Ideologio

Redakti ligilojn
El Vikipedio, la libera enciklopedio
Karl Marx kaj Friedrich Engels prilaboris teoriojn pri ideologio; ties monumento en Marx-Engels-Forum, Berlin-Mitte

Ideologio aŭ ismo estas kombino de ideoj kaj idealoj, kiu formas mondkoncepton kaj distingas socian grupon. Laŭ Karl Marx, en socio enhavanta regantan klason, tiu klaso faras, ke sia ideologio estu disvastigata kiel neŭtrala mondkoncepto en la tutan socion, por ke aliaj klasoj ne ekklopodu ŝanĝi la politikan ordon. Ideologio estas aro da ideoj per kiuj oni klopodas klarigi la vivosencon por homo kiel membro de homgrupo. Ĝi firmigas lian apartenon en la grupo. Ideologio povas esti skribe difinita aŭ nur io transdonata de generacio al generacio. Ideologion havas ĉiu familio, ĉiu stratbuba grupo, lerneja klaso, urbo, vilaĝo, regiono, religio, filozofia skolo, movado... Sen kredo je ideologio homo ne povas vivi, sed sen dubo je la ideologio la homo fariĝas monstro, preta je la plej aĉaj agoj nome de sia ideologia konvinko.

Ideologio estas aro de konsciaj kaj senkonsciaj ideoj kiuj konsistigas onies celojn, atendojn, kaj agojn. Ideologio estas ampleksa vizio, maniero rigardi aĵojn (komparu mondrigardon) kiel en pluraj filozofiaj tendencoj (vidu politikajn ideologiojn), aŭ aro de ideoj proponitaj fare de la domina klaso de socio al ĉiuj membroj de tiu socio ("ricevita konscio" aŭ produkto de socianiĝo).

Ideologioj estas sistemoj de abstrakta penso aplikita al sociaj aferoj kaj tiel igas tiun koncepton centra al politiko. Implicite ĉiu politika aŭ ekonomika tendenco implicas ideologion ĉu aŭ ne ĝi estas prezentita kiel eksplicita sistemo de penso.

Historio

Markizo de Condorcet, unu el nomitaj ideologoj, kritikitaj kiel tio fare de ekzemple Napoleono Bonaparte.

La esprimo "ideologio" estis naskita en la tre kontestataj filozofiaj kaj politikaj debatoj kaj bataloj de la Franca Revolucio kaj akiris plurajn aliajn signifojn de la fruaj tagoj de la Unua Franca Imperio ĝis la nuno. La vorto estis kreita fare de Antoine Destutt de Tracy en 1796,[1][2] kunigante la partojn ideo (proksiman al la senco de Locke) kaj -logio . Li uzis ĝin por rilati al unu aspekto de lia "scienco de ideoj" (al la studo mem, ne la temo de la studo). Li apartigis tri aspektojn, nome: ideologio, ĝenerala gramatiko, kaj logiko, pripensante respektive la subjekton, la rimedojn, kaj la kialon de tiu scienco.[3] Li argumentas ke inter tiuj aspektoj ideologio estas la plej komuna nomo, ĉar la scienco de ideoj ankaŭ enhavas la studon de iliaj esprimo kaj depreno.

Laŭ la historia rekonstruo de Karl Mannheim de la ŝanĝoj en la signifo de ideologio, la moderna signifo de la vorto estis naskita kiam Napoleono Bonaparte (kiel politikisto) uzis ĝin laŭ malkvietiga maniero kontraŭ "la ideologoj" (grupo kiu inkludis pensulojn kiaj Cabanis, Condorcet, Constant, Daunou, Say, Sinjorino Staël, kaj Destutt de Tracy), por esprimi la avarecon de liaj (liberalaj respublikanaj) politikaj kontraŭuloj.

Eble la plej alirebla fonto por la preskaŭ-origina signifo de ideologio estas la laboro de Hippolyte Taine prr la Antikva Reĝimo (la unua volumo de "Originoj de Nuntempa Francio"). Li priskribas ideologion prefere kiel instrufilozofio per la sokrata metodo, sed sen etendado de la vortprovizo preter kion la ĝenerala leganto jam posedis, kaj sen la ekzemploj de observado ke praktika scienco postulus. Taine identigas ĝin ne kiel Destutt De Tracy, sed ankaŭ kun sia medio, kaj inkludas Condillac kiel unu el ĝiaj antaŭuloj. (Destutt de Tracy legis la verkojn de Locke kaj Condillac dum li estis malliberigita dum la Teroro.)

La vorto "ideologio" estis kreita longe antaŭ ol la rusoj kreis "intelektularon", aŭ antaŭe la adjektivo "intelektulo" rilatis al speco de persono, t.e. intelektulon. Tiel tiuj vortoj ne estis ĉirkaŭe kiam Napoleono Bonaparte prenis la vorton "ideologoj" por ridindigi siajn intelektajn kontraŭulojn. Iom post iom, aliflanke, la esprimo "ideologio" perdis iujn el sia pejorativa nuancaro, kaj fariĝis neŭtrala esprimo en la analizo de malsamaj politikaj opinioj kaj vidoj de sociaj grupoj.[4] Dum Karl Marx troviĝis la esprimon ene de klasbatalo kaj dominado,[5][6] aliaj kredis ke ĝi estas necesa parto de institucia funkciado kaj socia integriĝo.[7]

Analizo

Ideologio estas la studo de la strukturo, formo, kaj manifestiĝo de ideologioj, tio estas meta-ideologio. Ideologio postulas esti kohera sistemo de ideoj, fidante sur kelkaj bazaj supozoj koncerne realecon kiu povas aŭ eble ne havas ajnan faktan bazon, sed estas subjektivaj elektoj kiuj funkcias kiel la semo ĉirkaŭ kiu plia pensaro kreskas. Laŭ tiu perspektivo, ideologioj estas nek ĝustaj nek malĝustaj, sed nur relativista intelekta strategio por klasifikado de la mondo. La plusoj kaj minusoj de ideologio intervalas de la forto kaj fervoro de fidelkredantoj ĝis ideologia neeraripovo. Troa bezono de sekureco kaŝatendas sur fundamentismaj niveloj en politiko kaj religioj.

La verkoj de George Walford kaj Harold Walsby, konstruitaj sub la titolo de sistema ideologio, estas provoj esplori la rilatojn inter ideologio kaj sociaj sistemoj. Charles Blattberg proponis raporton kiu distingas politikajn ideologiojn disde politikaj filozofioj.[8]

David W. Minar priskribas ses malsamajn manieron kiel en kiuj la vorto "ideologio" estis uzita:

  1. Kiel kolekto de iaj ideoj kun iaj specoj de enhavo, kutime normiga;
  2. Kiel la formo aŭ interna logika strukturo kiujn ideoj havas ene de serio;
  3. Per la rolo en kiu ideoj ŝajnigas esti en hom-socia interagado;
  4. Per la rolo kiun ideoj ludas en la strukturo de organizo;
  5. Kiel signifo, kies celo estas persvado; kaj
  6. Kiel la lokuso de socia interagado, eventuale.

Por Willard A. Mullins, ideologio estas kunmetita de kvar bazaj karakterizaĵoj:

  1. ĝi havendas potencon super pensado
  2. ĝi devas esti kapabla je gvidado de onies taksadoj;
  3. ĝi devas disponigi konsiladon direkte al ago;
  4. kaj, kiel deklarite supre, ĝi devas esti logike kohera.

La germana filozofo Christian Duncker postulis "kritikan reflektadon de la ideologia koncepto" (2006). En sia verkaro, li klopodis alporti la koncepton de ideologio en la malfonon, same kiel la proksime ligitajn koncernojn de sciteorio kaj historio. En tiu verkaro, la esprimo ideologio estas difinita laŭ sistemo de prezentoj kiuj eksplicite aŭ implicite postulas al absoluta vero.

Kvankam la vorto "ideologio" plejofte estas trovita en politika diskurso, ekzistas multaj malsamaj specoj de ideologio: politika, socia, epistemologia, etika, ktp.

Bildaro


Vidu ankaŭ

Benjamin Tucker, usona individuisma anarkiisto de la 19-a jarcento

Notoj

  1. ↑ jstor 2709242
  2. ↑ Hart, David M. (2002) Destutt De Tracy: Annotated Bibliography
  3. ↑ De Tracy, Destutt (1801) Les Éléments d'idéologie, 3rd ed. (1817), p. 4, citita de: Mannheim, Karl (1929) Ideologie und Utopie, 2a piednoto en la ĉapitro The problem of "false consciousness"
  4. ↑ Eagleton, Terry (1991) Ideology. An introduction, Verso, paĝo 2
  5. ↑ Tucker, Robert C (1978). The Marx-Engels Reader, W. W. Norton & Company, paĝo 3.
  6. ↑ Marx, MER, paĝo 154
  7. ↑ Susan Silbey, "Ideology" at Cambridge Dictionary of Sociology.
  8. ↑ Blattberg, Charles, "Political Philosophies and Political Ideologies," in Patriotic Elaborations: Essays in Practical Philosophy, Montreal and Kingston: McGill-Queen's University Press, 2009.[1]

Referencoj

Eksteraj ligiloj

greke http://www.marxists.org/archive/marx/works/1845/german-ideology greke http://jaunimo.vejas.lt/ref/politika.htm greke http://www.faz.co.il/story_1896 greke http://www1.osu.cz/home/macha/predmety/udp/ideologie.htm

Elŝutita el "https://eo.wikipedia.org/w/index.php?title=Ideologio&oldid=5489931"