Franz Karl Franchy
| Franz Karl Franchy | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Persona informo | |||||
| Naskiĝo | 21-an de septembro 1896 en Bistrița | ||||
| Morto | 19-an de februaro 1972 (75-jaraĝa) en Vieno | ||||
| Lingvoj | germana vd | ||||
| Ŝtataneco | Aŭstrio vd | ||||
| Profesio | |||||
| Okupo | ĵurnalisto • verkisto • dramaturgo vd | ||||
| Laborkampo | dramo • literaturo vd | ||||
| Aktiva en | Vieno vd | ||||
| |||||
| vd | Fonto: Vikidatumoj | ||||
Franz Karl FRANCHY (naskiĝinta la 21-an de septembro 1896 en Bistrița, mortinta la 19-an de februaro 1972 en Vieno estis rumanlanda kaj aŭstra verkisto. Li apartenis al la minoritato de la transilvaniaj saksoj.
Vivo[redakti | redakti fonton]
Post frekvento de gimnazio en Kluĵo li studis germanistikon kaj la latinan lingvon en Kluĵo kaj Debrecen. Dum la Unua mondmilito li venis - en la rango de rezerva oficiro - al la pola fronto. Postmilite li iris Vienon kie li verkis kontribuaĵojn por diversaj gazetoj kaj furoris kiel dramverkisto. La aŭstrian ŝtatanecon li ricevis en la jaro 1922-a. Samjare li iĝis negimnazia instruisto pri la germana lingvo kaj historio en Eisenstadt. En 1928 li ekdeĵoris por la landa registaro de Burgenlando.
Post kiam lia peto iĝi nemaldungebla oficisto rifuzitis li iris Vienon (1931) kie li vivis sub modestegaj kondiĉoj kiel liberprofesiulo.[1] Krome li publika gajnis la famon pri elstara ŝakludkompetencoj.[2]
En 1936 surscenigitis ĉe Raimund-teatro lia teatraĵo Der junge Wolf kaj en 1937 ĉe Burgteatrejo la verko Summa cum laude. Lia triumfo tamen estis Vroni Mareiter, kiu ĝuis pri 1.500 surscenigoj en 50 aŭstria respektive germaniaj urboj. Eĉ filmo faritis de ĝi.[3]
Malpli konata estis lia romanverkisteco. Lia romano Spießer und Spielmann jam atentigis onin pri rakontotalento. La literature plej valora romano estis ŝajne Abel schlägt Kain (1951). Franchy verkis ankaŭ psikologie baztajn soci-romanojn, ekz. Ankläger Mitmann (1952), por kiu li gajnis premion de la eldonejo Kremayr & Scheriau okaze de konkurso; samkategoria estis Maurus und sein Turm (1961). Ankaŭ la romano Die vielen Tage der Ehe (1955) nombriĝis inter la plej vendataj libroj.
Kreadaro lia elstare figuras inter la reprezenta germanlingva literaturo el Aŭstrujo. Strebo lia estas senĉesa montro de etiko.
Li nuptis Annemarie Osten kun kiu li havis filon Felix (* 1943).
Honoroj[redakti | redakti fonton]
- 1955: Förderungspreis des Bundesministeriums für Unterricht - por la verko Zwischen den Geleisen
- 1955: Österreichischer Staatspreis für Dramatik
- 1966: Ginzkey-Ring
Verkaro[redakti | redakti fonton]
Dramoj[redakti | redakti fonton]
- Nero (1922)
- Credo (1923/24)
- Die schwarze Not
- Summa cum laude (1937)
Teatraĵoj[redakti | redakti fonton]
- Vroni Mareiter (1938)
- Gesicherte Existenz (1943)
- Anna Groth (1955)
- Zwischen den Geleisen (1959)
Romanoj[redakti | redakti fonton]
- Die Mafta. Erzählung (1940)
- Maurus und sein Turm (1941)
- Spießer und Spielmann (1947)
- Abel schlägt Kain (1951)
- Ankläger Mitmann (1952)
- Berufene und Verstoßene (1951)
- Die vielen Tage der Ehe (1955)
- Die Brandgasse (1963)
Literaturo[redakti | redakti fonton]
- Hans Giebisch kaj Gustav Gugitz. Bio-Bibliographisches Literaturlexikon Österreichs von den Anfängen bis zur Gegenwart. Vieno: Hollinek, 1963.
- Walter Kleindel. Das große Buch der Österreicher. 4500 Personendarstellungen in Wort und Bild, Namen, Daten, Fakten. Vieno: Kremayr & Scheriau, 1987.
- Österreichisches biographisches Lexikon 1815–1950. Eldonis Österreichische Akademie der Wissenschaften. Vieno: Verlag der Österreichischen Akademie der Wissenschaften / Wien/Graz: Böhlau, 1954 paĝoj.
- Robert Teichl. Österreicher der Gegenwart. Lexikon schöpferischer und schaffender Zeitgenossen. Vieno: Verlag der Österreichischen Staatsdruckerei, 1951.
- Lebendige Stadt. Almanach. Band 10. Wien: Amt für Kultur, Volksbildung und Schulverwaltung der Stadt Wien, 1963.
- Österreichische Akademie der Wissenschaften (eld.). Almanach. Band 113. Vieno: Verlag der Österreichischen Akademie der Wissenschaften, 1963.
- Adalbert Schmidt. Dichtung und Dichter Österreichs im 19. und 20. Jahrhundert. Band 2. Salzburg: Bergland-Buch 1964, paĝo 382.
- Rathaus-Korrespondenz. Vieno: Presse- und Informationsdienst, 20. September 1971
Eksteraj ligiloj[redakti | redakti fonton]
- Informoj pri Franz Karl Franchy en katalogo de la Germana Nacia Biblioteko (germane)
- Bad Tatzmannsdorfer Verein für Kultur, Umweltschutz und Ortsverschönerung pri Franz Karl Franchy (kun foto)
- Franchy ĉe whoswho.de
- Pri Franchy ĉe AEIOU-leksiono
Notoj[redakti | redakti fonton]
- ↑ http://www.kuo-bt.at/ber-franchy.html
- ↑ Johann Werfring: "Obsessive Zelebranten des königlichen Spiels.". Ĉe: Wiener Zeitung, 30.3.2017, aneksitaĵo ProgrammPunkte, p. 7.
- ↑ https://www.geschichtewiki.wien.gv.at/Franz_Karl_Franchy