Novjaro

Reviziita versio de ĉi tiu paĝo, aprobita je 26 jun. 2013, estis bazita sur ĉi tiu versio.

Novjaro estas la unua tago de la kalendara jaro. En la kristanaj landoj, kulturo tio estas la 1-a de januaro de la Gregoria kalendaro.

La kristana rekono de 1-a de januaro kiel novjara tago okazis nur en 1691 fare de papo Inocento la 12-a. Antaŭe validis nur kristnasko, epifanio aŭ la unua adventa dimanĉo kiel jarkomenco. En Britio oni ŝanĝis formale la novjaran daton nur en 1752 de la mezepoka dato 25-a de marto (anonca festo) je la 1-a de januaro, sed oni jam festis pli frue tiun daton.

Hodiaŭ apartenas al novjaro la fajropafo kaj bondeziroj.

La antikva romia kalendaro havis nur 10 monatojn kaj komenciĝis je la 1-a de marto. Oni povas ankoraŭ hodiaŭ trovi ties spurojn en la nomoj de monatoj: septembro (la sepa), oktobro (la oka), novembro (la naŭa), decembro (la deka). La monatoj januaro kaj februaro estis aldonitaj ĉ. 715 al la kalendaro. Kiel parton de la kalendara reformo, decidis Julius Caesar en jaro -46, ke la jaro devas komenciĝi komence de januaro (la nuna?).???

Bahaanoj festas sian novjaron je la printempa ekvinokso (ĉ. 21-a de marto). La festotago nomiĝas laŭ sia perslingva nomo, Naw Rúz, kaj devenas de la antikva Zaratuŝtrisma novjar-festotago. Ekster la Bahaa Kredo, Naw Rúz ankaŭ festiĝas en Irano, Irako, Afganio, Azerbajĝano, Barato, Taĝikistano, Uzbekistano, kaj aliaj partoj de Mez-Azio.

La ĉina novjaro festatas tradicie per fajroraketoj ĉe novluno dum la ĉina vintro, inter fino de januaro kaj mezo de februaro. La vjetnama novjara festo Têt Nguyen Dan festatas la saman tagon.

En Tajlando oni festas la novjaron inter 13-a kaj 15-a de aprilo.

Roŝ Haŝana (hebree signifas 'kapo de la jaro') estas la festo 163 tagojn post Pesaĥo.

En Barato, la parolantoj de la telugua en la gubernio Andra-Pradeŝo, kaj la kanara en la gubernio Karnatako nomas la feston Ugadi. Ĝi ĝenerale okazas en la monatoj marto aŭ aprilo, je la komenco de la monato Ĉajtra -- la unua monato de la hindua kalendaro. En la gubernio Maharaŝtro oni nomas la feston Gudi Padva.