Benjeto

Benjeto estas formo de kukaĵo kiu estas aparte disvastigita en Usono, sed kiu de tiam disvastiĝis tra la tuta mondo. La kukaĵo estas esence dolĉigita kafpano, sed la variadoj en recepto kaj preparmetodoj estas tiel multaj, ke preskaŭ nur la formo estas la komuna denominatoro. La angla termino Donut ankaŭ kovras variaĵojn sen truoj, kiel Berliner-bulkoj.

La benjeto estas bataĵo aŭ dolĉa pasto kiu estas profunde fritita en oleo. La du plej akceptitaj formoj por benjeto estas toroformo aŭ platigita bulko plenigita per marmelado, kremo, pudingo aŭ alia dolĉa plenigaĵo. La malgranda bulko kiu eliras el la mezo de ringbulko en formo de pilketo dum ĝia preparado povas esti fritita kaj foje estas nomita ringbulktruo (aŭ "la truo de la ringbulko", ankaŭ konata per la marko Munchkin en la rapidmanĝeja ĉeno Dunkin Donuts).

Historio[redakti | redakti fonton]

La historio de benjetoj estas polemika. Laŭ unu versio, benjetoj alvenis en Nordameriko kun la nederlandaj setlintoj. Tiun teorion subtenas la fakto, ke meze de la 19-a jarcento la benjetoj estis nomitaj sub sia nederlanda nomo Olykoeks, kiu laŭvorte signifas "grasaj kukoj" ^[1]^[2]^[3].

Gregory Hanson Crockett asertis esti inventinta la ringbulbulon en 1847 laborante sur komerca ŝipo. Laŭ aserto, Gregory ne estis kontentigita kun la gusto de la sferaj benjetoj kaj trapikis ilin. Tamen, ekzistas arkeologia indico ke simila plado estis preparita fare de la originaj loĝantoj de usono en la areo kio nun estas la sudokcidenta Usono ^[4].

Dum la Unua Mondmilito, benjetoj iĝis usona termino kiam ili estis servitaj en grandioza stilo al usonaj militfortoj en Eŭropo. La unua konata maŝinproduktado de benjetoj en Usono estis komencita en 1920 fare de rusa enmigranto en Novjorko, Adolph Levitt. En la 1950-aj jaroj, benjetoj prenis proksimume la saman formon kiel hodiaŭ. Kelkaj aliaj landoj ankaŭ havas similajn bakaĵojn.

En Usono, la unua vendredo en junio estas konata kiel "National Donut Day" (Nacia benjeta tago). La tradicio estis starigita fare de la Savarmeo en Usono en 1938 por kolekti monon por la senhavuloj kaj omaĝi al sinjorinoj en la Savarmeo kiuj servis benjetojn al soldatoj dum la Unua Mondmilito, kiu hodiaŭ fariĝis ĝenerala tributo al la usona militfalinto. La Savarmeo ankoraŭ kolektas monon je ĉi tiu tago kaj multaj bakejoj kaj butikoj fordonas benjetojn senpage.

En Usono kaj Kanado, la spezo de industrie produktitaj benjetoj estas ampleksa, vidita de perspektivo de multaj aliaj landoj. Meza usonano manĝis (laŭ statistiko de 2005) ĉirkaŭ 63 pecojn jare. Kanado havas la plej altan konsumon de benjetoj en la mondo pokape (laŭ wiki.answers.com, fonto listigita malsupre).

Preparado[redakti | redakti fonton]

Normala pasto por benjetoj povas konsisti el sukero, ovoj, lakto, fandita butero, faruno kaj bakpulvoro, kiuj estas miksitaj kune kaj gustigitaj laŭdezire. La pasto devas esti tiel malfiksa, ke ĝi apenaŭ povas esti elrulita, la pasto povas esti elrulita al la dezirata dikeco kaj tiam la kukoj estas eltranĉitaj. Post iom da leviĝo, ili estas bakitaj sur bakplato en la forno, kaj post malvarmigo povas esti ornamitaj laŭguste per glaciaĵo, ĉokolada glazuro, kukaj ornamoj, kradrita kokoso aŭ simile.

Pli peniga metodo estas ofte uzata en industria produktado. La blankaĵoj kiuj estas truitaj el la pasto estas metitaj sur pletojn, tiam la pletoj estas kuritaj tra vaporujo kun varma vaporo kiu igas la bakaĵon altiĝi al la maksimumo antaŭ ol ĝi iras en fritado. Ĉi tio pliigas la volumenon, kaj la kukaĵo fariĝas pli aera.

Estas receptoj kun kaj sen ovoj, kaj kun feĉo anstataŭ bakpulvoro. Por utiligi la paston kiu estas truita (la truo en la ringbulko), estas kutime friti tiujn, ruli ilin en sukero kaj cinamo, kaj vendi ilin kiel "bulktruoj".

Pasto : benjetoj povas esti faritaj el gistopasto (por krei aeritan benjeton, kiel spongo) aŭ el speciala kuka pasto. Gista pasto-bulnukoj enhavas ĉirkaŭ 25% da oleo, dum kukpasto-ringbulkoj enhavas ĉirkaŭ 20% da oleo.

Formo : ringformaj benjetoj estas formitaj laŭ unu el kvar manieroj. Unu maniero estas kunligi la du finojn de maldika kaj longa peco de pasto (en formo de tubo). La dua maniero estas konservado en speciala tranĉa aparato, kiu faras paralelan tranĉadon de la ekstera ŝelo kaj la interna spaco. La pasto, kiu estas ĉerpita el la centro de ĉiu benjeto, povas esti uzata por fari benjetuttruon (kiel menciite supre) aŭ ĝi povas esti remetita en la paston por fari pli da benjetoj. La tria maniero estas etendi pulpon en la formo de disko ĝis truo formiĝas en la centro. La kvara maniero estas uzi la aparaton, kiu verŝas pulpon en formo de ringo rekte en la oleon.

Fritado : Kukaj pastobenjetoj estas frititaj dum 90 sekundoj je temperaturo de 190-198 celsiusgradoj per unu turniĝo dum fritado. Fermenta pasto benjetoj estas frititaj dum ĉirkaŭ 150 sekundoj je temperaturo de 182-190 gradoj kaj tial sorbas pli da oleo. En la lastaj jaroj, pro kreskanta sankonscio, ekzistas fabrikistoj, kiuj bakas la benjetojn en forno anstataŭ friti ilin. En la amasproduktado de frititaj ringbulkoj el gistopasto, bakado estas korpigita en la preparprocezon por mallonga tempo (20 minutoj), sed ĉi tiuj ne estas klasifikitaj kiel bakitaj ringbulkoj.

Kovrado kaj plenigo : post fritado, la benjetoj ofte estas kovritaj per sukerglazuro, ĉokolado, aŭ ia pulvoro Sukero kiel cinamo aŭ pulvora sukero. Ili estas plenigitaj - per injekto - per marmelado, pudingo aŭ alia dolĉa plenigaĵo.

Ĉiu averaĝa benjeto, sen iaj kompletaĵoj, enhavas ĉirkaŭ 300-350 kaloriojn kaj estas konsiderata tre grasiga.