Satyajit Ray

Redakti ligilojn
El Vikipedio, la libera enciklopedio
Satyajit Ray

Satyajit RAY [satjaĝit re], en bengala: সত্যজিৎ রায়, naskiĝinta je la 2-a de majo 1921 en Kolkata kaj mortinta je la 23-a de aprilo 1992 en Kolkata, estis barata filmreĝisoro el Okcident-Bengalo (kaj verkisto ĉar li verkis siajn filmojn en la bengala lingvo) kaj estas inter la kelkdek grandaj klasikaj majstroj de la tutmonda kino. Ray naskiĝis en la urbo Kolkata el bengala familio elstara en la etoso de artoj kaj literaturo. Startinte sian karieron kiel komerca artisto, Ray venis al sendependa kinarto post renkonto kun la franca reĝisoro Jean Renoir kaj vido de la filmo de Vittorio de Sica modelo de la itala novrealismo nome Ladri di biciclette de 1948 dum vizito al Londono.

Ray reĝisoris 36 filmojn, inklude aktorfilmojn, dokumentajn filmojn kaj kurtfilmojn. Li estis ankaŭ fikcia verkisto, eldonisto, ilustraciisto, kaligrafiisto, muzikkomponisto, grafika desegnisto kaj kinkritikisto. Li aŭtoris kelkajn rakontojn kaj novelojn, ĉefe cele al infanoj kaj adoleskuloj. Feluda, la enketisto, kaj Profesoro Ŝonku, la sciencisto en liaj rakontoj pri scienco-fikcio, estas popularaj roluloj kreitaj de li. Li ricevis honoran doktoriĝon el la Oksforda Universitato kaj li estis la dua H.C. kinisto post Charlie Chaplin.

Lia unua filmo Pather Panchali (kanto de la pado) de 1955 ricevis dekunu internaciajn premiojn, tutmonde famigis lin kaj estis inter alie en 1956 honorigita per la speciala premio de la Festivalo de Cannes. Tiu filmo, kun Aparajito kaj Apur Sansar formas la trilogion Apu. Ray faris la scenaron, aktorelekton, muzikon, kaj eldonadon, kaj eĉ desegnis siajn proprajn kredittekstojn kaj reklammaterialon. Ray ricevis multajn premiojn en sia kariero, inklude 32 baratajn naciajn filmopremiojn, nombrajn premijn de internaciaj kinfestivaloj kaj premiceremonioj, kaj eĉ honoran Oskar-premion en 1992. La Registaro de Barato honorigis lin per la medalo Bharat Ratna en 1992.

Satyajit Ray estas konata pro sia humanisma aliro al kinarto. Li studis en Shantiniketan, la Tagora kampara universitato, kie li pasigis multe da tempo aŭskultante okcidentan klasikan muzikon. La kinarto de Ray konsistas en rara miksaĵo de intelekto kaj emocio. Ĝi estas precize regita, detalama, kaj samtempe profunde emociiga al la spektantoj, ne tamen uzante patoson nek troan dramecon.

Vivo kaj kariero

Frua vivo kaj fono

La deveno de Satyajit Ray povas esti spurita reen por almenaŭ dek generacioj.[1] La avo de Ray, nome Upendrakishore Ray Chowdhury estis verkisto, ilustristo, filozofo, eldonisto, amatora astronomo kaj gvidanto de la Brahmo Samaj, religiema kaj socia movado en la 19a jarcento en Bengalio. Li ankaŭ starigis presejon kiel U. Ray kaj Filoj, kiuj formis decidan fonon al la vivo de Satyajit. Sukumar Ray, la filo de Upendrakishore, kaj patro de Satyajit, estis pionira bengala verkisto de sensencaĵa rimo kaj porinfana literaturo, ilustristo kaj kritikisto. Ray estis naskita al Sukumar kaj Suprabha Ray en Kolkata.

Sukumar Ray mortis kiam Satyajit estis apenaŭ trijaraĝa, kaj la familio supervivis per la mizera enspezo de Suprabha Ray. Ray studis en Altlernejo Ballygunge, Kolkata, kaj finis sian BA en ekonomiko en Presidency College, Kolkata, tiam aligita kun la Universitato de Kolkata, kvankam lia intereso ĉiam estis en belartoj. En 1940, lia patrino insistis ke li studu en la Visva-Bharati Universitato ĉe Ŝantiniketan, fondita fare de Rabindranath Tagore. Ray estis malvolonta pro sia amo por Kolkata, kaj la malalta opinio pri la intelekta kulturo ĉe Ŝantiniketan,[2] la persvado kaj la respekto de lia patrino por Tagore finfine konvinkis lin provi. En Ŝantiniketan, Ray aprezis orientan arton. Li poste koncedis ke li lernis multon de la famaj pnetristoj Nandalal Bose[3] kaj Benode Behari Mukherjee. Poste li produktis dokumentan filmon, La interna okulo, pri Mukherjee. Liaj vizitoj al Aĝanto, Ellora kaj Elefanta stimulis lian admiron por hinda arto.[4]

En 1943, Ray komencis laboron en D.J. Keymer, Brit-regita reklam-agentejo, kiel "juniora bildigilo", por gajni okdek rupiojn monate. Kvankam li ŝatis vidan dezajnon (grafika dezajno) kaj li estis plejparte terapiata bone, ekzistis malamikeco inter la britaj kaj hindaj dungitoj de la firmao. La britoj estis pli bone pagitaj, kaj Ray sentis ke "la klientoj estis ĝenerale stultaj." [5] Poste, Ray ankaŭ laboris por Signet Press, nova eldonejo komencita fare de D. K. Gupta. Gupta demandis al Ray krei kovrildesegnaĵojn por libroj por esti publikigita fare de Signet Press kaj donis al li kompletan artan liberecon. Ray dizajnis kovrilojn por multaj libroj, inkluzive de Banalata Sen kaj Rupasi Bangla de Jibanananda Das, Chander Pahar de Bibhutibhushan Bandyopadhyay, Maneaters of Kumaon (Hommanĝantoj de Kumaon) de Jim Corbett, kaj Malkovro de Barato de Jawaharlal Nehru. Li laboris pri versio por infanoj de Pather Panchali, klasika bengala romano fare de Bibhutibhushan Bandyopadhyay, renomita kiel Aam Antir Bhepu (La mangosema fajfilo). Dizajnante la kovrilon kaj ilustrante la libron, Ray estis profunde influita per la laboro. Li utiligis ĝin kiel la temon de lia unua filmo, kaj havis siajn ilustraĵojn kiel pafoj en sia pionira filmo.[6]

Kune kun Chidananda Dasgupta kaj aliaj, Ray fondis la Kolkatan Kin-Societon en 1947. Ili montris multajn eksterlandajn filmojn, multajn el kiu Ray rigardis kaj grave studis. Li amikiĝis kun la usona soldataro postenigita en Kolkato dum la Dua Mondmilito, kiu tenis lin informita pri la plej lastaj usonaj filmoj montrataj en la grandurboj. Li konis dungiton de la RAF, norme Norman Clare, kiu kunhavis la entuziasmon de Ray por filmoj, ŝako kaj okcidenta klasika muziko.[7]

En 1949, Ray geedziĝis kun Bijoya Das, sia kuzino kaj delonga koramikino.[8] La paro havis filon, Sandip, kiu nun estas kin-reĝisoro. En la sama jaro, franca direktoro Jean Renoir venis al Kolkato por filmi sian filmon La rivero. Ray helpis al li trovi lokojn en la kamparo. Ray rakontis Renoir pri lia ideo de filmigo Pather Panchali, kiu longe estis sur lia menso, kaj Renoir instigis lin en la projekto.[9] En 1950, D.J. Keymer sendis Ray al Londono por labori pri sia estrejoficejo. Dum liaj tri monatoj en Londono, Ray spektis 99 filmojn. Inter tiuj estis la novrealisma filmon Ladri di biciclette (Bicikloŝtelisto) (1948) de Vittorio De Sica, kiu havis profundan efikon sur li. Ray poste diris ke li venis for el la teatro celkonscia iĝi filmofaristo.[10]

La Apu-jaroj (1950–59)

Ray decidis utiligi Pather Panchali (1928), la klasikan Formadromanon de bengala literaturo, kiel la bazon por sia unua filmo. La duonmembiografia romano priskribas la maturiĝon de Apu, malgranda knabo en bengala vilaĝo.

Ray kolektis nespertan skipon, kvankam kaj lia gazeta fotisto Subrata Mitra kaj artdirektoro Bansi Chandragupta daŭriĝis por realigi bonegan agnoskon. La rolantaro konsistis el plejparte hobiaktoroj. Li komencis filmi fine de 1952 danke al siaj propraj ŝparaĵoj kaj esperis akiri pli da mono post kiam li havis kelkajn erojn filmitaj, sed ne sukcesis je siaj kondiĉoj.[11] Kiel rezulto, Ray filmis Pather Panchali dum pli ol tri jaroj, nekutime longa periodo, surbaze de kiam li aŭ lia produktora ĉefo Anil Chowdhury povis akiri kromajn financon.[11] Li rifuzis financadon el fontoj kiuj deziris ŝanĝon en manuskripto aŭ inspektadon de finita produktado. Li ankaŭ ignoris konsilojn de la registaro por asimili feliĉan finon, sed li ricevis financadon kiu permesis al li kompletigi la filmon.[12] Ray montris fruan filmeron al la usona reĝisoro John Huston, kiu estis en Barato serĉante lokojn por The Man Who Would Be King (La viro kiu volis esti reĝo). La filmero estis de la vidon kiun Apu kaj lia fratino havas de la trajno trairanta la kamparon, la nuran sekvencon kiu Ray ankoraŭ filmis pro lia malgranda buĝeto. Huston informis Monroe Wheeler ĉe la Muzeo de Moderna Arto de Novjorko (MOMA) ke grava talento estis ĉe la horizonto.

Kun prunto de la Okcident-bengala registaro, Ray finfine kompletigis la filmon. Ĝi estis premierita en 1955 al granda kritika kaj populara sukceso. Ĝi gajnis multajn premiojn kaj havis longajn montradojn en kaj Barato kaj eksterlande. En Barato, la reago al la filmo estis entuziasma; The Times of India skribis ke "estas absurde kompari ĝin kun iu alia hinda kino [...] Pather Panchali estas pura kino."[13] En Britio, Lindsay Anderson skribis ardan recenzon de la filmo.[13] Sed, la reago ne estis unuforme pozitiva. Post spektado de la filmo, François Truffaut ŝajne estis dirinta, "mi ne volas vidi filmon de kamparanoj manĝi per siaj manoj." [14] Bosley Crowther, tiam la plej influa kritikisto de The New York Times, skribis kaŭstikan recenzon de la filmo. Ĝia usona distribuisto Ed Harrison estis maltrankviligita ke la revizio de Crowther malemigus spektantarojn, sed la filmo havis escepte longan montradon kiam permierite en Usono.

La internacia kariero de Ray komenciĝis serioze post la sukceso de lia venonta filmo, Aparajito (La nevenkita).[15] Tiu filmo montras la eternan lukton inter la ambicioj de juna viro, Apu, kaj la patrino kiu amas lin.[15] Kritikistoj kiel ekzemple Mrinal Sen kaj Ritwik Ghatak vicigas ĝin pli alte ol la unua filmo de Ray.[15] Aparajito gajnis la Oran Leonon ĉe la Festivalo de Venecio, alportante al Ray konsiderindan agnoskon. Antaŭ kompletigado de La Apu Trilogio, Ray reĝisoris kaj publikigis du aliajn filmojn: la komika Parash Pathar (La ŝtono de la saĝuloj), kaj Jalsaghar (La muzikejo), filmo pri la dekadenco de la Zamindaroj, konsideritaj unu el liaj plej gravaj verkoj.

Farante Aparajito-n, Ray ne planis trilogion, sed post kiam li estis demandita pri la ideo en Venecio, ĝi alparolis tion.[16] Li finis la lastan de la trilogio, Apur Sansar (La mondo de Apu) en 1959. Kritikistoj Robin Wood kaj Aparna Sen eltrovis ke tio estis la supera atingo de la trilogio. Ray lanĉis du el liaj favoraktoroj, Soumitra Chatterjee kaj Sharmila Tagore, en tiu filmo. Ĝi malfermiĝas kie Apu vivas en domo de Kolkata en preskaŭ-malriĉeco. Li iĝas engaĝita en nekutima geedziĝo kun Aparna. La scenoj de ilia vivo kune formas "unu el la klasikaj jesaj bildigoj de la kino de geedzeco."[17] Ili suferspertas tragedion. Post kiam Apur Sansar estis severe kritikita fare de bengala kritikisto, Ray skribis artikolon defendantan ĝin. Li malofte respondis al kritikistoj dum sia filmproduktada kariero, sed ankaŭ poste defendis sian filmon Charulata, lian personan favoraton.[18]

La filmsukcesoj de Ray havis nur malmulte da influo sur lia persona vivo en la venontaj jaroj. Li daŭre vivis kun sia edzino kaj filoj en luita domo, kun sia patrino, onklo kaj aliaj membroj de lia etenda familio.[19]

El Devi al Charulata (1959–64)

Famaj filmoj

  • Pather Panchali (kanto de la pado) 1955
  • Jalsaghar (la muziksalono) 1958
  • Mahanagar (la granda urbo) 1963
  • Shatranj ke Khilari (la ŝakluduloj) 1977
  • Agantuk (la nekonatulo) 1991

Notoj

  1. ↑ Seton 1971, p. 36
  2. ↑ Robinson 2003, p. 46
  3. ↑ Seton 1971, p. 70
  4. ↑ Seton 1971, paĝoj 71–72
  5. ↑ Robinson 2003, paĝoj 56–58
  6. ↑ Robinson 2005, p. 38
  7. ↑ Robinson 2005, paĝoj 40–43
  8. ↑ Arup Kr De, "Ties that Bind" de The Statesman, Kolkato, 27a Aprilo 2008. Citaĵo: "Satyajit Ray had an unconventional marriage. He married Bijoya (born 1917), youngest daughter of his eldest maternal uncle, Charuchandra Das, in 1948 in a secret ceremony in Bombay after a long romantic relationship that had begun around the time he left college in 1940. The marriage was reconfirmed in Calcutta the next year at a traditional religious ceremony."
  9. ↑ Robinson 2005, paĝoj 42–44
  10. ↑ Robinson 2005, p. 48
  11. ↑ 11,0 11,1 Robinson 2003, paĝoj 74–90
  12. ↑ Seton 1971, p. 95
  13. ↑ 13,0 13,1 Seton 1971, paĝoj 112–15
  14. ↑ "Filmi Funda Pather Panchali (1955)", The Telegraph, 20a de Aprilo 2005. Kontrolita 29a de Aprilo 2006.
  15. ↑ 15,0 15,1 15,2 Robinson 2003, paĝoj 91–106
  16. ↑ Wood 1972, p. 61
  17. ↑ Wood 1972
  18. ↑ Ray 1993, p. 13
  19. ↑ Robinson 2003, p. 5

Referencoj

  • Biswas, M, ed. (2006). Apu and after: Revisiting Ray's cinema. Seagull Books. ISBN 978-1-905422-25-8.
  • Cooper, D (2000). The Cinema of Satyajit Ray: Between Tradition and Modernity. Cambridge University Press. ISBN 0-521-62980-2. [1]
  • Dasgupta, C (1996). The cinema of Satyajit Ray. Penguin India. ISBN 0-14-024780-7.
  • Ganguly, S (2001). Satyajit Ray: In search of the modern. Indialog. ISBN 81-87981-04-0.
  • Y, Ishaghpour (2002). Satyajit Ray, l'Orient et l'Occident. Volume 24 of Les essais. Différence. ISBN 2-7291-1401-7.
  • Mitra, S (1983). "The Genius of Satyajit Ray". India Today.
  • Nandy, A (1995). "Satyajit Ray's Secret Guide to Exquisite Murders". The Savage Freud and Other Essays on Possible and Retrievable
  • Selves. Princeton University Press. ISBN 0-691-04410-4.
  • Nyce, B (1988). Satyajit Ray: A Study of His Films. Praeger Publishers. ISBN 0-275-92666-4.
  • Ray, S (1993). Our films, their films (3 ed.). Asia Book Corp of Amer. ISBN 0-86311-317-6.
  • Ray, S (1994). My Years with Apu. Viking. ISBN 0-670-86215-0.
  • Ray, S (2005). Speaking of films. Penguin India. ISBN 0-14-400026-1.
  • Robinson, A (2003). Satyajit Ray: The Inner Eye: The Biography of a Master Film-Maker. I. B. Tauris. ISBN 1-86064-965-3.
  • Robinson (2005). Satyajit Ray: A Vision of Cinema. I. B. Tauris. ISBN 1-84511-074-9.
  • Rushdie, S (199). Imaginary Homelands. Penguin. ISBN 0-14-014036-0.
  • Santas, Constantin (2002). Responding to film: A Text Guide for Students of Cinema Art. Rowman & Littlefield. ISBN 0-8304-1580-7.
  • Seton, Marie (1971). Satyajit Ray: Portrait of a director. Indiana University Press. ISBN 0-253-16815-5.
  • Wood, R (1972). The Apu trilogy. November Books Ltd. ISBN 0-85631-003-4.

Eksteraj ligiloj

greke retejo satyajitray.org greke biografio anglalingva pri li en tiu retejo greke sekcio pri li en la retejo parabaas.com greke plena listo de la filmoj kiujn li reĝisoris

Elŝutita el "https://eo.wikipedia.org/w/index.php?title=Satyajit_Ray&oldid=5660590"