Kreola lingvo: Malsamoj inter versioj
| [nekontrolita versio] | [nekontrolita versio] |
Rajzin (diskuto | kontribuoj) →Portugala bazo: laŭ la angla artikolo |
Rajzin (diskuto | kontribuoj) →Diversaj bazoj: fortiris la liston, kaj kunigis ĝin kun Listo de kreolaj lingvoj |
||
| Linio 7: | Linio 7: | ||
== Diversaj bazoj == |
== Diversaj bazoj == |
||
{{vidu ankaŭ|Listo de kreolaj lingvoj}} |
|||
Kreolaj lingvoj baziĝas sur diversaj lingvoj, ĉefe eŭropaj. Sed tamen ekzistas kelkaj kreolaj lingvoj, kiu baziĝas sur neeŭropaj lingvoj.<ref>[http://bertilow.com/lanlin/notoj.html#IL Artikolo de Bertilo Wenergreen pri lingvaj notoj]</ref> |
Kreolaj lingvoj baziĝas sur diversaj lingvoj, ĉefe eŭropaj. Sed tamen ekzistas kelkaj kreolaj lingvoj, kiu baziĝas sur neeŭropaj lingvoj.<ref>[http://bertilow.com/lanlin/notoj.html#IL Artikolo de Bertilo Wenergreen pri lingvaj notoj]</ref> |
||
=== Angla bazo === |
|||
* [[Bahama kreola]] |
|||
* [[Beliza kreola]] |
|||
* [[Gujana kreola]] |
|||
* [[Havaja kreola]] |
|||
* [[Hondura kreola]] |
|||
* [[Jamajka kreola]] |
|||
* [[Kostarika kreola]] |
|||
* [[Panama kreola]] |
|||
* [[Bislama lingvo|Bislamo]] |
|||
* [[Krio (lingvo)|Krio]] |
|||
* [[Surinama]] |
|||
* [[Tok-Pisino]] |
|||
=== Franca bazo === |
|||
* [[Gvadelupa kreola lingvo|Gvadelupa]] |
|||
* [[Haitia kreola lingvo|Haitia]] |
|||
* [[Martinika kreola lingvo|Martinika]] |
|||
* [[Maŭricia kreola lingvo|Maŭricia]] |
|||
* [[Reunia kreola lingvo|Reunia]] |
|||
* [[Sejŝela lingvo|Sejŝela]] |
|||
=== Hispana bazo === |
|||
* [[Ĉabakana lingvo|Ĉabakano]] |
|||
* [[Papiamento]] |
|||
* [[Palenkero]] |
|||
=== Portugala bazo === |
|||
* [[Anobona kreolo]], parolata en la insula provinco [[Annobón]] de [[Ekvatora Gvineo]]. |
|||
* [[Kaboverda kreolo]], parolata kiel ĉefa lingvo en [[Kaboverdo]]. |
|||
* [[Forra lingvo]], parolata en [[Sao-Tomeo kaj Principeo]]. |
|||
* [[Gvineo-bisaŭa kreolo]], parolata kiel ĉefa lingvo en [[Gvineo-Bisaŭo]]. |
|||
* [[Makaa kreolo]], iam parolita en [[Makao]]. |
|||
=== Aliaj bazoj === |
|||
* [[Hirimotua lingvo|Hirimotuo]] (Motua bazo) |
|||
* [[Sangoa lingvo|Sangoa]] (Ingbanda bazo) |
|||
==La tezoj de Bernard Golden== |
==La tezoj de Bernard Golden== |
||
Kiel registrite je 16:17, 7 okt. 2015
| Kiel aperas kreolaj lingvoj? | 
|
Kreola lingvo (aŭ tutsimple "kreolo") estas eksa piĝino, kiu ekhavis denaskajn parolantojn. Kreola lingvo, per apero de popolo parolanta en ĝi, povas iĝi sufiĉe riĉa kaj nuancplena por servi kiel nacia lingvo, kiel okazis en kelkaj eksaj kolonioj (Haitio, Nov-Gvineo ka.).
Termino
La vorto "kreolo" devenas de hispana criar, kio povas signifi "kreskigi" aŭ "nutri". Estas nomo por ĉiuj lingvoj, kiuj estiĝis dum la 17-a jarcento per la reciproka trapenetrado de la respektiva eŭropa lingvo kun la lingvo en la kolonizita lando. La kreolaj similas al la piĝinaj lingvoj, sed havas pli kompleksan gramatikon kaj pli grandan vortaron. Kelkaj piĝinoj evidentiĝis tiel utiliĝemaj, ke komunumo akceptas ilin kiel lingvafrankaon.
Diversaj bazoj
Vidu ankaŭ: Listo de kreolaj lingvojKreolaj lingvoj baziĝas sur diversaj lingvoj, ĉefe eŭropaj. Sed tamen ekzistas kelkaj kreolaj lingvoj, kiu baziĝas sur neeŭropaj lingvoj.[1]
La tezoj de Bernard Golden
Bernard Golden, en sia artikolo Piĝinoj, kreolaj lingvoj kaj planlingvoj,[2] eliras el la konceptoj de piĝinoj kiel porokazaj helplingvoj, nenies gepatraj lingvoj kaj kreolaj lingvoj kiel jam primaraj lingvoj devenaj el piĝinoj. Tradicie lingvistoj iom malatentis ilin, kvankam ja ili konstituas interesajn lingvajn fenomenojn, kaj fakte modelojn por planlingvoj, kiuj siavice plej ofte havas piĝinajn interetnajn celojn, kaj same kiel ili estas mikslingvoj. Kreolaj plej ofte estas facilaj lingvoj mikse inventitaj de filoj de parolantoj de piĝinoj. Tre interesaj kazoj de tiaj lingvoj estas papiamento kaj la sŭahila. Esperanto povus profiti el tiaj fenomenoj, se ĝi pligrandigas sian facilecon kaj piĝinecon, dum povas esti malhelpita en sia etendiĝo pro alproksimiĝo al funkciado de nacilingvoj. Paŝoj al tiu piĝiniĝo estus la bazaj vortaroj kaj evito de gramatikaj komplikaĵoj de la "trunko" de Kalocsay, la facila lingvaĵo de la revuo Kontakto aŭ la Zagreba Metodo.
Notoj
- ↑ Artikolo de Bertilo Wenergreen pri lingvaj notoj
- ↑ Bernard Golden, Piĝinoj, kreolaj lingvoj kaj planlingvoj [1988] en Interlingvo inter lingvoj, Prilingvaj eseoj, Diversaj aŭtoroj, UEA, Roterdamo, 2015. ISBN: 9789290171232. 271 paĝoj. paĝoj 29-46.
Vidu ankaŭ
| ||||||||