Louis de Freycinet, 2nd edn 1824: Book IV, Comprising chapters XXII to XXXIV (trans. C. Cornell; introduction by Anthony J. Brown), Friends of the State Library of South Australia, Adelaide, 2003.
  • Entdeckungs-Reise nach den Süd-Ländern ausgefürt auf Befehl Sr. Majestät des Kaisers und Königs, auf den Corvetten dem Geographen, dem Naturalisten und der Golette dem Casuarina, während der Jahre 1800, 1801, 1802, 1803 und 1804 (trans. Ph. W. G. Hausleutner), J. G. Cotta’schen Buchhandlung, Tübingen, 2 vols, 1808–19.
  • Péron, F. A. [kaj de Freycinet. L.], Entdeckungsreise nach Australien unternommen auf Befehl Sr. Majestät des Kaisers von Frankreich und Königs von Italien mit den Korvetten der Geograph und der Naturalist, und der goelette Kasuarina in den Jahren 1800 bis 1804 (trans. T. F. Ehrmann), Verlage des Landes-Industrie-Comptoirs, Weimar, 2 vols, 1808–19.
  • Péron, F., ‘Discours préliminaire d’un travail sur les Méduses’, Procès-verbaux des séances de l’Académie, Classe des Sciences physiques et mathématiques, tome iv, séances du 21 novembre 1808, 28 novembre 1808 et 19 décembre 1808, pp. 136, 140, 147.
  • ‘Inventaire général de tous les objets relatifs à l’histoire de l’homme recueillis pendant le cours de l’expédition ou remis à M. Péron, naturaliste zoologiste du Gouvernement dans cette expédition, et présentés par M. Geoffroy et lui à Sa Majesté l’Impératrice Joséphine le 9 prairial an XII [29 May 1804]’ in Copans, J. and Jamin, J. (eds), Aux origines de l’anthropologie française: Les Mémoires de la Société des Observateurs de l’Homme en l’an VIII, Le Sycomore, Paris, 1978, pp. 195–203.
  • ‘Mémoire sur le nouveau genre Pyrosoma’, Annales du Muséum national d’Histoire naturelle, tome 4, an XII (1804), pp. 437–46, planche 72.
  • ‘Mémoire sur les établissement anglais à la Nouvelle Hollande, à la Terre de Diemen et dans les archipels du grand océan Pacifique …‘, présentation, édition et notes de Roger Martin, transcription du manuscrit avec le concours de Jacqueline Bonnemains, préface de Joël Eymeret, Revue de l’Institut Napoléon, No. 176, 1998, I, pp. 1–187.
  • ‘Mémoire sur quelques faits zoologiques applicables à la théorie du globe, lu à la Classe des Sciences physiques et mathématiques de l’Institut national (Séance du 30 vendémiaire an XIII)’, Journal de physique, de chimie, d’histoire naturelle et des arts, vol. 59, 1804, pp. 463–80, planches i, ii.
  • ‘Notice d’un mémoire sur les animaux observés pendant la traversée de Timor au Cap Sud de la Terre de Van Diemen’, Bulletin des sciences de la Société philomatique, no. xi, 8e année, tome iii, no. 95, pluviôse an 13 [December 1804–January 1805], pp. 269–70.
  • ‘Notice sur quelques applications utiles des observations météorologiques à l’hygiène navale’, Journal de physique, de chimie, d’histoire naturelle et des arts, vol. 67, 1808, pp. 29–43.
  • ‘Observations sur la dyssenterie des pays chauds et sur l’usage du bétel’, Journal de physique, de chimie, d’histoire naturelle et des arts, vol. 59, 1804, pp. 290–9.
  • ‘Réponse de M. Péron, naturaliste de l’expédition de découvertes aŭ Terres Australes aux observations critiques de M. Dumont sur le tablier des femmes Hottentotes’, Journal de physique, de chimie et d’histoire naturelle, tome lxi, 1805, pp. 210–17.
  • ‘Sur la température de la mer soit à sa surface, soit à diverses profondeurs’, Annales du Muséum national d’histoire naturelle, tome 5, an XIII (1804), pp. 123–48 [angla traduko: ‘Fragment from Peron, with notices from other voyagers, on the Temperature of the Sea, at great depths, far from Land’, American Journal of Science, vol. xvii, 1830, pp. 295–9].
  • Péron, F. kaj Lesueur, C.-A., ‘Observations sur le tablier des femmes Hottentotes, avec une note sur l’expédition française aux Terres Australes, et une étude critique sur la stéatopygie et le tablier des femmes Boschimanes, par le Dr Raphaël Blanchard’, Bulletin de la Société zoologique de France, vol. 8, 1883, pp. 15–33.
  • ‘Des caractères génériques et spécifiques de toutes les espèces de Méduses connues jusqu’à ce jour’, Annales du Muséum national d’histoire naturelle, tome 14, 1809, pp. 325–66.
  • ‘Histoire de la famille des Molluques Ptéropodes’, Annales du Muséum national d’histoire naturelle, tome 15, 1810, pp. 57–69, 2 planches.
  • ‘Histoire du genre Firole: Firola’, Annales du Muséum national d’histoire naturelle, tome 15, 1810, pp. 76–82.
  • ‘Histoire générale et particulière de tous les animaux qui composent la famillle des Méduses’, Annales du Muséum national d’histoire naturelle, tome 14, 1809, pp. 218–28.
  • ‘La conservation des diverses espèces d’animation dans l’alcool’, Journal de physique de chimie, d’histoire naturelle et des arts, vol. 71, octobre 1810, pp. 265–88.
  • ‘Notice sur l’habitation des animaux marins’, Annales du Muséum national d’histoire naturelle, tome 15, 1810, pp. 287–92.
  • ‘Notice sur l’habitation des phoques’, Annales du Muséum national d’histoire naturelle, tome 15, 1810, pp. 293–00.
  • ‘Sur les Méduses du genre Equorée’, Annales du Muséum national d’Histoire naturelle, tome 15, 1810, pp. 41–56.
  • ‘Tableau des caractères génériques et spécifiques de toutes les espèces de Méduses connues jusqu’à ce jour’, Annales du Muséum national d’histoire naturelle, tome 14, 1809 [1810], pp. 325–66.

Referencoj[redakti | redakti fonton]

  • Edward Duyker, François Péron: An Impetuous Life: Naturalist and Voyager, Miegunyah/MUP, Melb., 2006, pp. 349, ISBN 978-0-522-85260-8 [gajninto Frank Broeze Maritime History Prize, 2007].

Eksteraj ligiloj[redakti | redakti fonton]

Bibliotekoj
Elŝutita el "https://eo.wikipedia.org/w/index.php?title=François_Péron&oldid=7571360"