Nacia Asocio por la Plibonigo de Koloruloj

El Vikipedio, la libera enciklopedio
Nacia Asocio por la Plibonigo de Koloruloj
emblemo
interesogrupo
Komenco 12-a de februaro 1909 vd
Lando(j) Usono vd
Sidejo Baltimore
Fondinto(j) Moorfield Storey • Mary White Ovington • W. E. B. DuBois vd
Retejo Oficiala retejo
Jura formo organizaĵo laŭ 501(c)(3)
v • d • r

La Nacia Asocio por la Plibonigo de Koloruloj (National Association for the Advancement of Colored People, akronime NAACP (prononcita "N-duobla-ACP" en la angla, kaj kutime nur la mallongigo estas uzata, ne la plena nomo. En usona parollingvo oni ankoraŭ uzas la terminon "koloruloj", anstataŭ "Negruloj" aŭ "Nigruloj", por afrik-usonanoj pro tradicio)) estas unu el la plej malnovaj kaj plej influa civilrajta organizaĵo en Usono, formita en 1909 kiel interrasa klopodo antaŭeniri justecon por afrik-usonanoj fare de grupo inkluzivante W. E. B. Du Bois, Mary White Ovington, Moorfield Storey kaj Ida B. Wells [1][2]. Tra la jaroj, gvidantoj de la organizaĵo inkluzivis Thurgood Marshall kaj Roy Wilkins.

La celo de la organizaĵo estas "certigi egalajn rajtojn por ĉiuj personoj laŭ politiko, edukado kaj sociaj kaj ekonomiaj kondiĉoj, same kiel forigi rasan malamon kaj rasan diskriminacion".

La NAACP ĉiujare prezentas premiojn al afrik-usonanoj por multmerita servo; Premioj NAACP Image en Arto kaj Distro kaj la Spingarn Medalo por pozitiva komerco de iu speco.

Organizo[redakti | redakti fonton]

La NAACP havas ĉefsidejon en Baltimoro, Marilando kaj regionaj oficejoj en la ŝtatoj Kalifornio, Novjorkio, Miĉigano, Misurio, Georgio, kaj Teksaso [3]. Ekzistas lokaj filioj en grandurboj kaj distriktoj kaj en instruejoj. Krome, ekzistas lokaj junularaj grupoj. La departementoj en ĉiu regiono kunvenas regule por regionaj konferencoj kiuj planas la laboron kaj disponigas gvidliniojn por la agado de la regiona oficejo.

Nacie, la NAACP havas 64-membran estraron de direktoroj. La gvidanto estas nuntempe senatano Julian Bond el Kartvelio. La estraro nomas la ĉiutagan administranton de la organizaĵo, kiu havas la titolon de prezidanto. De printempo 2007 ĉi tiu estas Benjamin Jealous.

La administracio estas dividita en plurajn sekciojn:

  • Filio kaj Kampo, kiu interrilatas kun kaj apogas la lokajn filiojn
  • Junularo kaj Kolegio, kiu prizorgas la junularojn kaj lernejajn grupojn
  • Jura fako, kiu, interalie, helpas en juĝaj kazoj pri diskriminacio en laborvivo kaj edukado
  • Eduka fako, kiu laboras por plifortigi la publikan lernejan sistemon
  • La sekcio de sano, kiu laboras por pli bona sanservo por malplimultoj per publikaj iniciatoj kaj informagadoj

Oficejo en Vaŝingtono respondecas pri lobiado de la registaro kaj la Kongreso.

Aktuale en 2007, la NAACP havis proksimume 425 000 membrojn [4].

Historio[redakti | redakti fonton]

Establado[redakti | redakti fonton]

Fine de la 19-a jarcento, nigruloj en Usono - precipe en la Sudŝtatoj - spertis malsukcesojn en la realigado kaj efektivigo siaj rajtoj. En pluraj ŝtatoj, novaj reguloj estis adoptitaj kiuj aŭ limigis la voĉdonrajton aŭ malfaciligis ĝin uzi. En 1905, grupo de bonkonataj aktivuloj por la nigrula celo, sub la gvidado de WEB Du Bois, kunvenis por diskuti kio povus esti farita. La partoprenantoj estis kaj nigrulaj kaj blankulaj, kaj ĉar la hoteloj en Usono estis apartigitaj, la renkontiĝo okazis trans la landlimo - en la kanada parto de Niagara Akvofalo. La grupo estis tial nomita la Niagara movado. Ĝi estas konsiderita antaŭulo al la NAACP.

En 1908, ekzistis grandaj tumultoj en Springfield, Ilinojso, kie blankuloj atakis kaj detruis hejmojn kaj butikojn posedatajn fare de nigruloj. Tio donis signalon ke io devis esti farita kaj ke ekzistis bezono de efika civitanrajta organizaĵo. Ĵurnalisto William English Walling kaj socialhelpantoj Mary White Ovington kaj Henry Moscowitz renkontis en Novjorko en januaro 1909 por diskuti la okazaĵojn. Ili sendis inviton al 60 elstaraj civitanoj por renkontiĝi dum la centjariĝo de la naskiĝo de Abraham Lincoln, la 12-an de februaro. Eĉ se la renkontiĝo ne fakte okazis ĝis pluraj monatoj poste, tio estas konsiderita la fonddato de la NAACP.

La renkontiĝo, kiu estis la 30an de majo 1909, kunigis pli ol 40 partoprenantojn, kaj tiuj decidis fondi la Nacian Nigrulan komisionon. La sekvan jaron ĝi ŝanĝis sian nomon al Nacia Asocio por la Akcelo de Koloraj Homoj. La organizaĵon plejparte gvidis blankuloj; Du Bois estis la nura nigrulo sur la unua elektita estraro. Fakte, nur en 1975 la NAACP ricevis nigrulan ĝeneralan direktoron (prezidanton).

Lukto kontraŭ Jim Crow kaj linĉado[redakti | redakti fonton]

Unu el la plej gravaj agadoj de la NAACP estis la laŭleĝa batalo kontraŭ la tielnomitaj Jim Crow-leĝoj, leĝoj kiuj kondiĉis ke rasapartigo en la publika vivo estis praktikebla. En 1913, prezidanto Woodrow Wilson lanĉis rasapartigon en ŝtatadministrado (inkluzive de apartaj oficejaj konstruaĵoj por nigrulaj kaj blankulaj dungitoj), kaj protestoj kontraŭ tio estis unu el la unuaj kampanjoj de la NAACP. Dum Unua Mondmilito, la organizaĵo batalis por ke nigruloj iĝu oficiroj.

En 1915, la NAACP estis aktiva en la Guinn v. Harris proceso pri la voĉdonrajtaj leĝoj de Oklahomo. La ŝtato streĉis restriktojn pri kiu povis voĉdoni por malhelpi nigrulan partoprenon. Por eviti ke la novaj reguloj influas ankaŭ blankulojn, escepto estis lanĉita por homoj se la koncerna persono aŭ iliaj prapatroj havis la rajton voĉdoni antaŭ la civita milito. La testo finiĝis kun la kasacia kortumo deklaranta tiajn esceptojn kontraŭkonstituciaj. En alia kazo en 1917 (Buchanan v. Warley), la kasacia kortumo regis ke estis ne laŭleĝe krei apartajn balotdistriktojn por afrik-usonanoj.

La NAACP ankaŭ okupiĝis pri kulturvivo. En 1915 ili havis nacian protestkampanjon kontraŭ la filmo The Birth of a Nation de D. W. Griffith, kiu glamorigis la Ku-Kluks-Klanon. La rezulto estis ke la filmo ne estis montrita en kelkaj grandurboj [5].

En 1916, la advokato kaj diplomato James Weldon Johnson estis dungitaj kiel distriktomanaĝero de la NAACP. Li pruvis esti tre kapabla organizkonstruanto, kaj en kvar jaroj membreco pliiĝis de 9 000 ĝis preskaŭ 90 000. En 1920, Johnson estis elektita la unua nigrula gvidanto de la NAACP, pozicio kiun li tenis dum dek jaroj.

Grava temo en tiu ĉi periodo estis la lukto kontraŭ linĉado, kiu ofte okazis en la Sudaj ŝtatoj. Preskaŭ 200 provoj estis faritaj por leĝdoni linĉadon kiel federacian krimon, por ke naciaj aŭtoritatoj povu interveni antaŭ malstriktaj lokaj esploroj. Tamen la kongresanoj el la Sudaj ŝtatoj ĉiam sukcesis ĉesigi tiajn leĝojn. (Tamen, post la Dua Mondmilito, en kelkaj kazoj, linĉado estis traktita kiel malobservo de civitanrajtoj, kaj kazoj povus tiam esti aŭditaj fare de federaciaj tribunaloj.)

Lukto por desegregacio[redakti | redakti fonton]

Poste, procesi nigrulajn civitanrajtojn iĝis ĉiam pli grava temo por la NAACP. Sub la gvidado de elstaraj juristoj kiel ekzemple Charles Hamilton Houston kaj Thurgood Marshall, la laŭleĝa sekcio de la organizaĵo lanĉis jardek-longan lukton elimini rasapartigon bazitan sur la regulo de "aparta sed egala" zorgaĵo. Tiu praktiko, kiu estis plejparte ĝenerala en la Sudŝtatoj, havis laŭleĝan pravigon en kasacia kortumo de 1896 en la kazo de Plessy v. Ferguson. En 1940, aparta fonduso (NAACP Legal Defence Fund) estis establita por financi tiajn kazojn.

La NAACP venkis en pluraj gravaj kazoj. En 1935, Donald Gaines Murray estis malakceptita kiel studento en la nura publika jura lernejo en Marilando. Tamen, oni proponis al li helpon por studi en alia ŝtato. En la kazo Murray v. Pearson, la tribunalo decidis ke la federacia ŝtato havis devon provizi ĉiun per egala eduka oferto ene de la ŝtatlimoj. Tiel longe kiel ekzistis nur unu institucio kun la koncerna oferto, tio devis esti kaj por nigruloj kaj blankuloj.

La kazo ne iris al la Federacia Supera Tribunalo, kaj ĝi tial havis neniun nacian juran efikon. Tamen, ĝi ricevis similan verdikton en 1938 (Misurio and Gaines v. Canada).

Eble la plej granda mejloŝtono estis la venko en 1954, kiam la kasacia kortumo unuanime regis ke apartigo de ŝtatsubtenataj bazlernejoj estis kontraŭkonstitucia (Brown v. School Board). Post tio, la NAACP havis ampleksan agadon por ricevi rasapartigon en lernejoj aboliciita en praktiko, kie la batalo ĉirkaŭanta la Naŭ de Peceto-Roko estas la plej drameca.

Sed kampoj krom lernejo estis ankaŭ centraj. En decembro 1955, la organizaĵo (kun Rosa Parks kiel esenca persono) lanĉis 381-tagan bojkoton de publikaj busoj en Montgomery, Alabamo. La bojkoto kondukis al la Usona Supera Kortumo verdikto ke apartigita publika transporto malobeis la Konstitucion.

La ŝtato de Alabamo faris kelkajn laŭleĝajn provojn ĉesigi la laboron de la NAACP, inkluzive de postulado de la membrolistoj de la organizaĵo estu transdonitaj. Tio ankaŭ estis finfine maldaŭrigita fare de la kasacia kortumo (NAACP v. Alabama).

En la malfruaj 1950-aj jaroj kaj fruaj 1960-aj jaroj, la NAACP parte perdis sian pozicion kiel la plej grava organizaĵo por afrik-usonanoj. Novaj organizaĵoj, kiel ekzemple la Southern Christian Leadership Conference (SCLC) kaj la Student Nonviolent Coordinating Committee (SNCC), lanĉis pli aktivismajn manierojn labori en la civitanrajta lukto bazita sur amasmobilizado kaj rektaj popularaj agoj.

Tamen, la organizaĵo daŭre estis gravega, kaj ĝi estis inter la aranĝantoj de la Vaŝingtona Marŝo por Labour kaj Libereco en aŭgusto 1963. La NAACP ankaŭ estis centra al la klopodoj por igi civitanrajtoj-leĝon pasigitan en 1964 kaj voĉdonrajto-leĝon en 1964 kaj 1965.

Medalo Spingarn[redakti | redakti fonton]

La medalo estas aljuĝita fare de la organizo ekde 1914 ĉiujare al afrik-usonano kiu atingis rimarkindajn atingojn por direkti publikan spoton al la plejboneco de afrik-usonanoj kaj por esprimi personan aprezon por iliaj atingoj, por kuraĝigi afrikajn. -Usonanoj sekvi la lumon de la elstaraj. La medalo estas nomita laŭ sia fondinto kaj kiu estis la prezidanto de la organizo en 1939 - 1929, Joel Spingarn. Inter la gajnintoj de la medalo tra la jaroj estas sciencistoj, juĝistoj, armeaj oficiroj, atletoj, homoj de kulturo kaj edukado kaj pli. Inter ili la operkantisto Marian Anderson (1939), la kantisto Paul Robeson (1945); Ĉefĵuĝisto Thurgood Marshall (1946); basballudisto Jackie Robinson (1956); Pastoro kaj socia aktivulo Martin Luther King (1957); muzikisto Duke Ellington (1959); poeto kaj dramisto Langston Hughes (1960); distristo Sammy Davis Jr. (1968); la koreografo Alvin Ailey (1976); verkisto Alex Haley (1978); aktivulo Rosa Parks (1979); kantisto kaj aktorino Lena Horne (1983); distristo Bill Cosby (1985); Pastoro Jesse Jackson (1989); Stabestro Colin Powell (1991); poeto Maya Angelou (1994); Televidpersonulo Oprah Winfrey (2000); Kantisto Harry Belafonte (2012) kaj muzikproduktisto Quincy Jones (2014) [6].

Premio NAACP Image[redakti | redakti fonton]

La premio estis aljuĝita ekde 1967 al afrik-usonanoj kiuj elstaris en la diversaj kampoj de kulturo: kino, televido, muziko kaj literaturo . Simile al la Oskar-premio kaj Grammy-premioj, la premio estas aljuĝita en diversaj kategorioj, kiuj aktuale en 2015 estas 35. Krome, speciala premio ricevas de tempo al tempo por ĝenerala vivatingo en la kampoj de kulturo. La premioceremonio, okazigita en Los-Anĝeleso, estis elsendita ekde 1994 televide de Fox.

La postaj jaroj[redakti | redakti fonton]

La komenco de la 1990-aj jaroj estis problema tempo por la NAACP. La organizaĵo estis trafita per malbona ekonomio kaj personarproblemoj. Dum pluraj okazoj, manaĝeroj devis forlasi siajn poziciojn post akuzoj de misuzo de financo. La kunlaborantaro devis esti tranĉita de 250 ĝis proksimume 50.

Direkte al la fino de la jarcento, tamen, ĝi sukcesis denove eniri pli bonordajn kondiĉojn. Antaŭ la prezidant-elekto en 2000, la NAACP havis masivan kampanjon igi nigrulojn voĉdoni. Tio estis sukceso, kaj la nombro da afro-amerikanaj balotantoj pliiĝis je unu miliono kompare kun 1996, kio aparte fortigis la Demokratan kandidaton, Al Gore.

En la elekto, (2000) la NAACP estis metita al testo kiam Lee Alcorn, estro de la filio en Dallas, aperis kun forta kritiko de la elekto de Gore de la juda Joe Lieberman kiel vicprezidenteca kandidato. La deklaroj de Alcorn, kiuj estis viditaj de multaj kiel antisemitaj, tuj estis distancigitaj de la administrado de la organizaĵo [7].

En 2004, George W. Bush estis la unua sesioprezidanto ekde Herbert Hoover se temas pri ne trakti la nacian kongreson de la NAACP. Li tiam deklaris ke la rilato kun la administrado de la organizaĵo estis "esence neekzistanta. Vi aŭdis ilian retorikon kaj kiel ili nomas min.” [8]. En 2006, tamen, li estis sur la tribuno de la nacia asembleo [9][10].

Ĉe la nacia renkontiĝo en 2004, Bush kaj aliaj politikistoj estis forte kritikitaj fare de NAACP-gvidanto Julian Bond. Tio igis la IRS iniciati enketon por taksi la impost-esceptitan statuson de la NAACP. La usona impostkodo havas ĝeneralan klaŭzon, kiu malpermesas al organizaĵoj esceptitaj de impostoj "rekte aŭ nerekte partopreni (...) ajnan specon de politika kampanjo por aŭ kontraŭ kandidato por publika ofico " [11][12]. Tamen, la konkludo de la enketo estis ke la statuso estis retenita [13].

Referencoj[redakti | redakti fonton]

  1. ↑ National Association for the Advancement of Colored People | History (angle). Arkivita el la originalo je April 30, 2021. Alirita December 15, 2019.
  2. ↑ Kwame Anthony Appiah, Henry Louis Gates, Jr., eds.
  3. ↑ NAACP, "Youth and College – Advisor's Manual Arkivigite je 2011-07-23 per la retarkivo Wayback Machine", p 9.
  4. ↑ Texeira, Erin, "NAACP president to step down, cites discord with board", USA Today, March 5, 2007.
  5. ↑ https://www.washingtonpost.com/posteverything/wp/2015/03/03/the-birth-of-a-nation/
  6. ↑ Plena listo de gajnintoj
  7. ↑ "NAACP Leader Quits Under Fire", CBS News, August 9, 2000.
  8. ↑ Allen, Mike, "Bush Criticizes NAACP's Leadership", July 10, 2004, paĝo A05.
  9. ↑ President Bush addresses the National Association for the Advancement of Colored People's (NAACP) national convention (video). FORA.tv (July 20, 2006). Arkivita el la originalo je February 2, 2009. Alirita November 30, 2006. Arkivigite je 2009-02-02 per la retarkivo Wayback Machine
  10. ↑ Bush invokes civil rights in NAACP speech Arkivigite je 2020-09-15 per la retarkivo Wayback Machine, Associated Press (reprinted by NBC News), July 20, 2006. (retrieved on October 14, 2008).
  11. ↑ Janofsky, Michael, "Citing July Speech, I.R.S. Decides to Review N.A.A.C.P.", The New York Times, October 29, 2004.
  12. ↑ "NAACP chairman calls for Bush's ouster", CNN, July 13, 2004.
  13. ↑ Fears, Darryl, "IRS Ends 2-Year Probe Of NAACP's Tax Status", September 1, 2006.

Eksteraj ligiloj[redakti | redakti fonton]

Bibliotekoj
Elŝutita el "https://eo.wikipedia.org/w/index.php?title=Nacia_Asocio_por_la_Plibonigo_de_Koloruloj&oldid=8383785"