Portalo:Literaturo

Literatura portalo

Stiloj kaj ĝenroj

Prozo Sekvanta divido ne bezonas esti regulo. Miguel de Cervantes Romano kaj pli longaj prozoj Romano – Aventurema romano – Aŭtobiografia romano – Erotika romano – Historia romano – Romano en leteroj – Pikareska romano - Psikologia romano Kriminala Detektiva romano – Roman noir Mistika Horora fikcio – Gotika romano – Frenetika literaturo Fantasta Fantazio – Sciencfikcio – Ciberpunko – Kosma opero Noveloj kaj rakontoj Novelo – Rakonto - Fabelo Biografio Biografio – Aŭtobiografio – Memoroj – Vojaĝlibroj – Legendo – Hagiografio - Taglibro Filozofia literaturo kaj oratorado Eseo – Traktato – Felietono – Pamfleto – Filipiko – Utopio – Malutopio – Apologio – Filozofia rakonto Literaturo por infanoj kaj junularo Kato en botoj Fabelo – Animea filmo – Komikso – Manga Poezio Jean de La Fontaine Poetikaj ĝenroj Lirika poezio Elegio – Odo - Himno – Lernanta poezio Epika poezio Epopeo – Eposo – Balado – Romanco - Sagao Pensa poezio Epigramo – Fablo- Psalmo Legantino Poezia formo Fiksa formo Soneto – Hajko - Elegio - Epigramo - Renko - Sapfa strofo (variaĵo de Eolia modalo) - Balado - Tercino Pluaj Poemo en prozo – Libera verso – Kaligramoj – Akrostiko Dramo William Shakespeare Tragedio Melodramo – Tragedio Komedio Komedio – Groteskaĵo - Satiroludo - Farso - Skeĉo Harlekino, ĉefrolulo de Komedio dell'arte Teatro kaj muziko Opero – Opereto – Libreto Pluaj Vaudeville – Komedio Delarto – Moralitoj – Tragikomedio – Absurda Teatro

Enkonduko

Unu el konservitaj tabuloj kun eposo pri Gilgameŝ Literaturo (el la latina litera, esperante litero) estas en pli vasta senco de la vorto sumo de ĉiuj skribitaj tekstoj. Apartenas inter ili literaturo arta, instrua, teknika, ĵurnala, memora kaj ankaŭ privata korespondaĵo. En pli malvasta senco de la vorto oni komprenas per literaturo kutime literaturon artan, do beletron. Literaturo estas post belarto la plej malnova homa arta agado. Kiel entute la unua literatura memorigaĵo estadas markata Eposo pri Gilgameŝ (devenanta proksimume el duono de la tria miljaro antaŭ Kristo, la plej malnova transskribo estas konservita el la tempo proksimume ĉirkaŭ la jaro -2000 ĝis -1700). Kiel bazo de eŭropa literatura kreado estadas markata arkaika periodo de antikva Grekio kaj al ĝi liganta antikva Romo. Ĝis la 10-a jarcento la eŭropa literaturo (krom raraj esceptoj) koncentriĝis al centra teritorio de Orienta kaj ĝis la jaro 467 ankaŭ al Okcidentromia imperio. Biblio de Gutenberg Novan estiĝon de literaturo estas registrita nur kun pli malfrua mezepoko, plej karakterize ekde la 10-a jarcento (tiutempe estiĝadis plejparte literaturo klerika, pli poste venis el la araba mondo transskriboj de grekaj kaj romiaj aŭtoroj, sed estiĝis ankaŭ literaturo profana, ĉefe en formo de heroaj kantoj). Sed veran kulminon ĝi povis atingi nur post invento de presarto de Johannes Gutenberg kaj post amasa disvastigo de literaturo kaj alfabetigo. Renesanco, baroko (pli poste klasicismo, klerismo kaj romantikismo) preparis jam kondiĉojn por estiĝo de moderna kaj kun ĝi ankaŭ por nuntempa literaturo.

Polurindaj artikoloj

Ĉi tien bonvolu noti artikolojn rilataj al literaturo, kiuj estas polurindaj. Libroj Verkistoj Alia literaturaĵo Literaturo -- ĉu ne indas iom reorganizi tion? estas vera ĥaoso ekzemple ĉe Latina, Greka kaj Helena. Vampiro

Akrigita je...

La travivaĵoj de la brava soldato Ŝvejk dum la mondmilito La travivaĵoj de la brava soldato Ŝvejk dum la mondmilito (mallongigite Bona soldato Ŝvejk) estas la plej konata verko de ĉeĥa verkisto Jaroslav Hašek kaj samtempe unu el la plej tradukataj ĉeĥaj verkoj entute. Kvankam ĉeĥoj kutimas regionaligi la libron, ĝi estas perceptata far de la monda komunumo kiel unu el la plej bonaj satiroj de la monda literaturo kaj ofte ĝi estadas komparata al Don-Kiĥoto el Manĉo de Miguel de Cervantes. Per la libro lasis sin inspiri ekz. Joseph Heller verkante sian Kapon XXII. Bona soldato Ŝvejk estadas studata kaj interpretata kiel vademeko al ĉeĥa spirito. Pluraj pasaĝoj estis verkitaj rekte en ŝatata drinkejo de Hašek, por ke ili estu tuj venditaj al lokaj ĵurnaloj kaj pro tio "ŝanĝitaj" je biero. Malgraŭ, kaj eble ĝuste tial estas Bona soldato Ŝvejk eble la plej bona kaj monde la plej agnoskata ĉeĥa prozo. Ties gloron aldonis al ĝi ankaŭ proksimume dek filmaj versioj, jam ĉeĥaj, germanaj aŭ usonaj (datenbazo de filmaj prilaboroj de la verkojde Hašek en IMDB).

Invito al legado

La ĉefserĝento desaltis de ĉevalo kaj du oficiroj rapide paŝis en ĉambron. „Estu bonvenantaj, sinjoroj soldatoj!“ balbutis la kampisto klakante per dentoj. „Ne bonvenadu, sed donu, kie ci ion havas. Ni rajdas de mateno. Dum cia tuta vivo ne estis ĉe ci tiaj sinjoroj kiel hodiaŭ. Rapide; ili estas jam en la ĉambro kaj soifegas kiel ni.“ Kaj efektive la oficiroj estis jam en la ĉambro; la pli maljuna ripozis sur benko post kverkligna tablo, kaj la pli juna, alta viro observadis la ĉambron. Lia malhela enfalinta okulo ekbrilis subite pli vive; la soldato alpaŝis al forno, kie kaŭris sur benketo Manjo, la plej bela knabino el tuta vilaĝo, kovrante siajn okulojn per antaŭtuko antaŭ tiuj sinjoroj fremduloj, kiujn ŝi pro ilia malbona famo teruriĝis pli ol fantomojn. Ŝajnis, ke la oficiro kun plezuro raviĝas per embarasoj de la knabino. „Ci havas belan filinon!“ li ekparolis, ekvidinte en la ĉambro la kampiston kun plena kruĉo kaj kampistinon kun plado, sur kiu flaviĝis butero, kiu posedis forton ekinciti dum marŝado eĉ la grafan langon... (daŭrigo) Tralegu la tutan tekston en Vikilibroj.

Listoj

Listo de verkistoj laŭ landoj Listo de anglaj verkistoj – Listo de argentinaj verkistoj – Listo de aŭstraj verkistoj – Listo de aŭstraliaj verkistoj – Listo de barataj verkistoj – Listo de belgaj verkistoj – Listo de boliviaj verkstoj – Listo de brazilaj verkistoj – Listo de britaj verkistoj – Listo de ĉeĥaj verkistoj – Listo de ĉiliaj verkistoj – Listo de ĉinaj verkistoj – Listo de danaj verkistoj – Listo de eŭskaj verkistoj – Listo de finnaj verkistoj – Listo de flandraj verkistoj – Listo de francaj verkistoj – Listo de germanaj verkistoj – Listo de grekaj verkistoj – Listo de hindaj verkistoj – Listo de hispanaj verkistoj – Listo de hungaraj verkistoj – Listo de irlandaj verkistoj – Listo de islandaj verkistoj – Listo de italaj verkistoj – Listo de japanaj verkistoj – Listo de kanadaj verkistoj – Listo de katalunaj verkistoj – Listo de kolombiaj verkistoj – Listo de kostarikaj verkistoj – Listo de kubaj verkistoj – Listo de latvaj verkistoj – Listo de litovaj verkistoj – Listo de meksikaj verkistoj – Listo de nederlandaj verkistoj – Listo de nikaragvaj verkistoj – Listo de niĝeriaj verkistoj – Listo de norvegaj verkistoj – Listo de novzelandaj verkistoj – Listo de okcitanaj verkistoj – Listo de polaj verkistoj – Listo de portugalaj verkistoj – Listo de rumanaj verkistoj – Kategorio:Verkistoj de Rusio – Listo de senegalaj verkistoj – Listo de skotaj verkistoj – Listo de sudafrikaj verkistoj – Listo de svedaj verkistoj – Listo de svisaj verkistoj –Listo de turkaj verkistoj – Listo de ukrainaj verkistoj – Listo de urugvajaj verkistoj – Listo de usonaj verkistoj – Listo de valonaj verkistoj – Listo de venezuelaj verkistoj Listo de esperanlingvaj verkistoj Listo de lingvoj Listo de skriboj Listo de dramistoj laŭ lando Listo de poetoj laŭ lando Listo de ĵurnalistoj laŭ lando

Libroj

Libroj: Romanoj Don-Kiĥoto el Manĉo Anna Karenina Arne, la ĉefido Don-Kiĥoto el Manĉo Drakulo Ferdydurke Frankenŝtejno La Faraono Quo vadis? Robinsono Kruso Timur kaj lia taĉmento Vojaĝo al Kazohinio Poezio Mastro Jano Edasseri Govindan Nair Libroj en Esperanto Esperanto-lernolibroj La priskribo Esperanto-vortaroj Arne, la ĉefido La Faraono

Aktualaĵoj

Decembro 2006 En KAVA-PECH aperis ekzemple: Biblio Biblio - bindita libro. La unua eldono de Biblio en nove redaktita versio farita de Ekumena Komisiono de ILEI kaj KELI subgvide de Bernhard Eichkorn kaj Albrecht Kronenberger. La libro enhavas Malnovan Testamenton en traduko de L. L. Zamenhof inkluzive de deŭterokanonikaj libroj en traduko de Gerrit Berveling kaj Novan Testamenton en traduko de Brita komisiono (J. C. Brust, B. J. Beveridge kaj C. G. Wilkinson). La libro havas 1375 paĝojn kaj ĝi estas presita sur fajna biblia papero. Ĝi aperis en Esperanto. La afrika medicino, mirige efika La afrika medicino, mirige efika - la libro estas aŭtobiografio de Yvette Parès, franca kuracistino kaj sciencistino, kiu preskaŭ sian tutan vivon oferis al esploro kaj kuracado de lepro kaj pluaj malsanoj, kiuj decimas multe da ŝtatoj de Afriko. Ĉar okcidenta medicino ĉi tie tro ne pruviĝis, helpe de plej bonaj popolaj kuracistoj ŝi ekstudis tradician afrikan medicinon. Spite al ĉiuj malfacilaĵoj kaj komenca nekompreno ŝi sukcesis fondi gloran malsanulejon. La libro estas en Esperanto, el la franca tradukis Jacques Roux.

Interesaĵoj

Ĉu vi sciis, ke... ...verkisto kaj poeto Blaise Cendrars perdis en la unua mondmilito la dekstran manon kaj li devis eklerni skribi per la maldekstra? ...verkistino George Sand verkis romanon de fakto pri Jan Žižka? ...Don-Kiĥoto el Manĉo de Miguel de Cervantes estis de komisiono speciale formita el gloraj verkistoj elektita kiel la plej bona literatura verko de historio? ...poeton Jiří Orten "mortigis" cigaredoj alie ol per siaj damaĝigaj efikoj? ...verkisto Marcel Proust forpelis per verkado senton de proksimiĝanta morto?

Literatura scienco

Stilistiko Retoriko Fraza sintakso Frazo – Kompleksa frazo – Frazelemento Rompo de fraza sintakso Apoziopezo – Elipso Eraroj en fraza sintakso Anakoluto – Kontaminaco – Zeŭgmo Pluaj nocioj Alegorio – Aleksandro – Aludo – Akrostiko – Anagramo – Analogio – Ambigramo – Artikolo – Trajto – Karakteriza motivo – Ironio – Lorem ipsum – Kenning – Metaforo – Oksimoro – Palindromo – Pleonasmo – Prognozo – Publicistiko – Proverbo – Rondelo – Diraĵo – Scenaro – Kolono – Taŭtologio – Teksta kritiko – Travestio – Informo – Psalmo

Kategorio

Literaturo Laŭ lando Antikva Grekio – Antikva Romio – Aŭstralia – Aŭstria – Barata – Brazila – Britia – Bulgaria – Ĉeĥia – Ĉinia – Dania – Flandra – Francia – Germania – Grekia – Hispania – Hungaria – Irana – Kanada – Kolombia – Koreia - Nederlanda – Niĝeria – Norvegia – Novzelanda – Pakistana – Pollanda – Portugalia – Serbia – Slovakia – Slovenia – Svedia – Svislanda – Tajlanda – Turkio – Ukrainia – Usona - Uzbekia Laŭ ĝenro Bildliteraturo – Biografio – Biografioj – Enciklopedioj – Eposoj – Fantasto – Infana – Kantoj – Bildliteraturo – Kronikoj – Matematika – Noveloj – Poezio – Romanoj – Sciencfikcia – Spiritisma Laŭ skolo Moskva skolo Laŭ lingvoj Angla - Araba - Bulgara – Ĉeĥa – Ĉina – Dana – Esperanta (vidu ankaŭ sube) - Finna – Franca – Germana - Greka – Hispana – Hungara – Itala – Japana – Kataluna – Korea – Kroata – Latina – Litova – Nederlanda – Norvega – Pola - Portugala - Rumana – Rusa – Slovaka – Slovena – Ukraina – Tatara – Turka Esperantlingva Gazetoj

Literaturo en Esperanto

Literaturo en Esperanto estas dividata je tradukita kaj originala, sed ankaŭ je beletra kaj nebeletra. Parolante pri literaturo oni kutime subkomprenas nur beletron, sed al la literaturo apartenas ankaŭ nebeletraj verkoj, kiuj ĝuste en Esperanto estas speciale gravaj, ĉar de la internacia lingvo oni atendas ĉefe komunikadon en laboraj sferoj. Ankaŭ tiuj verkoj povas esti tradukitaj kaj originale verkitaj en Esperanto. Al la nebeletra literaturo apartenas ne nur verkoj fakaj (sciencaj, teknikaj), sed ankaŭ ĵurnalistaj (vojaĝpriskriboj, biografioj, recenzoj, kritikoj, historioj ktp.), kiuj estas duone beletraj kaj duone fakaj, kaj esperantologiaj (lernolibroj, vortaroj, frazaroj, studoj pri la movado k.s.). Por la literaturo gravas ne nur eldonitaj libroj kaj broŝuroj, sed ankaŭ gazetoj, bultenoj, informiloj, flugfolioj, prospektoj, gvidlibroj, manuskriptoj kaj leteroj, precipe kiam ilin verkis gravaj esperantistoj (ekzemple korespondaĵo Kalocsay-Waringhien). Necesas ankaŭ diferencigi inter verkoj, aŭtoroj, tradukintoj kaj redaktintoj. Pri la Esperanto-kulturo ĝenerale Listo de originalaj romanoj en Esperanto Pri la esperantlingva beletro ĝenerale Pri la esperantlingva originala beletro Alfabeta listo de esperantistaj aŭtoroj de ĉiuj fakoj Aŭtoroj de originala esperantlingva beletro Priskribo de konkretaj verkoj originale verkitaj en Esperanto Priskribo de gravaj tradukoj el naciaj lingvoj en Esperanton Nacilingvaj tradukoj el Esperanto Kategorio:Esperantlingva literaturo

Informoj

Enmetu {{Portalo Literaturo}} en artikolojn pri literaturo kaj estiĝos

Aliaj portaloj

Listo de ĉiuj portaloj en Vikipedio en Esperanto Refreŝigu tiun ĉi paĝon