Jubeo

En preĝejo, la jubeo estas tribuno kaj ŝtona aŭ ligna baraĵo, apartiganta la liturgia ĥorejo disde la navo. La nomo venas de la unua vorto de la latina esprimo « jube, domine, benedicere » (« degnu, Sinjoro, beni min ») kiun diris la leganto antaŭ la lecionoj de la matutino.

Arkitekturo kaj uzoj

La jubeo konsistas el tri elementoj : la tribuno (la jubeo ĝuste nomita), la baraĵo kaj la skulptita grupo de la krucumo.

Sur la tribuno, oni legis la evangelion kaj oni predikis (la predikejoj anstataŭis ilin por tiu uzo). Oni tie arigis la ĥoron. Portebla orgeno povis esti tie instalita antaŭ ol ĝeneraliĝis la fiksita orgeno, kiu plej ofte estas lokita super la unua spano de la navo.

La baraĵo celas apartigi la ĥorejon (rezervitan al la klerikoj kaj al la superaj senjoroj) disde la fideluloj, kiuj, pro ĝia esto, ne bone aŭ tute ne vidis la ĉefaltaron. Laŭ tio, ĝi similas al la ikonostazo de la orientaj kristanaj preĝejoj.

La krucumo de Jesuo superstaras la tribunon kaj estas ĝia ĉefa ornamaĵo, frontanta al fideluloj. La grandaj krucumitaj kristoj dirataj « hispanaj », kiujn oni trovas en multaj preĝejoj kontraŭ la norda aŭ suda muro de la navo, ofte venas de tiuj malmuntitaj jubeoj. La traboj konservitaj kun ties krucumo, post la detruo de la jubeoj, estas nun nomataj « glortrabo ».

Historio

Jubeo de la preĝejo Saint-Cunera en Rhenen, en Nederlando

La jubeoj aperis en Francio en la 12-a jc kun la kuniĝo de tri aparte antaŭekzistantaj elementoj : la glortrabo, la baraĵo kaj la aŭ la du ambonoj.

En la 16-a jc, la koncilio de Trento evoluigis la katolikan liturgion, responde al la sukceso de la Protestantaj Eklezioj. La ĥorejo ekde tiam devis esti videbla de la fideluloj, kio kondamnis la jubeojn. Dum la predikejoj anstataŭis ilin, ili estis aŭ alilokitaj aŭ detruitaj en la sekvantaj jarcentoj, kelkfoje malfrue en la 19-a jc. La regulo aplikiĝis en la paroĥaj preĝejoj kaj en la katedraloj, sed privataj kapeloj kapablis konservi tiun originalan meblaron, kiel oni konstatas en Bretonio. Malgraŭ ilia malapero, plu ekzistas en multaj lokoj la spuroj de la loko de la traboj portintaj la jubeojn, eĉ ties alirebleco tra pordoj nun murfermitaj, en la masonaĵo de kolonoj enhavantaj ŝraŭbŝtuparon (Locronan/Lokorn - 29). La malnovaj ortodoksaj preĝejoj (ikonostazoj) kaj anglikanaj ĝenerale konservis siajn jubeojn.

france Sakrala Bretonio : La jubeoj

france Historio de la jubeo en Okcidento, "la okcidenta ikonostazo" de antaŭ 1054, de p. Lester Bundy, universitato de Denver

Jubeoj en Francio

En Francio restas nur tre malmultaj jubeoj, sed Bretonio konservis belan kolekton.

preĝejo Saint-Étienne-du-Mont en Parizo
preĝejo Notre-Dame en Arques-la-Bataille
preĝejo Saint-Jacques-le-Majeur en Moulineaux
preĝejo Sainte-Madeleine en Troyes
preĝejo Saint-Julien-de-Brioude en Luyères (restaŭrata en Oktobro 2008)
preĝejo de Villemaur-sur-Vanne - La Jubeo el skulptita ligno 1521 de la fratoj Thomas kaj Jacques Guyon
baziliko Notre-Dame de l'Épine en L'Épine (Marne)
preĝejo de Saint-Florentin
preĝejo Saint-Pierre de Appoigny - (norde de Auxerre)
preĝejo de la Chaise-Dieu
Katedralo Sankta-Cecilia de Albi
katedralo Sainte-Marie de Auch
katedralo de Limoges : movita al la fundo de la navo
katedralo de Rodez : movita en la transepto
pilgrima preĝejo de Benoite-Vaux (Meuse)
malnova katedralo de Saint-Bertrand-de-Comminges
baziliko Notre-Dame de Liesse
malnova abatejo preĝejo de Nouaillé-Maupertuis (Vienne)
malnova abatejo de Pontigny (Yonne)
Vieux Brisach, katedralo de Sankta Stefano
abatejo de Saint-Maximin
katedralo de Noyon : restaĵoj de la jubeo restarigitaj en aneksaĵo
preĝejo Saint-Pierre de Aire-sur-la-Lys: novgotika jubeo
preĝejo de Brou en Bourg-en-Bresse konstruita de Margareto de Aŭstrio.
Protestanta preĝejo Saint-Pierre-le-Jeune en Strasbourg
Protestanta preĝejo Saint-Pierre-le-Vieux en Strasbourg starigita en ĉ. 1530
Protestanta preĝejo Saint-Thomas en Strasbourg
malnova preĝejo Saint-Guillaume en Strasbourg
malnova dominikana preĝejo en Guebwiller
preĝejo de Rouffach: restas nur du ŝtuparaj turetoj
preĝejo Saint-Géry en Cambrai skulptita de la fratoj Marsy (utilas kiel apogilo por la orgeno, ĉe la okcidenta enirejo de la preĝejo)

Jubeo de la preĝejo Saint-Étienne-du-Mont en Parizo
Jubeo de la preĝejo Sainte-Madeleine en Troyes

En Bretonio

Jubeo de la kapelo Saint-Nicolas de Priziac
Jubeo de la kapelo de Kerfons-en-Kerfaouës
Jubeo de la kapelo Sainte AVOYE
Jubeo de la kapelo Saint-Fiacre de Faouët
Jubeo (aŭ la baraĵo) de la kapelo Saint-Herbot

Kompletaj jubeoj aŭ solaj baraĵoj :

Kapelo Saint-Nicolas de Priziac^[1]
Baziliko Notre-Dame du Folgoët,
kapelo ND de la Croix à Plélauff^[2]
preĝejo de La Martyre
kapelo Saint-Herbot en Plonévez-du-Faou
preĝejo Saint-Yves de La Roche-Maurice
kapelo de Lambader en Plouvorn
preĝejo de Goulven
kapelo St-Fiacre de Faouët
kapelo Saint-Fiacre de Melrand
preĝejo ND de Rochefort-en-Terre
kapelo Ste-Avoye de Pluneret
kapelo de Kerfons-en-Kerfaouës en Ploubezre
kapelo St-Pabu de Saint-Guen
preĝejo de Loc-Envel
kapelo Notre-Dame-de-Berven en Plouzévédé
kapelo de Locmaria en Belle-Isle-en-Terre
katedralo Saint-Paul-Aurélien de Saint-Pol-de-Léon : la balustrado de la jubeo (15-a jc) estis movita kaj integrita en la orgentribuno de 1660.
Lamballe, restanta parto de la malnova jubeo staras en transepto
preĝejo Sainte-Croix en Quimperlé : movita al la enirejo de la navo

En Belgio

Kelkaj belaj gotikaj-renesancaj specimenoj, same kiel multaj barokaj jubeoj starigitaj post la koncilio de Trente. En la urbo Bruges estas kvin preĝejoj, kiuj ankoraŭ havas sian jubeon

plustarantaj

Louvain, kolegiata preĝejo Saint-Pierre
Aarschot, kolegiata preĝejo
Walcourt, baziliko Saint-Materne (de Jean Mone)
Tessenderlo, paroĥa preĝejo
Lierre, kolegiata preĝejo Saint-Gommaire
Tervuren, paroĥa preĝejo (movita al la enirejo de la navo)
Tournai, katedralo Notre-Dame de Tournai (de Corneille Floris)
Tournai, preĝejo Saint-Quentin
Wellen (Limbourg), preĝejo Saint-Jean-Baptiste
Soignies, kolegiata preĝejo Saint-Vincent
Binche, preĝejo Saint-Ursmer (movita al la enirejo de la navo)
Braine-le-Comte, paroĥa preĝejo Saint-Géry
Averbode, abatejo (la centra arko estis forigita)
Gento (urbo), katedralo Saint-Bavon (sen arko en la centro)
Termonde, kolegiata preĝejo
Bois-Seigneur-Isaac, abateja preĝejo (sen arko en la centro)
Anvers, preĝejo Saint-Jacques
Bruges
- preĝejo Notre-Dame
- katedralo Saint-Sauveur (movita al la enirejo de la navo)
- preĝejo Saint-Anne
- preĝejo de la Potterie
- preĝejo Saint-Jacques
Westmalle, trapista abatejo, nov-mezepoka

malmuntitaj

Chimay, la Trappe, novgotika ligna jubeo, nun malmuntita
Damme, paroĥa preĝejo (difektita kaj kaŝita en la enireja interĉambro sekve de la detruo de la navo)
Mons, kolegiata preĝejo Sainte-Waudru (malmuntita). La skulptaĵoj de Jacques Du Brœucq, kiuj ornamis ĝin estas disigitaj en la preĝejo

detruitaj

Dixmude, preĝejo Saint-Jean, la plej bela, detruita en 1914
Lessines, paroĥa preĝejo, detruita en 1940-45
Nieuport, paroĥa preĝejo, detruita en 1914

En Nederlando

Rhenen, Sint-Cunerakerk
Bois-le-Duc, katedralo Saint-Jean: la jubeo estis vendita kaj restarigita en la Victoria & Albert Museum de Londono)
Leermens (Groningen), preĝejo : parte konservita
Krewerd (Groningen), paroĥa preĝejo
Klooster Ter Apel (Groningen)
Holwierde (Groningen), ligna jubeo
Oosterend (Frise), preĝejo
Amersfoort, Sint-Joriskerk
Boxmeer: movita jubeo
Houthem-St. Gerlach: movita jubeo
Helvoirt: la jubeo estis vendita kaj restarigita en la Rijksmuseum de Amsterdamo

En Britio

Aldone al multaj kamparaj preĝejoj, iuj katedraloj konservis sian jubeon (rood screen)

Canterbury
Wells
Gloucester
Norwich
Chester
Manchester
Londres, abatejo de Westminster
St. Albans, malnova abatejo
Cambridge, Kings College chapel
Stanton Harcourt, Oxfordshire: 13-a jc
Trull, Somersetshire
Attleborough, Norfolk
Ranworth, Norfolk, St. Helen
Southwold, Norfolk, St. Edmond church: farbita ligna jubeo
Blythburg, Suffolk, Holy Trinity Church
Barton Turf, Norfolk
Bath, St. Johns, South Parade: novgotika
Bridford, Devonshire
Charlton-on-Otmoor, Oxfordshire, St. Mary
Mullion, Cornwall, St. Mellanus church
Buckingham, Ss Peter & Paul church: novgotika ligna jubeo
Moulton, Lincolnshire, All Saints church

En Germanio

Buttforde (Wittmund), Orientfrislando, preĝejo Sainte-Marie (Marienkirche)
Cleverns (Oestringen), Frislando
Erfurto, preĝejo de la Predikantoj (Predigerkirche)
Gelnhausen, preĝejo de la Virgulino
Halberstadt, katedralo de Sankta Stefano (Domkirche)
Havelberg, malnova abatejo
Hildesheim, renesanca jubeo movita en ĉ. 1960 de la katedralo al la preĝejo Saint-Antoine
Holtrop (Grossefehn), Malsupra Saksio
Kolonjo, preĝejo de Sankta Pantaleono: movita al la enirejo de la navo
Lübeck, preĝejo de la Virgulino
Lübeck, katedralo
Magdeburgo, katedralo
Marburg, preĝejo de Sankta Elizabeto
Maulbronn, abateja preĝejo
Majenco, katedralo: disigitaj fragmentoj
Meissen, katedralo
Naumburg, katedralo de Sanktaj Petro kaj Paulo: sola sanktejo kun du jueboj, unu okcidente de la navo, la alia oriente.
Nesse, Orientfrislando
Norden, Orientfrislando
Schortens (Oestringen), Frislando, preĝejo de Sankta Stefano
Tübingen, preĝejo de Sankta Georgo
Wechselburg, abateja preĝejo
Wetzlar, katedralo
Xanten, katedralo de Sankta Viktoro