Karel Jaromír Erben

Karel Jaromír Erben
Karel Jaromír Erben
Persona informo
Karel Jaromír Erben
Naskiĝo	7-a de novembro 1811 en Miletín, Bohemio,  Aŭstrio-Hungario
Morto	21-a de novembro 1870 en Prago, Bohemio,  Aŭstrio-Hungario
Mortis pro	Naturaj kialoj vd
Mortis per	Tuberkulozo vd
Tombo	tombejoj de Olšany vd
Nacieco	ĉeĥo
Etno	ĉeĥoj vd
Lingvoj	germana • pola • rusa • ĉeĥa vd
Loĝloko	Birthplace of Karel Jaromír Erben vd
Ŝtataneco	Aŭstra imperio Aŭstrio-Hungario vd
Alma mater	gimnazio Filozofia Fakultato de la Universitato de Karolo vd
Subskribo
Profesio
Alia nomo	Jarmil Erben • J. E. Miletínský • Květomil Podlipský vd
Okupo	verkisto, historiisto
Laborkampo	Parola literaturo, arkiviko, kolektado, kreiva kaj profesia verkado, poezio, traduko kaj translation from Russian (en) vd
Aktiva en	Prago vd
Verkado
Verkoj	Bukedo el ĉeĥaj naciaj mitoj
Membrecoj Membrecoj Peterburga Akademio pri Sciencoj Rusia Akademio de Sciencoj Maćica Serbska (en) vd
vd	Fonto: Vikidatumoj

Karel Jaromír ERBEN (naskiĝis la 7-an de novembro 1811 en Miletín; mortis la 21-an de novembro 1870 en Prago) estis ĉeĥa poeto kaj historiisto, la unua arkivisto de la urbo Prago.

Li multe helpis al ekkono de diverseco, beleco kaj riĉeco de ĉeĥoslovaka popola poezio. Kolektinte popolajn kantojn kaj fabelojn de slavaj nacioj (folkloraj ĉeĥaj kantoj kaj rimaĵoj, elektitaj mitoj kaj legendoj naciaj de aliaj branĉoj slavaj), li aplikis siajn spertojn en baladaro Bukedo, unu el plej bonaj kolektoj de baladoj en la mondliteraturo.

En Esperanto aperis

• Ĉemizoj por edziĝa festo. Tradukis Miloš Lukáš. En: Ĉeĥoslovaka Antologio, Budapest, Literatura Mondo, 1935.
• Bukedo el ĉeĥaj naciaj mitoj. Tradukis Tomáš Pumpr. Praha, Esperanto-Asocio en Ĉeĥoslovaka Respubliko, 1938. 93 paĝoj. Rete legebla Inter kiuj Tagmezulino.
• Kristnaska Tago Tradukis Josef Rumler, propra eldono.

Specimeno

TAGFEINO

Staras bub' ĉe benkorando,
krias kun plej verva ard'. . .
»Mutu!« laŭtas la komando.
»Do silentu, vi bastard'!

Jam tagmezon aŭdas ja mi,
patro venos el okup',
kaj pro vi jen ĉesas flami
en la forn', vi aĉa bub'!

Jen husaro, koko, ĉaro;
ludu, ludu do, karul'. . . !« 
Sed la tuta ludilaro
krak...! krak...! flugas al angul'

kaj la krio plu refrenas. . .
»Vi fripon', vi ŝokas min! - -
Tagfeino por vi venas!!
Aŭdu, mi jam vokas ŝin:

Prenu mian aĉan filon ,
Tagfeino, prenu nur. . . ! « -
Sed jen aŭdu: La ŝlosilon
iu turnas en serur'.

Bruna, ĝiba in-staturo
kun bastono en la man',
kun kap-tuk', kun kurba kruro,
voĉo kiel uragan'.

»Donu idon!« - »Kristo mia!
Pro la pek' ne punu min!« 
Kvazaŭ morto-vent' glacia
spirus ĵus: jen Tagfein'!

Kaj ŝi tablon jam proksimas,
kiel ombro ŝovas sin. . .
La patrin' terure timas
knabon kaŝas en la sin'

kaj lin al si firme premas
kun horora rerigard'.
La Feino plu iremas,
plu iremas sen ekhalt'. -

La Feino jam atakas,
jam la knabon prenas ŝi. . .
»Kristo, helpu!« filon brakas
la patrin' kaj svenas ŝi.

Jen: unu- du- tri-. . . avizas
la tagmezon son-agord';
klinko klakis, pordo disas,
patro staras en la pord'.

Kuŝas la patrino svene,
knabon premas al la mam'. . .
Ŝin li vekis - kvankam pene -
sed la knab' ne spiris jam.

Recenzoj

Pri Bukedo el Ĉeĥaj Naciaj Mitoj

„ La temoj de tiu ĉi poemaro, prenitaj parte el mitoj, havas por niatempa orelo iom nerealan, foje eĉ krude sentimentalan tonon. Feinoj iomete sensukaj, magiaj kavernoj plenaj de oro, homoj, sukere piaj aŭ demone malbonaj, k.s. Stilo tro “pentrinda”, opereca, deknaŭjarcenta. Tiajn poemojn ni bedaŭrinde devis legi en lernejo ... Traduko majstra, ĉiam flua. Multas la neologismoj ; sed ĉu ni ne lasu al la “povra'” tradukanto tiun etan lukson? Finfine tiajn verkojn legas plejparte iomete lingvospertaj samideanoj. Rekompence oni tre lerte evitis troajn elizion kaj koncentriĝon. Uzo de kondicionala gerundio aspekte kaj sence tre plaĉas. Rilate opajn vortojn, ĉu forsto estas signife identa kun arbaro? Ĉu ĝi ne subsignifas “arte plantitan arb-aron”? sivangstranga entenas primitivecon ne malagrablan ; sed jamjam efikas nebele. Interesaj estas : kampistino, re (kiel memstara adverbo), ju plu, postkiam, fluidi (uzata transitive). Entute bona libro por “ĝisostaj ideanoj de la romantiko”, kaj eble ĝuste pro tio instrua por la realistoj. BRIAN PRICE-HEYWOOD. La Brita Esperantisto - Numero 400, Aŭgusto (1938) ”