Pola minoritato en Ĉeĥio
La pola minoritato en Ĉeĥa Respubliko vivas plejparte en regiono de Zaolzie. Laŭ la censo de 2011, 39.269 homoj deklaris polan naciecon kiel la sola. La nombro de poloj ankoraŭ malpliiĝas[1]. La plej gravaj polaj organizaĵoj en ĉi tiu areo estas la Kongreso de Poloj en Ĉeĥio kaj Pola kulture-eduka asocio (PZKO), kaj la plej granda kaj sola gazeto eldonis dufoje semajne Głos kaj la monatan Zwrot.
Krom kelkaj el la indiĝenaj poloj el Zaolzie [2], poloj el Pollando ankaŭ loĝas en la lando alvenante por laboro. De multaj jaroj, multaj poloj eklaboris en Ĉeĥio - granda koncentriĝo de poloj estas en Ostrava (t.e. en proksimaj minejoj), ĉe Škoda fabriko en Mladá Boleslav, kaj ankaŭ multaj konstruistoj en Prago .
En Prago ekzistas pola romkatolika pastro-ministerio de ekde 1990 ĉe dominikana preĝejo de sankta Egidio. En Prago kaj en Mladá Boleslav estas pollingvaj grupoj de la Atestantoj de Jehovo[3][4].
Plej multaj poloj en Zaolzie estas katolikoj, sed preskaŭ la duono estas luteranoj . La plej granda luterana preĝejo en Ĉeĥio ( Silezia Evangelia Eklezio de Augsburg-Konfeso ) estas plejparte polonizita.
Historio[redakti | redakti fonton]
Post la fino de la unua mondmilito, reakiro de sendependeco de Pollando kaj Ĉeĥoslovakio, kaj post delimigado de ŝtataj limoj, la nombro de poloj en la Unua Respubliko estis taksita je pli ol 100.000. En la intermilita periodo (1929) estis ĉirkaŭ 160.000, el kiuj 50% ekloĝis tie delonge. Ĝi koncentriĝis al la ĉeĥa parta parto de Cieszyn Silesia (Zaolzie) kaj staris je alta kultura nivelo. Ĉi tiuj homoj okupiĝis pri preskaŭ egala proporcio de agrikulturo kaj industrio. Grava rolo en ĉi tiu medio ludis socia movado. La centra organizo estis Asocio de Polaj Manĝaĵaj Asocioj, nombrante ĉirkaŭ 20 milojn. membroj. La Asocio baziĝis sur la Centra Manĝaĵa Asocio por Silezio en Łazy, kun pli ol 16.000 membroj. La asocio havis 62 domojn, la plej grandan eŭropan bierfarejon tiutempe en Lazy kaj siajn proprajn butikojn en preskaŭ ĉiu grava urbo Silezio. Grava rolo ankaŭ kuniĝis la Związek Spółek Zarobkowych i Gospodarczych (Unio de Ekonomiaj kaj Komercaj Entreprenoj), kiu estas unu el la plej gravaj polaj ekonomiaj organizaĵoj. Ekzistis 78 polaj publikaj lernejoj en Ĉeĥoslovakio, al kiuj partoprenis ĉirkaŭ 14.000 infanoj. Macierz Szkolna, nombranta pli ol 60 ekster-vojajn rondojn, havis gimnazion fonditan en 1909 en Orłowa kaj fondis 34 privatajn lernejojn, al kiuj partoprenis pli ol 3.000 infanoj. En ĝenerala takso, pola edukado staris alte. La pola gazetaro estis reprezentita de ĉiutage eldonitaj Robotnik Śląski kaj 12 semajnaj kaj monataj revuoj. Ĉeestis ankaŭ multaj profesiaj asocioj, t.e. Związek Górników (Asocio de Ministoj) kaj Asocio de Polaj Instruistoj (pole Towarzystwo Nauczycieli Polskich). Instruaj kaj sportaj organizoj kiel Sokół kaj Siła ankaŭ funkciis. La protektadon de la rajtoj de la pola loĝantaro traktis organizo Wzajemna Pomoc (Reciproka Helpo). La enmigrinta pola loĝantaro el la okcidentaj malriĉuloj de Malgrandpollando prezentis pli malaltan kulturan kaj organizan nivelon. Ŝi varbis de kamparanaj kaj senbienaj kamparanoj. En la diskutita periodo, oni taksis, ke pola vivo en Ĉeĥoslovakio disvolviĝis ĝuste [5] .
Demografio[redakti | redakti fonton]
En 1991 59 383 homoj deklaris polan naciecon en Ĉeĥio dum la Ĉeĥoslovaka censo[6][7][8] .
En la censo de 2001 inter ĉeĥaj civitanoj - 51 968 homoj deklaris polan naciecon[9], la plej multaj, t.e. 38 908 homoj en la Moraviasilezia regiono[10], ĝi estas 5,08 ‰ loĝantoj de la lando kaj 5,17 ‰ inter homoj, kiuj donis nacian membrecon[11] .
En 2011, en la censo inter ĉeĥaj civitanoj - 39 269 homoj deklaris polan naciecon, la plej multaj en la Moraviasilezia regiono 28 430 (la rezulto ne inkluzivas miksajn deklarojn)[12], ĝi estas 3.75 ‰ loĝantoj de la lando kaj 5.12 ‰ inter tiuj, kiuj liveris naciecon (dum la censo de 2011, neniu nacieco estis determinita por 25,3% de homoj, dum la censo de 2001 neniu nacieco estis establita por 1,7% de loĝantoj) [11] .
Laŭ la rezultoj de la censo de 2011, poloj estis la sola nacia minoritato en Ĉeĥio, sub kiu pli ol duono de la membroj (56,9%) konfesis religian fidon. La specifeco de poloj en Ĉeĥio estas la fakto, ke granda procento (ĉirkaŭ 20%) el ili estas protestantoj.[13]
Aktiveco[redakti | redakti fonton]
Poloj de Zaolzie estas tre aktivaj membroj de multaj kluboj, teamoj kaj asocioj funkciantaj plejparte ĉe la lokaj PZKO-rondoj.
Teamoj[redakti | redakti fonton]
- Gorol
- Chór Żeński Melodia
- Błędowianie
- Bystrzyca
- Oldrzychowice
- Olza
- ZPiT Suszanie
Lernejoj[redakti | redakti fonton]
- Pola gimnazio nomata laŭ Juliusz Słowacki kun la pola lingvoinstruado en la Český Těšín, populare konata kiel Gimpel, daŭrigante la tradiciojn de la orlova gimnazio ekde 1909. Estas fotoklubo en la lernejo, SZ. K. A. P. A. (Szkolne Kółko Alternatywnych Prezentacji Artystycznych, eo: Lerneja Rondo de Alternativaj Artaj Prezentoj), miksita koruso Collegium Iuvenum kaj Klub Sportowy (Gimpel-Sporta Klubo).
Vidu ankaŭ[redakti | redakti fonton]
Referencoj[redakti | redakti fonton]
- ↑ Jarosław jot-Drużycki, Hospicjum Zaolzie, 2014, wydawnictwo Beskidy ((ISBN 978-80-87431-28-3))
- ↑ Poláci na Těšínsku, Czeski Cieszyn 2009. Arkivita el la originalo je 2017-11-07. Alirita 2020-05-09.
- ↑ [1]
- ↑ Arkivita kopio. Arkivita el la originalo je 2019-09-02. Alirita 2020-05-09.
- ↑ Marek Żukow-Karczewski, Polonia zagraniczna w czasach II Rzeczypospolitej, "Życie Literackie", 20 VIII 1989 r., nr 33 (1952), s. 10.
- ↑ Základní informace o vývoji obyvatelstva, domácností, domů a bytů >> 5. Národnost a mateřský jazyk [PDF], [w:] Sčítání lidu, domů a bytů 2001 - Pramenné dílo, Kód: 4132-05 [online], Český statistický úřad, 13 grudnia 2005, s. 2 [dostęp 2010-11-26] (cz.).
- ↑ Gabriela Šamanová, Národnost ve sčítání lidu v českých zemích, Centrum pro výzkum veřejného mínění, 2005, s. 10.. Arkivita el la originalo je 2009-03-19. Alirita 2009-03-19.
- ↑ Gabriela Šamanová, Nationality in the census in Czech lands, Public Opinion Research Centre, Institute of Sociology of the Academy of Sciences of the Czech Republic, 2005, s. 10.. Arkivita el la originalo je 2012-04-25. Alirita 2012-04-25.
- ↑ Data za ČR, NUTS 4: CZ0000, [w:] Sčítaní lidu, domů a bytů 2001 [online], Český statistický úřad, 2005.
- ↑ Data za Moravskoslezský kraj, NUTS3: CZ081, [w:] Sčítaní lidu, domů a bytů 2001 [online], Český statistický úřad, 2005.
- ↑ 11,0 11,1 Národnostní struktura obyvatel (30.6.2014)
- ↑ Wyniku spisu z 2011. Arkivita el la originalo je 2014-10-19. Alirita 2014-10-19.
- ↑ Český statistický úřad | ČSÚ, www.czso.cz.