Saltu al enhavo

Listo de romiaj akvo-baraĵoj kaj rezervejoj

El Vikipedio, la libera enciklopedio
Akvobaraĵo Kornalvo en Hispanio, starigita en la 1a–2a jarcento p.K.
Akvobaraĵo Proserpina, ĉe Mérida (Hispanio).

Tiu estas listo de romiaj akvo-baraĵoj kaj rezervejoj. La studo de la romia konstruado de akvobaraĵoj estis ricevinta malmulte fakulan atenton kun komparo al aliaj civilinĝenieraj aktivaĵoj,[1] eĉ kvankam ties kontribuoj en tiu kampo estis rangitaj kun ties sperto en konstruado de bone konataj Romiaj akveduktoj, pontoj, kaj ŝoseoj.[2]

Romia konstruado de akvobaraĵoj ekis en plej fruo de la imperia periodo.[3] Plejparte, ĝi koncentriĝis ĉe la duon-arida bordo de la imperio, nome ĉe la provincoj de Nordafriko, Proksima Oriento, kaj Hispanio.[4] La relativa abundo de hispaniaj akvobaraĵoj rilatas parte al pli intensiva agrikultura laboraro tie; ĉe Italio estas registritaj nur la Akvobaraĵoj de Subiako, kreitaj de la imperiestro Nerono (54–68 p.K.) por distraj celoj.[5] Tiuj akvobaraĵoj estas notindaj, tamen, pro sia eksterordinara alteco, kiu restis nesurpasita ajne en la mondo ĝis la fino de la Mezepoko.[3]

Tipoj de akvo-baraĵoj kaj rezervejoj uzataj de romianoj estis la jenaj:

Tiu listo estas rangita laŭ maksimuma alteco. Ĉiuj mezuroj estas en m; okaze de diferencaj valoroj, oni preferas plej ĵusajn respektive detalajn studojn. Ĉe ter-akvobaraĵoj, dikeco referencas al la ŝtona muro.

Alto Dikeco Krestolongo Nomo Lando Dato Tipo / Komentoj
50 13.5 70? Akvobaraĵo Subiako[6] Italio 54–68 p:K. Gravita akvobaraĵo. Desegnita kiel plezurlago por Nerono, la akvobaraĵo estis la plej alta en la Romia Imperio,[7] kaj en la mondo ĝis sia detruo en 1305.[3]
34.0 38.0 120.0 Akvobaraĵo de Almonacid de la Cuba [8] Hispanio 1a jc. Gravita akvobaraĵo
28.0 26.0 194.0 Akvobaraĵo Kornalvo [8] Hispanio 1a–2a jc. Gravita akvobaraĵo, ankoraŭ uzata
21.6 5.9 427.8 Akvobaraĵo Proserpina [8] Hispanio 1a–2a jc. Gravita akvobaraĵo, ankoraŭ uzata
21 ? 365 Akvobaraĵo Harbaka [9] Sirio 2a jc. Gravita akvobaraĵo
20.0 4.0? >800.0 Akvobaraĵo Alkantarija [8] Hispanio 1a jc. Gravita akvobaraĵo
16.6 6.9 80.0 Akvobaraĵo Ermita de la Virgen del Pilar [8] Hispanio 1a–2a jc. Gravita akvobaraĵo
16 ? 40 Orükaya [10] Turkio 2a jc. Arkogravita akvobaraĵo[11]
13.0 7.0? 60.0 Akvobaraĵo Muel [8] Hispanio 1a jc. Gravita akvobaraĵo
12 3.9 18 Akvobaraĵo Glanum [12] Francio 1a jc. a.K. Arka akvobaraĵo, plej frua konata[13]
12 ? 130 Löstügun [14] Turkio 6a jc. Gravita akvobaraĵo
10 7.3 150 Akvobaraĵo Kasserine [15] Tunizio 2a jc. Arkogravita akvobaraĵo[11]
8.4 2.7 68.0 La Pared de los Moros [8] Hispanio 3a jc. Gravita akvobaraĵo
7.0 2.0 50.0 Arroyo Salado [8] Hispanio ? Gravita akvobaraĵo
7 20 2000 Akvobaraĵo Homs [16] Sirio 3a jc. Gravita akvobaraĵo, plej granda artefarita rezervejo ĝis nune (enhavkapablo de 90 milionoj da m³), ankoraŭ uzata[17]
7 ? 193 Ma'agan Michael (Okcidento) [14] Israelo 4a jc. Gravita akvobaraĵo
7 ? 80 Çavdarhisar [10] Turkio 2a jc. Arkogravita akvobaraĵo[11]
7 ? 50 Olisipo [18] Portugalio 2a jc. Gravita akvobaraĵo
~6.1 ? ? Kasr Ĥubbaz [19] Sirio ? ?
6.0? 3.0 50.0 Arévalo [8] Hispanio 2a jc. Gravita akvobaraĵo
5.6 2.2 320.0 Akvobaraĵo Esparragalejo [8] Hispanio 1a jc. Multarka kontraŭforta akvobaraĵo, plej frua konata[20]
5.2 1.9 95.0 Las Tomas [8] Hispanio 4a jc. Kontraŭforta akvobaraĵo
5 ? 91 Ŭadi Megenin [21] Libio 2a jc. Kontraŭforta akvobaraĵo
4.8 2.6 >632.0 Akvobaraĵo Konsuegra [8] Hispanio 3a–4a jc. Kontraŭforta akvobaraĵo
4.6 4.2 174 Akvobaraĵo Muro [22] Portugalio ? ?
4.5 2.7 141.1 El Paredón [8] Hispanio 3a jc. Gravita akvobaraĵo
4.5 2.5 19.5 Melque VI [8] Hispanio ? Gravita akvobaraĵo
>4.0 1.0 102.0 Akvobaraĵo Malsupra Iturranduz [8] Hispanio 2a jc. Kontraŭforta akvobaraĵo
4.0 5.6 100.0 La Pesquera [8] Hispanio ? Gravita akvobaraĵo
4 ? 300 Böget [10] Turkio 2a jc. Gravita akvobaraĵo
3.7 1.8 139.0 Araya [8] Hispanio 2a jc. Kontraŭforta akvobaraĵo
3.6 3.5 97.8 Vega de Sta. María [8] Hispanio ? Kontraŭforta akvobaraĵo
3.5 2.0 40.0 Arroyo Bejarano [8] Hispanio 1a jc. Gravita akvobaraĵo
>3.0 3.0 170.0 Charca de Valverde [8] Hispanio ? Gravita akvobaraĵo
3.0 3.4 200.0 Las Muelas [8] Hispanio 2a jc. Kontraŭforta akvobaraĵo
3.0 3.0? 29.0 Azud de la Rechuela [8] Hispanio ? Kontraŭforta akvobaraĵo
3.0 2.3 30.0 Les Parets Antiques [8] Hispanio 3a–4a jc. Gravita akvobaraĵo
3.0 2.2 150.0 Villafranca [8] Hispanio 2a–3a jc. Kontraŭforta akvobaraĵo
3.0 1.8 98.0 Mesa de Valhermoso [8] Hispanio 2a–3a jc. Gravita akvobaraĵo
3.0 1.5 30.0 Castillo de Bayuela [8] Hispanio 2a–3a jc. Kontraŭforta akvobaraĵo
3.0? ? ? San Martín de la Montiña [8] Hispanio 1a–2a jc. Gravita akvobaraĵo
2.5 5.0 100.0 Cañada del Huevo [8] Hispanio 2a jc. Kontraŭforta akvobaraĵo
2.5 1.5 25.0 Pineda o Ca'La Verda [8] Hispanio 3a jc. Gravita akvobaraĵo
2.4 1.2 80.0 Paerón I [8] Hispanio 1a–2a jc. Gravita akvobaraĵo
2.2 1.0 15.0 Palomera Baja [8] Hispanio 3a jc. Gravita akvobaraĵo
2.2? 1.0? 30.0? El Peral [8] Hispanio 1a–2a jc. Gravita akvobaraĵo
2.1 1.9 40.8 Moracantá [8] Hispanio 1a–2a jc. Gravita akvobaraĵo
>2.0 2.5 80.0 Los Paredones [8] Hispanio 1a–2a jc. Gravita akvobaraĵo
>2.0 0.8 52.0–180? La Cuba [8] Hispanio 2a–3a jc. Gravita akvobaraĵo
2 10–12 516 Band-e Kaisar [23] Irano 3a jc. Gravita akvobaraĵo, plej frua akvobaraĵo-ponto (vejro kombinita kun arka ponto)[24]
2.0 1.0 56.0 Akvobaraĵo Puy Foradado [8] Hispanio 2a–3a jc. Arkogravita akvobaraĵo[8]
1.6 ? ? Las Mezquitas [8] Hispanio 2a jc. Gravita akvobaraĵo
>1.5 1.1 30.0 Paerón II [8] Hispanio 1a–2a jc. Kontraŭforta akvobaraĵo
1.5 0.8 35.0 El Pont d'Armentera [8] Hispanio 2a–4a jc. Gravita akvobaraĵo
1.3 1.6 230.0 El Hinojal (Las Tiendas) [8] Hispanio 3a–4a jc. Kontraŭforta akvobaraĵo
1.3 1.4 14.7 El Argamasón [8] Hispanio 2a–3a jc. Gravita akvobaraĵo
1.2 2.4 30.0 Balsa de Cañaveral [8] Hispanio 4a jc. Gravita akvobaraĵo
1.1 0.7 13.4 Río Frío [8] Hispanio 1a jc. Gravita akvobaraĵo
>0.9 0.7 7.6 El Peral II [8] Hispanio ? Kontraŭforta akvobaraĵo
0.9 0.7 40.0 Azud de los Moros [8] Hispanio 1a jc. Gravita akvobaraĵo
>0.8 1.6 60.0–80.0 Valencia del Ventoso [8] Hispanio 3a–4a jc. Gravita akvobaraĵo
>0.8 1.1 50.0 El Chaparral [8] Hispanio 3a–4a jc. Gravita akvobaraĵo
? 0.7 150.0 Akvobaraĵo Supra Iturranduz [8] Hispanio 3a–4a jc. Kontraŭforta akvobaraĵo
? ? 900 Leptis Magna (Ŭadi Kaam II) [25] Libio 2a–3a jc.? ?
? ? ? Leptis Magna (Ŭadi Caam I) [25] Libio 2a–3a jc.? ?
? ? ? Leptis Magna (Ŭadi Lebda) [26] Libio 2a–3a jc.? Kontraŭforta akvobaraĵo
? ? ? Las Adelfas [8] Hispanio 2a jc. Gravita akvobaraĵo
? ? ? Monroy [8] Hispanio ? Gravita akvobaraĵo
? ? ? Odrón y Linares [8] Hispanio ? Gravita akvobaraĵo
? ? ? Soufeiye [10] Sirio ? Gravita akvobaraĵo
? ? ? Akvobaraĵo Dara Turkio 560 AD Arka akvobaraĵo, plej frua priskribo de arka agado en tiaj tipoj de akvobaraĵoj fare de Prokopio (De Aedificiis II.3)[27]

Referencoj

[redakti | redakti fonton]
  1. Hodge 1992, p. 80; Hodge 2000, p. 331
  2. Smith 1971, pp. 25 f.
  3. 3,0 3,1 3,2 Hodge 1992, p. 87
  4. Schnitter 1978, p. 28, fig. 7; Hodge 1992, p. 80; Hodge 2000, p. 332
  5. Smith 1970, pp. 60f.; Hodge 1992, p. 87
  6. Hodge 1992, p. 82, table 39; dikeco estas ĉe la kresto: Smith 1970, p. 61
  7. Smith 1970, pp. 60f.; Smith 1971, p. 26; Schnitter 1978, p. 28
  8. 8,00 8,01 8,02 8,03 8,04 8,05 8,06 8,07 8,08 8,09 8,10 8,11 8,12 8,13 8,14 8,15 8,16 8,17 8,18 8,19 8,20 8,21 8,22 8,23 8,24 8,25 8,26 8,27 8,28 8,29 8,30 8,31 8,32 8,33 8,34 8,35 8,36 8,37 8,38 8,39 8,40 8,41 8,42 8,43 8,44 8,45 8,46 8,47 8,48 8,49 8,50 8,51 Arenillas & Castillo 2003
  9. Schnitter 1978, p. 31
  10. 10,0 10,1 10,2 10,3 Schnitter 1987a, p. 12
  11. 11,0 11,1 11,2 James & Chanson 2002
  12. Schnitter 1978, pp. 31f.
  13. Smith 1971, pp. 33–35; Schnitter 1978, pp. 31f.; Schnitter 1987a, p. 12; Schnitter 1987c, p. 80; Hodge 2000, p. 332, fn. 2
  14. 14,0 14,1 Schnitter 1987a, p. 13
  15. Smith 1971, pp. 35f.
  16. Schnitter 1978, p. 31; dikeco: Hodge 1992, p. 91
  17. Smith 1971, p. 42
  18. Schnitter 1987a, p. 12; Schnitter 1987b, p. 60, table 1
  19. Smith 1971, p. 39
  20. Schnitter 1978, p. 29; Schnitter 1987b, pp. 60, table 1, 62; James & Chanson 2002; Arenillas & Castillo 2003
  21. Schnitter 1987b, p. 60, table 1
  22. Decker 1991, pp. 78f. (no. 4)
  23. Schnitter 1987a, p. 13; Hodge 2000, pp. 337f.
  24. Vogel 1987, p. 50
  25. 25,0 25,1 Smith 1971, p. 37
  26. Smith 1971, p. 36
  27. Smith 1971, pp. 53f.; Schnitter 1978, p. 32; Schnitter 1987a, p. 13; Schnitter 1987c, p. 80; Hodge 1992, p. 92; Hodge 2000, p. 332, fn. 2
  • Arenillas, Miguel; Castillo, Juan C. (2003), "Dams from the Roman Era in Spain. Analysis of Design Forms (with Appendix)", 1st International Congress on Construction History [20th–24th January], Madrid
  • Decker, Alexander (1991), "Einige römische Talsperren im heutigen Portugal", in Garbrecht, Günther, Historische Talsperren, 2, Stuttgart: Verlag Konrad Wittwer, pp. 73–81, ISBN 3-87919-158-1
  • Hodge, A. Trevor (1992), Roman Aqueducts & Water Supply, London: Duckworth, ISBN 0-7156-2194-7
  • Hodge, A. Trevor (2000), "Reservoirs and Dams", in Wikander, Örjan, Handbook of Ancient Water Technology, Technology and Change in History, 2, Leiden: Brill, pp. 331–339, ISBN 90-04-11123-9
  • James, Patrick; Chanson, Hubert (2002), "Historical Development of Arch Dams. From Roman Arch Dams to Modern Concrete Designs", Australian Civil Engineering Transactions, CE43: 39–56
  • Schnitter, Niklaus (1978), "Römische Talsperren", Antike Welt, 8 (2): 25–32
  • Schnitter, Niklaus (1987a), "Verzeichnis geschichtlicher Talsperren bis Ende des 17. Jahrhunderts", in Garbrecht, Günther, Historische Talsperren, 1, Stuttgart: Verlag Konrad Wittwer, pp. 9–20, ISBN 3-87919-145-X
  • Schnitter, Niklaus (1987b), "Die Entwicklungsgeschichte der Pfeilerstaumauer", in Garbrecht, Günther, Historische Talsperren, 1, Stuttgart: Verlag Konrad Wittwer, pp. 57–74, ISBN 3-87919-145-X
  • Schnitter, Niklaus (1987c), "Die Entwicklungsgeschichte der Bogenstaumauer", in Garbrecht, Günther, Historische Talsperren, 1, Stuttgart: Verlag Konrad Wittwer, pp. 75–96, ISBN 3-87919-145-X
  • Smith, Norman (1970), "The Roman Dams of Subiaco", Technology and Culture, 11 (1): 58–68, doi:10.2307/3102810
  • Smith, Norman (1971), A History of Dams, London: Peter Davies, pp. 25–49, ISBN 0-432-15090-0
  • Vogel, Alexius (1987), "Die historische Entwicklung der Gewichtsmauer", in Garbrecht, Günther, Historische Talsperren, 1, Stuttgart: Verlag Konrad Wittwer, pp. 47–56, ISBN 3-87919-145-X