Liepāja

Premioj
	• Ordeno de la Oktobra Revolucio vd

Ĝemelurboj
	Helsingborg (2005–); Årstad (en) (2001–); Palanga (2001–); Gdynia (1999–); Gomel (1999–); Klaipėda (1997–); Darmstadt (1993–); Guldborgsund (1993–); Bellevue (1992–); Elbląg (1991–); Nynäshamn (1990–) vd

Liepāja
ŝtata urbo de Latvio (2021–); respublika urbo en Latvio (–2021) vd
Flago	Blazono
Administrado
Ŝtato	Latvio
Regiono	Kuronio
Distrikto	eksterdistrikta urbo
Urborajto ekde	1625
Ĝemelurboj
	Helsingborg (2005–); Årstad (en) (2001–); Palanga (2001–); Gdynia (1999–); Gomel (1999–); Klaipėda (1997–); Darmstadt (1993–); Guldborgsund (1993–); Bellevue (1992–); Elbląg (1991–); Nynäshamn (1990–) vd
Poŝtkodo	LV-34(01-17)
Telefonkodo	(+371) 634
En TTT	Oficiala retejo [+]
Demografio
Loĝantaro	66 680 (2024) [+]
Loĝdenso	1 299 loĝ./km²
Geografio
Geografia situo	56° 30′ N, 21° 1′ O (mapo)56.50833333333321.011111111111Koordinatoj: 56° 30′ N, 21° 1′ O (mapo) [+]
Alto	14 m [+]
Areo	51,33 km² (5 133 ha) [+]
	Liepāja (Latvio)
	Situo de Liepāja
Alia projekto
	Vikimedia Komunejo Liepāja [+]
Premioj
	• Ordeno de la Oktobra Revolucio vd
	v • d • r

Liepāja (litove Liepoja, germane Libau, pole Lipawa, ruse Либава (Libava) aŭ Лиепая (Liepaja), jide ליבאַװע, Libave) estas la tria plej granda urbo en Latvio. Ĝi situas sudokcidente de la lando borde de la Balta Maro kaj inkluzivas unu el la plej gravaj senglaciaj havenoj de la maro. Liepāja situas en la historia regiono Kuronio - latve Kurzeme - 223 kilometrojn okcidente de Rigo kaj 60 kilometrojn norde de la litova marborda urbo Palanga. Komence de la jaro 2005 Liepāja havis 86 264 loĝantojn. Liepāja disponas pri du havenoj, komerca kaj armea. La simbolo de la urbo estas la ŝtono sukceno. Laŭplane la urbo en 2027 estos unu el la du Eŭropaj Kulturaj Ĉefurboj, kune kun Évora en Portugalio.

Historio

La urbo ekestis el eta kurona vilaĝo ĉe la loko, kie la rivereto Līva enfluas la maron. Dokumente la loko unuafoje menciiĝas sub la nomo Lyva dum la jaro 1253. Ĉi-tie albordiĝis romiaj, bizancaj kaj skandinaviaj ŝipoj. Ekde la jaro 1560 dokumente pruveblas la nomo Libau germane respektive Liepāja latve. La urbajn rajtojn la havena setlejo ricevis dum la jaro 1625 fare de duko Friedrich von Kettler de Kuronio (konfirmita dum 1626 fare de reĝo Sigismundo la 3-a Vasa de Pollando-Litovio).

Svedaj reĝoj, germanaj baronoj kaj simplaj civitanoj de germanaj baltoj, finnaj Jäger-volontuloj kaj rusaj caroj lasis siajn spurojn^[1].

En 1919 dum la Liberiga milito Liepāja iun tempon estis ĉefurbo de Latvio ĉar al ĝi translokiĝis latvia registaro^[1].

La armea haveno "Karosta" ripete difinis la sorton de la urbo, aparte dum la Unua kaj Dua Mondmilitoj kaj la pli ol 50-jara okupiĝo fare de la Sovetunio, kiel grava sovetunia armea bazo. La komerca haveno antaŭ la Dua Mondmilito estis grava pordego al la cetera mondo ... ĝi prosperigis komercon, industrion kaj kulturon.

Vidindaĵoj

la urbocentro kun la historia stokeja kvartalo,
la larĝa kaj fajna sabla plaĝo ĉe la Balta Maro
la luterana preĝejo Sankta Anna (inaŭguro: 1587) kun sia monumenta, lignoĉizita altara dekoraĵo de 1697, majstroverko de la baroka epoko,
la luterana preĝejo Sankta Triunuo (inaŭguro: 1758), proksime de la Roza Placo -
la preĝeja orgeno en preĝejo de Sankta Triunuo, havante 131 registrojn, kvar klavaroj kaj pli ol 7.000 orgenfajfilojn, unu el la plej grandaj mekanikaj orgenoj en Eŭropo (ĝis 1912 la plej granda en la mondo).
la katolika katedralo Sankta Jozefo (inaŭguro: 1762) proksime de la Malnova Merkatoplaco,
La historia merkatohalo
la ortodoksa preĝejo Sankta Triunuo, konstruita dum 1867,
la arme-havena urbokvartalo Karosta kun la ortodoksa katedralo Sankta Nikolao, konstruita inter 1901 kaj 1903
la historia armea malliberejo, kiu dum pli ol 100 jaroj uzeĝis fare de la ŝanĝiĝantaj regantoj. La konstruaĵo nuntempe gastigas muzeon kaj gastejon.
Plano de la urbo Libau, 1875
la fortikaĵo (naŭ partoj, du el ili ĉe la armea haveno).

Arkitekturo

Unika arkitekturo de Liepāja per diverseco de stiloj kreas specifan atmosferon karakterizan nur por tiu urbo - la plej granda kvanto da lignaj konstruaĵoj, multaj belegaj domoj de germana arkitekto Paul Max Bertschy, stratetoj kovritaj per ŝtona pavimo. Tamen ne nur pri historiaj konstruaĵoj povas fieri liepajanoj - en 2015 ili akiris vastan kaj modernan koncerthalon „La granda sukceno", ĉar ĝuste sukceno estas unu el simboloj de la urbo^[1].

Muziko

Oni nomas Liepāja ĉefurbo de Latvia muziko. Krom jam menciita Aleo de la Famo pri tio atestas multaj kun muziko ligitaj objektoj - la plej granda tamburo en Latvio, Arbo de Fantomoj, turisma itinero „Liepāja - kiel laŭ muziknotoj" k.a. La urba himno nomiĝas „En urbo kie naskiĝas vent". En Liepāja oni povas trovi grupon de skulptaĵoj dediĉitan al ĉiu strofo de la fama kanto ^[1].

Esperanto en Liepāja

Liepāja havas ankaŭ riĉan Esperanto-historion - Esperanto-societo tie estis fondita en 1925. Nun ĝi estas la sola urbo en Latvio, kie oni povas trovi straton de Esperanto^[1].

Dankʼ al la populara Esperanto-kantistino liepajanino Austra Pumpure la urba himno „En urbo kie naskiĝas vent" estas bone konata al multaj esperantistoj.

Elmārs Virkavs, esperantisto