Potevia Marĉo: Malsamoj inter versioj
| [kontrolita revizio] | [kontrolita revizio] |
Xian (diskuto | kontribuoj) Neniu resumo de redakto |
Xian (diskuto | kontribuoj) Neniu resumo de redakto |
||
| Linio 1: | Linio 1: | ||
{{Geokesto2 | rezervejo |
|||
{{koord|46|20|N|0|40|W|region:FR_scale:200000|format=dms|display=title}} |
|||
<!-- *** Kapo *** --> |
|||
| nomo = Potevia Marĉo |
|||
| devena_nomo = |
|||
| alia_nomo = |
|||
| alia_nomo1 = |
|||
| kategorio = [[Grand site de France]] |
|||
<!-- *** Dosiero *** --> |
|||
| dosiero = MaraisPoitevin.jpg |
|||
| dosiero_priskribo = Potevia Marĉo |
|||
<!-- *** Simboloj *** --> |
|||
| flago = |
|||
| blazono = |
|||
<!-- *** Nomo *** --> |
|||
| etimologio = |
|||
| oficiala_nomo = Marais poitevin |
|||
| moto = | kromnomo = |
|||
<!-- *** Lando ktp. *** --> |
|||
| lando = Francio | lando_flago = 1 |
|||
| regiono_tipo = Regiono | regiono = [[Luarlandoj]], [[Poitou-Charentes]] |
|||
| distrikto_tipo = Departemento | distrikto = [[Vendée]], [[Deux-Sèvres]],<br/> [[Charente-Maritime]] |
|||
| municipo = |
|||
| histregiono = |
|||
| histregiono1 = |
|||
<!-- *** Familio *** --> |
|||
| parenco_tipo = | parenco = |
|||
| montaro = |
|||
| ŝoseo = |
|||
| limo = |
|||
| limo1 = |
|||
| parto_tipo = | parto = |
|||
| memorindaĵo_tipo = | memorindaĵo = |
|||
| rivero = |
|||
| rivero1 = |
|||
| konstruaĵo = |
|||
| orogenezo = |
|||
| planto = |
|||
| planto1 = |
|||
| planto2 = |
|||
| aliro = |
|||
<!-- *** Situo *** --> |
|||
| situo = | leviĝo = |
|||
| lat_d = 46 | lat_m = 20 | lat_s = 00 | lat_NS = N |
|||
| long_d = 0 | long_m = 40 | long_s = 00 | long_EW = W |
|||
| koordinatoj_ne_en_titolo = true |
|||
<!-- *** Dimensioj *** --> |
|||
| areo = 100000 | areo_unuo = ha |
|||
<!-- *** Loĝantaro *** --> |
|||
| loĝantaro = | loĝantaro_dato = | loĝantaro_denseco = |
|||
<!-- *** Historio & gvidantaro *** --> |
|||
| establita_tipo = 2010 | establita = [[Grand site de France]] |
|||
| establita1_tipo = | establita1 = |
|||
<!-- *** UNESCO ktp. *** --> |
|||
| unesko_nomo = |
|||
| unesko_jaro = | unesko_tipo = |
|||
| unesko_kriterioj = | unesko_regiono = | unesko_numero = |
|||
<!-- *** Retpaĝoj *** --> |
|||
| retpaĝo = |
|||
| commons = Potevia Marĉo |
|||
| portalo = Francio |
|||
<!-- *** Mapoj *** --> |
|||
| mapo_lokumilo_plurobla = Francio/Poitou-Charentes/Luarlandoj |
|||
| tipo1 = reliefo | alt1 = Vidu situon de Potevia Marĉo kadre de Francio |
|||
| tipo2 = reliefo | alt2 = Vidu situon de Potevia Marĉo kadre de Poitou-Charentes |
|||
| tipo3 = reliefo | alt3 = Vidu situon de Potevia Marĉo kadre de Luarlandoj |
|||
}} |
|||
[[Dosiero:MaraisPoitevin.jpg|thumb|Potevia Marĉo]] |
|||
[[Dosiero:CoulonQuaiTardy-France.jpg|thumb|[[Coulon (Deux-Sèvres)|Coulon]], [[kajo]] Louis Tardy]] |
[[Dosiero:CoulonQuaiTardy-France.jpg|thumb|[[Coulon (Deux-Sèvres)|Coulon]], [[kajo]] Louis Tardy]] |
||
'''Potevia Marĉo''' kaj '''[[Golfeto Aiguillon]]''' (resto de malnova mara golfo) etendiĝas sur proksimume {{unuo|100000|hektaroj}}, sur tri departementoj ([[Vendée]], [[Deux-Sèvres]] kaj [[Charente-Maritime]]) kaj sur du regionoj ([[Luarlandoj]] kaj [[Poitou-Charentes]]). |
'''Potevia Marĉo''' kaj '''[[Golfeto Aiguillon]]''' (resto de malnova mara golfo) etendiĝas sur proksimume {{unuo|100000|hektaroj}}, sur tri departementoj ([[Vendée]], [[Deux-Sèvres]] kaj [[Charente-Maritime]]) kaj sur du regionoj ([[Luarlandoj]] kaj [[Poitou-Charentes]]). |
||
| Linio 8: | Linio 72: | ||
La {{daton|20|majo|2010}}<ref>[http://www.developpement-durable.gouv.fr/Le-label-Grand-Site-de-France.html Sciigo sur TTT-ejo ''Developpement-durable.gouv.fr'']</ref>, la malsekaj marĉoj de '''Verda Venicio''' akiris la markon [[Grand site de France]]. |
La {{daton|20|majo|2010}}<ref>[http://www.developpement-durable.gouv.fr/Le-label-Grand-Site-de-France.html Sciigo sur TTT-ejo ''Developpement-durable.gouv.fr'']</ref>, la malsekaj marĉoj de '''Verda Venicio''' akiris la markon [[Grand site de France]]. |
||
== Historio == |
|||
=== Geologia formiĝo === |
|||
La areo nun okupita de Potevia Marĉo estis origine parto de [[Ĵurasio|ĵurasia]] kalka altebenaĵo de [[seuil du Poitou]]. |
|||
En la regiono okazis multaj bataloj dum la [[francaj religiaj militoj]], multaj detruoj estis faritaj tiuepoke, aldonita al manko de bontenado de la sekigaj konstruaĵoj. |
|||
[[Dosiero:Marais poitevin .JPG|thumb|left|Tradicia domo sur Potevia Marĉo.]] |
|||
== Tipologio de marĉoj == |
|||
[[Dosiero:Saint-Sigismond Vieille Autise.jpg|thumb|upright|[[Kanalo Vieille Autise]] inter [[Bouillé-Courdault]] kaj [[Saint-Sigismond (Vendée)|Saint-Sigismond]]]] |
|||
La kanaloj havas malsamajn nomojn, laŭ kreska graveco : Fossé, [[Conche]] (larĝa je 4 ĝis 8 m), [[bief]], Route d'eau, Broue, Gonnelle, Rigole (larĝa je 12 ĝis 14 m), Canal, Contre-bot, ktp. Rigole estas pli larĝa kanalo ol Conche, mem pli larĝa ol Fossé. |
|||
La termino « '''marais desséché''' » ({{eo}} sekigita marĉo) ne signifas ke ne plu estas [[akvo]] sed ke ĝi teorie ne plu estas inundebla, male al « '''marais mouillé''' » ({{eo}} malseka marĉo), kiu estas inundebla. |
|||
Ne povas esti "sekigita marĉo" sen "malseka marĉo". Ĉar tiu lasta marĉo agas kiel spongo, por reguligi akvoprovizon de la [[akvokolekta areo]]. La [[inundo|inundaj]] akvoj tie disvastiĝas, kio ŝirmas la sekigitan marĉon kontraŭ akvosuperiĝojn. Antaŭlonge konsistanta el vastaj herbejaj areoj, la sekigita marĉo estis konkerita dum la 20-a jarcento per altrendimentaj kultivoj ([[cerealo]]j, [[maizo]], [[sunfloro]]...). |
|||
[[Dosiero:MaraisPoitevinMoutons.JPG|thumb|upright=1|left|Ŝafoj sur Potevia Marĉo]] |
|||
Potevia Marĉo estas fragila, artefarita areo, grandaparte farita de homoj, sed submetata al akva leĝo. |
|||
Provizata en [[dolĉa akvo]] per bordaj riveroj kaj riveretoj de la akvokolektaj areoj de riveroj [[Sèvre Niortaise]], [[Vendée (rivero)|Vendée]] kaj Lay, tiu areo estas konstante en nestabila ekvilibro. La marĉo ne estas linia areo, ĝi ne estas eĉ apudfluo de riveroj, ĝi estas kompleksa, tridimensia organismo, kies kanaloj estas kiel sangaj vaskuloj de homa korpo. Se vi modifas vian sangpremon, tiam via organismo kolapsas, se vi forigas almaraj protektaj digoj, vi okazigos tajdodiferencojn, kiuj inundos ĉion en altaj tajdoj kaj sekigos la kanalojn en malalta tajdo. |
|||
== Vivo de la marĉo == |
|||
[[Dosiero:MaraisPoitevinSouche.JPG|thumb|upright|Malseka marĉo.]] |
|||
Sekigo de la marĉo estas artefarita, ĝia statotenado postulas konstantan prilaboron : fosaĵoj devas esti ŝlimpurigitaj por ne enŝlimiĝi, bordoj devas esti plifirmigitaj por ne fali. Tial estas diversaj arboj special plantitaj por tio : |
|||
- [[Poplo]]j estas tre multaj sur malsekaj marĉoj, kies pejzaĝojn ili forte influis. La blanka poplo de Potevio (loka nomo aŭ endemia specio ?), donas [[ligno]]n tre ŝatatan, estas malpli kaj malpli ekspluatata nun ĉar aliaj specioj matruriĝas pli rapide. |
|||
- [[Frakseno]]j estas senkapigitaj, tio estas ke oni regule senbranĉigas ĝin, oni ne lasas la trunkon kreski super unu metro kaj kvindek aŭ du metroj. Tial la arbo estas dikmalalta, kaj kreskigas grandan radikaron, kiu tenas bordojn. Tajlo per senkapigo ebligas koni originan uzon de ĉiu parcelo : parcelo borderita per arboj malpli altaj ol unu metro kvindek, estis verŝajne destinita al legomejo, kiam pli altaj arboj indikas bredherbejon. Estas ankaŭ [[saliko]]j (el kiuj kelkaj el plora varietatoj) borde de riveroj, kelkaj el ili produktas vimenon, tradicie kultivatan de marĉistoj. |
|||
[[Dosiero:Argiope bruennichi 01.jpg|thumb|left|upright|Araneo [[Argiopo (genro)|argiopo]] sur Potevia Marĉo]] |
|||
La marĉo antaŭlonge gastigis multajn [[angilo]]jn, celo de tradicia fiŝkaptado per apartaj rimedoj : retoj<ref>"Bosselle" estas reto el vimeno uzata por angilkaptado.</ref>, "bourgnes", ktp. La specio estas minacita pro trokaptado de angilidoj (nomataj tie "civelle" aŭ "pibale") en estuaroj, kiam ili alvenas de sia naskiĝloko ([[Sargasa Maro]]). Fakte tiuj fiŝetoj estas tre ŝatataj kaj ilia vendoprezo kreskis ĝis altega valoro, kio kuraĝigas ŝtelkaptadon. |
|||
[[Kojpo]]j, enkondukita specio, sen predanto kaj tre multnaska, estas grava problemo pro la damaĝoj al bordoj. Tiuj bestoj povas esti vehiklo de [[leptospirozo]], abortiganta bovinojn. Ili estis la celo de venenadaj kampanjoj katastrofaj por la tuta nutra ĉeno. Tio estas nun komplete malpermesita kaj de antaŭnelonge anstataŭata per kaptado, metodo pli celtrafa. |
|||
Ankaŭ estas [[lutro]]j, [[ardeo]]j, [[pluvio]]j aŭ aliaj [[stilzobirdo]]j. |
|||
Aliaj ekzotaj invademaj specioj starigas problemojn : ludvigio (''Ludwigia sp.''), miriofilo de Brazilo (''[[Myriophyllum aquaticum]]''), kankro amerika (''[[Orconectes limosus]]'') kaj kankro luziana (''[[Procambarus clarkii]]'') |
|||
== Interregiona natura parko == |
|||
Ekzistis [[regiona natura parko en Francio|regiona natura parko]] (Regiona natura parko de Potevia Marĉo, de Valo de [[Sèvre Niortaise|Sèvre]] kaj de [[Vendée (rivière)|Vendée]]) de [[1979]] ĝis [[1996]], kiu kovris la marĉon kaj najbaraj naturajn areojn. |
|||
La marko ne estis atribuita denove en 1997 sekce de tre malfavora bilanco pri marĉevoluo pro altrendimentaj agrikulturaj praktikoj kompare al tiea antaŭlonga neintensa bredado. |
|||
=== Eksteraj ligiloj === |
=== Eksteraj ligiloj === |
||
| Linio 19: | Linio 128: | ||
* [http://marais-poitevin.org TTT-ejo de kunordigo por defendo de Potevia Marĉo] |
* [http://marais-poitevin.org TTT-ejo de kunordigo por defendo de Potevia Marĉo] |
||
* [http://www.ot-isles-maraispoitevin.com Oficiala TTT-ejo de Turismoficejo de Insuloj de Potevia Marĉo] |
* [http://www.ot-isles-maraispoitevin.com Oficiala TTT-ejo de Turismoficejo de Insuloj de Potevia Marĉo] |
||
* [http://www.poles-nature.fr/marais-poitevin-charente-maritime Potevia Marĉo en Charente |
* [http://www.poles-nature.fr/marais-poitevin-charente-maritime Potevia Marĉo en Charente-Maritime : naturpolusoj] |
||
== Vidi ankaŭ == |
== Vidi ankaŭ == |
||
Kiel registrite je 21:17, 17 jan. 2014
| Potevia Marĉo | ||||||||
| Grand site de France | ||||||||
 Potevia Marĉo
| ||||||||
| marĉo • kultura pejzaĝo | ||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Oficiala nomo: Marais poitevin | ||||||||
| Lando |  Francio
| |||||||
| Regiono | Luarlandoj, Poitou-Charentes | |||||||
| Departemento | Vendée, Deux-Sèvres, Charente-Maritime | |||||||
| Koordinatoj | 46° 20′ 00″ N 0° 40′ 00″ U / 46.33333 °N, 0.66667 °U (mapo) | |||||||
| Areo | 100 000 ha (1 000 km²) | |||||||
| Loĝantaro | ||||||||
| 2010 | Grand site de France | |||||||
Geografia lokigo sur la mapo : Luarlandoj
Geografia lokigo sur la mapo : Poitou-Charentes
Geografia lokigo sur la mapo : Francio
| ||||||||
 Vikimedia Komunejo: Potevia Marĉo
| ||||||||
| Retpaĝo: www | ||||||||
 Portalo pri Francio
| ||||||||
Potevia Marĉo kaj Golfeto Aiguillon (resto de malnova mara golfo) etendiĝas sur proksimume 100 000 hektaroj, sur tri departementoj (Vendée, Deux-Sèvres kaj Charente-Maritime) kaj sur du regionoj (Luarlandoj kaj Poitou-Charentes).
La aero forlasita de oceano laŭ tempofluo iom post iom pleniĝis per sedimentoj, konsistigante vastan ebenan areon, kies alteco estas inter 0 kaj 8-metra (duopno de la marĉo estas malpli alta ol dumetra) estas je intera nivelo inter altaj kaj malaltaj tajdoj. La sekiĝintaj marĉoj kovras proksimume 47 000 hektarojn. La malsekaj marĉoj (kies pli orienta parto estas nomita Verda venicio) kovras proskimume 29 000 hektarojn, kaj interaj marĉoj (tio signifas ke ili estas neperfekte sekiĝintaj) kovras proksimume 19 000 hektarojn.
La 20-an de majo 2010[1], la malsekaj marĉoj de Verda Venicio akiris la markon Grand site de France.
Historio
Geologia formiĝo
La areo nun okupita de Potevia Marĉo estis origine parto de ĵurasia kalka altebenaĵo de seuil du Poitou.
En la regiono okazis multaj bataloj dum la francaj religiaj militoj, multaj detruoj estis faritaj tiuepoke, aldonita al manko de bontenado de la sekigaj konstruaĵoj.
Tipologio de marĉoj
La kanaloj havas malsamajn nomojn, laŭ kreska graveco : Fossé, Conche (larĝa je 4 ĝis 8 m), bief, Route d'eau, Broue, Gonnelle, Rigole (larĝa je 12 ĝis 14 m), Canal, Contre-bot, ktp. Rigole estas pli larĝa kanalo ol Conche, mem pli larĝa ol Fossé.
La termino « marais desséché » (esperante sekigita marĉo) ne signifas ke ne plu estas akvo sed ke ĝi teorie ne plu estas inundebla, male al « marais mouillé » (esperante malseka marĉo), kiu estas inundebla.
Ne povas esti "sekigita marĉo" sen "malseka marĉo". Ĉar tiu lasta marĉo agas kiel spongo, por reguligi akvoprovizon de la akvokolekta areo. La inundaj akvoj tie disvastiĝas, kio ŝirmas la sekigitan marĉon kontraŭ akvosuperiĝojn. Antaŭlonge konsistanta el vastaj herbejaj areoj, la sekigita marĉo estis konkerita dum la 20-a jarcento per altrendimentaj kultivoj (cerealoj, maizo, sunfloro...).
Potevia Marĉo estas fragila, artefarita areo, grandaparte farita de homoj, sed submetata al akva leĝo.
Provizata en dolĉa akvo per bordaj riveroj kaj riveretoj de la akvokolektaj areoj de riveroj Sèvre Niortaise, Vendée kaj Lay, tiu areo estas konstante en nestabila ekvilibro. La marĉo ne estas linia areo, ĝi ne estas eĉ apudfluo de riveroj, ĝi estas kompleksa, tridimensia organismo, kies kanaloj estas kiel sangaj vaskuloj de homa korpo. Se vi modifas vian sangpremon, tiam via organismo kolapsas, se vi forigas almaraj protektaj digoj, vi okazigos tajdodiferencojn, kiuj inundos ĉion en altaj tajdoj kaj sekigos la kanalojn en malalta tajdo.
Vivo de la marĉo
Sekigo de la marĉo estas artefarita, ĝia statotenado postulas konstantan prilaboron : fosaĵoj devas esti ŝlimpurigitaj por ne enŝlimiĝi, bordoj devas esti plifirmigitaj por ne fali. Tial estas diversaj arboj special plantitaj por tio :
- Poploj estas tre multaj sur malsekaj marĉoj, kies pejzaĝojn ili forte influis. La blanka poplo de Potevio (loka nomo aŭ endemia specio ?), donas lignon tre ŝatatan, estas malpli kaj malpli ekspluatata nun ĉar aliaj specioj matruriĝas pli rapide.
- Fraksenoj estas senkapigitaj, tio estas ke oni regule senbranĉigas ĝin, oni ne lasas la trunkon kreski super unu metro kaj kvindek aŭ du metroj. Tial la arbo estas dikmalalta, kaj kreskigas grandan radikaron, kiu tenas bordojn. Tajlo per senkapigo ebligas koni originan uzon de ĉiu parcelo : parcelo borderita per arboj malpli altaj ol unu metro kvindek, estis verŝajne destinita al legomejo, kiam pli altaj arboj indikas bredherbejon. Estas ankaŭ salikoj (el kiuj kelkaj el plora varietatoj) borde de riveroj, kelkaj el ili produktas vimenon, tradicie kultivatan de marĉistoj.
La marĉo antaŭlonge gastigis multajn angilojn, celo de tradicia fiŝkaptado per apartaj rimedoj : retoj[2], "bourgnes", ktp. La specio estas minacita pro trokaptado de angilidoj (nomataj tie "civelle" aŭ "pibale") en estuaroj, kiam ili alvenas de sia naskiĝloko (Sargasa Maro). Fakte tiuj fiŝetoj estas tre ŝatataj kaj ilia vendoprezo kreskis ĝis altega valoro, kio kuraĝigas ŝtelkaptadon.
Kojpoj, enkondukita specio, sen predanto kaj tre multnaska, estas grava problemo pro la damaĝoj al bordoj. Tiuj bestoj povas esti vehiklo de leptospirozo, abortiganta bovinojn. Ili estis la celo de venenadaj kampanjoj katastrofaj por la tuta nutra ĉeno. Tio estas nun komplete malpermesita kaj de antaŭnelonge anstataŭata per kaptado, metodo pli celtrafa.
Ankaŭ estas lutroj, ardeoj, pluvioj aŭ aliaj stilzobirdoj.
Aliaj ekzotaj invademaj specioj starigas problemojn : ludvigio (Ludwigia sp.), miriofilo de Brazilo (Myriophyllum aquaticum), kankro amerika (Orconectes limosus) kaj kankro luziana (Procambarus clarkii)
Interregiona natura parko
Ekzistis regiona natura parko (Regiona natura parko de Potevia Marĉo, de Valo de Sèvre kaj de Vendée) de 1979 ĝis 1996, kiu kovris la marĉon kaj najbaraj naturajn areojn.
La marko ne estis atribuita denove en 1997 sekce de tre malfavora bilanco pri marĉevoluo pro altrendimentaj agrikulturaj praktikoj kompare al tiea antaŭlonga neintensa bredado.
Eksteraj ligiloj
- TTT-ejo pri la tuta Potevia Marĉo kreita de Interregiona Parko de Potevia Marĉo, departementa komitato de Turisme Vendée, Charente Maritime Tourisme, Agence de Développement Touristique Deux-Sèvres, Aŭniso, Sud Vendée Tourisme kaj tursimoficejo Niort marais poitevin
- TTTejo de Établissement public de Potevia Marĉo
- Ĝenerala TTT-ejo pri Potevia Marĉo "maraispoitevininfo.com"
- TTTejo de Interregiona Parko
- Turismoficejo de Potevia Marĉo en Deux-Sèvres
- TTT-ejo de kunordigo por defendo de Potevia Marĉo
- Oficiala TTT-ejo de Turismoficejo de Insuloj de Potevia Marĉo
- Potevia Marĉo en Charente-Maritime : naturpolusoj
Vidi ankaŭ
Notoj kaj referencoj
Notoj
Referencoj
- ↑ Sciigo sur TTT-ejo Developpement-durable.gouv.fr
- ↑ "Bosselle" estas reto el vimeno uzata por angilkaptado.
| ||||
