Niĝeria Enlanda Milito
La Niĝeria Enlanda Milito, konata ankaŭ kiel Biafra Milito, 6a de julio 1967 – 15a de januaro 1970, estis etna kaj politika konflikto kaŭzita de klopodita secesio de la sudorienta provinco de Niĝerio kiel mem-proklamita Respubliko Biafro. La konflikto estis la rezulto de ekonomiaj, etnaj, kulturaj kaj religiaj kontraŭstaroj ĉefe inter la Haŭsoj de nordo kaj la Igboj de sudorienta Niĝerio. Dum la ĉirkaŭ du kaj duono da jaroj de milito, ĉirkaŭ 1 milionoj da civiluloj mortiĝis pro malsatego kaj luktado. La milito famiĝis pro malsatego en kelkaj el la sieĝataj regionoj dum la milito, kaj sekvaj plendoj pro genocido ĉefe fare de la Igboj majoritataj en la regiono.[1][2]
Historio[redakti | redakti fonton]
Biafro deklaris sian sendependecon de Niĝerio. En 1966 oficiroj faris puĉon. Enugu iĝis ĉefurbo. La loĝantoj estis precipe igboj. Nur 4 afrikaj landoj kaj Haitio agnoskis la landon. En 1967 Niĝerio atakis Biafron. Dum la militado la loĝantoj ne ricevis manĝaĵojn; la malsato ŝokis la mondon, kiam disvastiĝis kaj populariĝis fotoj de nudaj geinfanoj havantaj ŝvelajn ventrojn. Pro la konstanta militado mortis pli ol 1 miliono da personoj. En 1970 la ŝtato ĉesis kaj iĝis parto de Niĝerio.
Kronologio[redakti | redakti fonton]
Kronologio de la Niĝeria Enlanda Milito:[3]
- 1967
- 30-a de aprilo: Biafro proklamis sian sendependecon.
- 19-a de majo: La niĝeria armeo konkeris Port Harcourt ĉe la Niĝera Delto.
- 6-a de junio: Atako niĝeria por rekonkeri Biafron, komenco de la milito.
- 11-a de aŭgusto: La biafra kontraŭatako sukcesis kapti Benin-urbon.
- 16-a de aŭgusto: Proklamo de la Respubliko Benina fare de la biafranoj.
- 22-a de septembro: La niĝerianoj rekaptis Benin-urbon.
- 4-a de oktobro: El la nordo la niĝerianoj sukcesis konkeri Enuguon.
- 18-a de oktobro: La niĝerianoj sukcesis konkeri Kalabaron.
- 1968
- 22-a de marto: La niĝerianoj sukcesis konkeri Onitsha.
- 28-a de aŭgusto: La niĝerianoj sukcesis konkeri Aba.
- 18-a de septembro: La niĝerianoj sukcesis konkeri Ogoja, en la nordo de Biafro, kaj Owerri, en ties centro.
- 1969
- 22-a de aprilo: Umuhaia falis en povo de la niĝerianoj, kiuj perdos ĝin tuj poste.
- 26-a de aprilo: Biafranoj elpelis la niĝerianojn el Owerri.
- 23-a de julio: Onitsha estis rekaptita fare de la biafraj trupoj.
- 1970
- 15-a de januaro: Kapitulaco de la biafranoj en Umuhaia. Fino de la milito.
Notoj[redakti | redakti fonton]
- ↑ Nigerian Civil War. Polynational War Memorial. Alirita 4a de januaro 2014.
- ↑ "Biafra: Thirty years on", Africa, BBC News. Kontrolita 4a de januaro 2014.
- ↑ Atlas Geográfico Universal y de Chile, Océano, 2001, Barcelona, Ana Biosca, Daniel Torras & María Villalba, pp. 278. ISBN 84-494-1132-7.
Bibliografio[redakti | redakti fonton]
- Shadows : Airlift and Airwar in Biafra and Nigeria 1967–1970, de Michael I. Draper (ISBN 1-902109-63-5)
- On Wings of War: My Life as a Pilot Adventurer, de Jan Zumbach
- Warfare of the 20th Century, de Christopher Chant; Chartwell Books, 1988.
- The Nigerian Revolution and the Biafran War, de Alexander A. Madiebo; Fourth Dimension Publishers, 1980.
- Surviving the Iron Curtain: A Microscopic View of What Life Was Like, Inside a War-Torn Region de Chief Uche Jim Ojiaku, ISBN 1-4241-7070-2; ISBN 978-1-4241-7070-8 (2007)
- Ejibunu, Hassan Tai: Nigeria´s Delta Crisis: Root Causes and Peacelessness Arkivigite je 2007-11-29 per la retarkivo Wayback Machine – European University Center for Peace Studies Research Papers: Issue 07/07, Stadtschlaining 2007
- Instability and Political Order: Politics and Crisis in Nigeria, Billy Dudley, Ibadan University Press, 1974
- There Was a Country, de Chinua Achebe; Penguin Press, 2012. (ISBN 978-1-59420-482-1)
Eksteraj ligiloj[redakti | redakti fonton]
- Mapo de la Niĝeria Enlanda Milito
- Niĝeria Enlanda Milito (Biafra), 1967–1970
- The Nigerian Civil War – Marcus Garvey Arkivigite je 2007-06-30 per la retarkivo Wayback Machine
- Wole Soyinka and the Nigerian Civil War Arkivigite je 2007-06-30 per la retarkivo Wayback Machine
- Biafra-Nigeria Civil War Documentary BBC-Fighting a War without Guns Arkivigite je 2011-07-27 per la retarkivo Wayback Machine
- The Nigerian Civil War: Causes, Strategies, And Lessons Learnt
- Short history and assessment of the MFI-9B "MiniCOIN" in Biafran air force service
- Nicknames, Slogans, Local and Operational Names Associated with the Nigerian Civil War
- Quick Kill in Slow Motion: The Nigerian Civil War
- A view of blunders in the Nigerian strategy
- The Nigerian Civil War: Causes, Strategies, And Lessons Learnt Arkivigite je 2018-09-02 per la retarkivo Wayback Machine
- Biafran Genocide on the Combat Genocide Association website
| ||||||||||