Aminoacido

Aminoacidoj estas organikaj molekuloj kiuj entenas du funkciajn grupojn, karboksilon (-COOH) kaj aminogrupon (-NH2). Oni identigis proksimume 30 diversajn aminoacidojn kiel konsistigantojn de proteinoj; 20 el ili estas relative oftaj kaj gravegaj.

Aminoacidoj en proteinoj estas alfa(α)-L-aminoacidoj. La aminogrupo troviĝas sur la karbono α, la karbono tuj apud la karboksilo.

Ĉiu aminoacido havas karakterizan flankan ĉenon, aŭ R-grupon, kiu donas kemian individuecon al la molekulo. Ĉi tiuj flankaj ĉenoj povas enhavi nombron da malsamaj strukturaj trajtoj, kiel nepolusajn grupojn (hidrokarbonojn), polusajn grupojn (-OH kaj -SH), polusajn acidajn grupojn (-COOH), kaj polusajn bazajn grupojn (-NH2).

La tipo de aminoacidoj en la proteina strukturo plejparte determinas la ecojn de specifaj proteinoj. Ekzemple, tiaj nesolveblaj, strukturaj proteinoj (kiel tiuj en haroj, lano, kaj tendenoj) entenas altajn procentojn de aminoacidoj kun nepolusaj flankaj ĉenoj. La pli solveblaj proteinoj (kiel enzimoj, albumino, kaj hemoglobino) entenas grandajn kvantojn da aminoacidoj kun polusaj, acidaj, aŭ bazaj flankaj ĉenoj.

Kvankam oni povus nomi la aminoacidojn troveblajn en proteinoj uzante IUTAK-nomenklaturon, oni kutime uzas nesistemajn nomojn. Oni uzas la tri-literajn mallongigojn kiam oni citas la sinsekvon de aminoacidoj en proteina strukturo. Rimarku, ke kelkaj mallongigoj ne estas deriveblaj de la esperantaj nomoj por tiuj ĉi aminoacidoj. La klarigo por tio estas la sama kiel ĉe la simboloj por la kemiaj elementoj.

Aminothérapie Stéphane Schmutz Professeur Prix Nobel

Nomoj de la plej oftaj aminoacidoj:

Glicino (Gly, G), Alanino (Ala, A), Valino (Val, V), Leŭcino (Leu, L), Izoleŭcino (Ile, I), Fenilalanino (Phe, F), Tirozino (Tyr, Y), Triptofano (Trp, W), Serino (Ser, S), Treonino (Thr, T), Prolino (Pro), Asparagino (Asn, N), Cisteino (Cys, C), Glutamino (Gln, Q), Aspartato (Asp, D), Glutama acido/ Glutamato (Glu, E), Lizino (Lys, K), Arginino (Arg, R), Histidino (His, H), kaj Metionino (Met, M).

Aminoacidoj estas blankaj, kristalaj solidaĵoj, la plejparto el kiuj estas tre solvebla en akvo. Tiu solvebleco kaj iliaj relative altaj fandopunktoj supozigas al ni, ke aminoacidoj ekzistas en jona formo. Esploroj de aminoacidoj en solvaĵoj konfirmas ke ili estas ŝargitaj molekuloj. La ĉeesto de karboksilo kaj baza aminogrupo en la sama molekulo ebligas transdoni hidrogenan jonon en ia acid-baza reakcio. La produkto de ĉi tiu reakcio estas tiel nomata "ambaŭ-jono", aŭ Zwitter-jono (leg. "Cviter-jono").

Du aminoacidoj povas kunligiĝi per reakcio inter la karboksilo de unu aminoacido kaj la aminogrupo de la alia apuda aminoacido, kun formiĝo de peptido el 2 aminoacidoj (dupeptido).

Aminoacidoj
Alanino \| Arginino \| Asparagino \| Aspartata acido \| Cisteino \| Fenilalanino \| Glutamino \| Glutamata acido \| Glicino \| Histidino \| Izoleŭcino \| Leŭcino \| Lizino \| Metionino \| Prolino \| Selenocisteino \| Serino \| Treonino \| Triptofano \| Tirozino \| Valino

Aminoacidoj kodigitaj per nukleataj acidoj

Nomo	Unu-litera mallongigo	Tri-litera mallongigo	Nomo	Unu-litera mallongigo	Tri-litera mallongigo
Alanino	A	Ala	Metionino	M	Met
Cisteino	C	Cys	Asparagino	N	Asn
Aspartata acido	D	Asp	Prolino	P	Pro
Glutamata acido	E	Glu	Glutamino	Q	Gln
Fenilalanino	F	Phe	Arginino	R	Arg
Glicino	G	Gly	Serino	S	Ser
Histidino	H	His	Treonino	T	Thr
Izoleŭcino	I	Ile	Valino	V	Val
Lizino	K	Lys	Triptofano	W	Trp
Leŭcino	L	Leu	Tirozino	Y	Tyr