Jean Jaurès
Johano ĴORES, france: Jean Jaurès (naskiĝis la 3-an de septembro, 1859 en Castres, murdita la 31-an de julio, 1914 en Parizo) estis franca politikisto.
Vivo
Ido de burĝa provinca familio, li alvenis unua ĉe la enirkonkurso al la prestiĝa Normala Supera Lernejo (École Normale Supérieure) en 1878, kaj iĝis agregaciulo pri filozofio en 1881. Li unue instruis en Albi, kaj poste iĝis docento en la beletra universitato de Tuluzo en 1882. Li estis elektita kiel respublikano en Castres en 1885. Kvar jarojn pli poste, malsukceso ĉe la sama baloto igis lin kandidati en Tuluzo, ĉi foje kiel socialisto, kaj por la urba balotado.
Oportunisto
Ĵores ne ĉiam estis socialisto kaj marksisto. Li komence aliĝis al la ideoj de Jules Ferry kaj sidis en la parlamento inter la "oportunistoj", t.e. socie moderaj respublikanoj. Li tiam opiniis la socialistojn perfortemajn kaj danĝerajn por la respublika ordo, sed tamen interesiĝis pri la situacio de la laborista klaso kaj batalis favore al la unuaj sociaj leĝoj de la reĝimo (pri sindikata libereco, protekto de la delegitoj, kreo de la laboristaj emeritkasoj...).
La granda striko de Carmaux
Ĵores staris marĝene de la nacia politika vivo kiam, en 1892, ekis la granda striko de la minoj de Carmaux. La elektita urbestro, Calvignac, sindikatisto kaj socialisto, ministo, estis maldungita de la markizo de Solages, posedanto de la minoj, ĉar li plurfoje forestis por plenumi siajn urbestrajn taskojn. La laboristoj ekstrikis, kaj la ŝtato sendis 1500 militistojn reage por defendi la "liberecon de la laboro". Tiam ankaŭ okazis la skandalo de Panamo (fr), kaj Ĵores tiam definitive aliĝis al la socialisma tendaro.
Sub lia premo, la registaro solvis la konflikton Solages-Calvignac favore al Calvignac. Solages, kiu estis deputito, rezignis pri sia posteno, kaj estis anstataŭata de Ĵores ĉe la tuj posta baloto.
Socialisto
Ekde tiam Ĵores konstante defendos la interesojn de la laboristaro. En 1904 li fondis la gazeton L'Humanité, kaj estis unu el la ĉefaj klopodantoj por la kunigo de ĉiuj laboristaj tendencoj sine de la Franca Sekcio de la Laborista Internacio (SFIO) en 1905.
Pacifisto
Liaj pacifismaj intervenoj mallonge antaŭ la komenco de la Unua mondmilito igis lin ekstreme malpopulara inter naciistoj, kaj li estis mortpafita en pariza kafejo tri tagojn antaŭ la militkomenco. Tiu ĉi murdo atingis sian celon, ĉar ĝi faciligis la aliĝon de la maldekstro kaj de multaj hezitemuloj al la "Sankta Unuiĝo".
Post la milito, multaj francaj stratoj ricevis lian nomon, memore al lia kontraŭmiliteco. Ankaŭ pariza metrostacio portas lian nomon.
Jaurès kaj Esperanto
En 1907 okazis Internacia Socialista Kongreso en Stutgarto. Du francaj socialistoj –unu el ili Jean Jaurès– metis proponon en la tagordon, ke Esperanto estu uzata en la oficialaj dokumentoj de la Internacia Socialista Oficejo en Bruselo. Tiu relative modesta propono fiaskis, ĉefe pro tre akra kontraŭstaro de germana socialdemokrato. Cetere, tiu malakcepto estis malbone digestita far socialdemokratoj en la esperantista mondo kaj kelkaj el ili –inter kiuj la tiama esperanto-pioniro Edmond Privat– protestis per publika letero en kiu ili substrekis la kontraston inter la principa internaciismo de socialistoj kaj ties reala konduto.
Rete legeblaj tekstoj
|
Trovu « Jean Jaurès » inter la Vizaĝoj de homoj rilataj al la ideo «Internacia Lingvo» |
- Internaciismo - Patriotismo (1910)
.jpg)