István Szerdahelyi

István Szerdahelyi
Persona informo
Naskiĝo	20-an de aŭgusto 1924 (1924-08-20) en Negrești-Oaș
Morto	21-an de aŭgusto 1987 (1987-08-21) (63-jaraĝa) en Budapeŝto
Lingvoj	Esperanto • hungara
Ŝtataneco	Hungario
Memorigilo
Okupo
Okupo	slavisto esperantisto interlingvisto vortaristo esperantologo

Kovrilpaĝo de Bábeltől a világnyelvig, 1977

Kovrilpaĝo de Szerdahelyi: Esperanto 1, 2-a eld. 1966

Kovrilpaĝo de Szerdahelyi: Lingvo Internacia 2 Daŭriga kurso, 2-a volumo. 1968

Profesoro SZERDAHELYI István (serdaheji) (naskiĝis la 20-an de aŭgusto 1924 en Negreşti-Oaş, mortis la 21-an de aŭgusto 1987 en Budapeŝto) - hungara lingvosciencisto, esperantologo, vortaristo, juristo kaj pedagogo. En 1965 fondis kaj gvidis Esperantologian Fakkomisionon de Hungaria Esperanto-Asocio, kaj en 1966 fondis Esperanto-fakon ĉe ELTE kies lekcianto estis ĝis sia morto

Mortanonco de István Szerdahelyi

Vivo

Post studo de juro kaj ŝtatoscienco en Kolozsvár (nun: Cluj-Napoca) kaj Budapeŝto en la jaroj 1942-1950 li akiris diplomon pri juro kaj ŝtatoscienco. Sekvatempe li studis en Budapeŝto rusan lingvon kaj literaturon. En tiu ĉi fako li diplomiĝis en 1953. En la sama jaro li ricevis la titolon de doktoro "juris utriusque rerum politicarum". En 1966 li fondis la Esperanto-fakon de la budapeŝta Universitato Eötvös Loránd, helpe de profesoro Géza Bárczi kaj fariĝis tie profesoro pri interlingvistiko, esperantologio kaj aplikata lingvistiko. Ekde 1985 ĝis sia morto István SZERDAHELYI estis prezidanto de la Internacia Ligo de Esperantistaj Instruistoj (ILEI). Li ankaŭ estis membro de Eŭropa Klubo kaj aktivis en la Akademio Internacia de Sanmarino (AIS).

La "Hungara-Esperanta Meza Vortaro"

De 1983 Szerdahelyi gvidis ellaboron de Hungara-Esperanto vortaro. La unua versio estis preta en 1987, sed ne povis esti finpretigita pro lia frua morto. Ilona Koutny transprenis la gvidadon de la vortaraj laboroj, kunredaktoroj estis Ottó Haszpra kaj Balázs Wacha, krome ĉirkaŭ 50 aliaj kontribuintoj. En 1996 fine aperis la "Hungara-Esperanta Meza Vortaro" en Budapeŝto. Laŭ ĝia antaŭparolo la vortaro entenas ĉirkaŭ 45.000 vortar-artikolojn (65000 leksikajn unuojn). Ĝia antaŭulo, la malgranda vortaro hungara-esperanta de Alfonz Pechán de 1961 enhavas nur la duonon. La "Meza Vortaro" estas la unua tiukategoria vortaro etnolingvo-Esperanta de eŭropa lingvo. Nur la germana-esperanta de Erich-Dieter Krause de 1983 tiutempe havis similan amplekson kun ĉirkaŭ 40.000 leksikaj unuoj. La "Granda Vortaro Franca-Esperanto" de Le Puil kaj Danvy de 1992 postrestas ĝin laŭ amplekso (ĉ. 32.000 vortaraj artikoloj) kaj el leksikografiaj vidpunktoj, la preskaŭ samtempa Angla-Esperanta de Peter Benson (1995) ankaŭ estas malpli ampleksa kun ĉirkaŭ 28 000 kapvortoj. La grandaj vortaroj de Minnaja (itala-esperanta, 1996), de Diego (hispana-esperanta, 2002) kaj Krause (germana-esperanta, 2007) sekvis nur poste.

Verkoj (elektitaj)

En la hungara lingvo

• Bábeltől a világnyelvig (De Babelo ĝis la mondolingvo), 1978
• Esperanto 1, Esperanto 2 (lernolibro por hungaroj, destinita precipe por lerneja uzo, eldonkvanto ĉirkaŭ 80000).

En Esperanto

• 1975: Metodologio de Esperanto. Budapest 1975, 378 p. (pri lingvoinstruado ĝenerale kaj precipe pri Esperanto)
• 1976: Vorto kaj Vortelemento en Esperanto, Librofako de Literatura Foiro, Kuopio, 15 p.
• 1996: Hungara-Esperanta Meza Vortaro (ĉefredaktoro kun Ilona Koutny).
• 1980: Miscellanea Interlinguistica (redaktoro). Budapest, 1980. 514 p. (La artikoloj estas en Esperanto, angla, itala kaj hungara)
• 1979: Krestomatio de Esperanta Literaturo (tekstoj, dataro, bibliografio. Vol. I.). Budapest 1979, 466 p.
• 1981: Krestomatio de Esperanta Literaturo (tekstoj, dataro, bibliografio. Vol. II.). Budapest 1981, 326 p.
• 1982: Krestomatio de Esperanta Literaturo (tekstoj, dataro, bibliografio. Vol. III.). Budapest 1982, 476 p. (tri universitataj studiloj)
• Gvidlibro por supera ekzameno (parto)
• Esperanto 1 internacia (lernolibro destinita por 10-14 jaruloj)

Aperis [minimume] tri volumoj da eseoj de la Esperanto-Fako de la universitato Eötvös Loránd - inspiritaj de Prof. Szerdahelyi:

• 1976: Esperantologiaj Kajeroj 1. (redaktoro Szerdahelyi). Budapest, 1976, 239 p.
• 1977: Esperantologiaj Kajeroj 2. Jubilea Jarlibro - okaze de dekjara ekzisto de la Esperanto-Fako. (sub redaktoreco de Zsuzsanna Varga-Haszonits). Budapest, 1977, 273 p.
• 1977: Esperantologiaj Kajeroj 3. In memoriam Bárczi Géza; parte tradukaĵoj, parte eseoj, en Hungara kaj en Esperanto. (sub redaktoreco de Éva Soós kaj Beata Ehmann). Budapest, 1977, 375 p.

Vidu ankaŭ

• Metodiko en la Praktiko
• Esperanto-instruado ĉe ELTE

Bibliografio

• Ilona Koutny, Abunda fonto Arkivigite je 2022-01-24 per la retarkivo Wayback Machine. Memorlibro omaĝe al Prof. István Szerdahelyi, ProDruk & Steleto, Poznań 2009, p. 407, ISBN 978-83-61607-32-8

Eksteraj ligiloj

• Libroj Arkivigite je 2015-11-04 per la retarkivo Wayback Machine de kaj pri Istán Szerdahelyi en la Kolekto por Planlingvoj kaj Esperantomuzeo Arkivigite je 2007-12-21 per la retarkivo Wayback Machine
• Artikoloj de kaj pri Istán Szerdahelyi en Elektronika Bibliografio de Esperantaj Artikoloj (EBEA)
• [1] Sonmaterialoj de I. Szerdahelyi
• 5-minuta intervjuo de István Szerdahelyi fare de Zlatko Tišljar, en seminario "Paco" okazinta en 1986 (esperante)