Patricio de la Escosura
| Patricio de la Escosura | |||||
|---|---|---|---|---|---|
.jpg)
| |||||
| Persona informo | |||||
| Patricio de la Escosura Morrogh | |||||
| Naskiĝo | 5-an de novembro 1807 en Madrido | ||||
| Morto | 22-an de januaro 1878 (70-jaraĝa) en Madrido | ||||
| Lingvoj | hispana vd | ||||
| Ŝtataneco | Hispanio vd | ||||
| Partio | Moderate Party • Liberal Union vd | ||||
| Familio | |||||
| Patro | Jerónimo de la Escosura vd | ||||
| Patrino | Ana Morrogh Wolcott vd | ||||
| Gefratoj | Narciso de la Escosura • Luis de la Escosura y Morrogh vd | ||||
| Profesio | |||||
| Okupo | ĵurnalisto • verkisto • ŝtatreprezentanto • politikisto • dramaturgo • diplomato • poeto • militisto vd | ||||
| Aktiva en | Madrido vd | ||||
| |||||
| |||||
| vd | Fonto: Vikidatumoj | ||||
Patricio de la Escosura Morrogh (Madrido, 5-a de novembro de 1807 - Madrido, 1878) estis hispana politikisto, ĵurnalisto, dramaturgo, mitografo, literatura kritikisto kaj verkisto de la epoko de la Romantikismo.[1]
Biografio[redakti | redakti fonton]
Li estis filo de la militisto, verkisto, historiisto kaj tradukisto el Oviedo Jerónimo de la Escosura y López de Porto (1774-1855), membro de la Real Academia Española kaj de Akademio de Historio, kaj de Ana Morrogh Wolcott, de angla deveno. Dum li estis ankoraŭ knabo, lia familio translokiĝis al Madrido. Tie li studis en la lernejo San Mateo, fondita de la liberala patro kaj poeto Alberto Lista, kiu kondukis lin al romantismaj idealoj. Tiuepoke li kreis, kun siaj amikoj José de Espronceda kaj Ventura de la Vega, la sekretan societon Los Numantinos (1823-1825) cele revenĝi la morton de la liberalo Rafael del Riego kaj faligi la absolutisman registaron. Tamen printempe de 1825 ili estis denoncitaj, procezitaj kaj ellandigitaj.
Escosura revenis al Hispanio en 1826 kaj eniris en la Akademio de Artilerio. Kiel militisto li partoprenis en la Unua Karlisma Milito estrita de la generalo Luis Fernández de Córdova. En Madrido li aktive partoprenis en la kultura vivo tiama kaj estis inter la membroj de la fama babilrondo literatura romantisma Parnasillo. Li kaj Federico de Madrazo, kun aliaj amikoj kiaj Espronceda, fondis kaj redaktoris en 1835 la revuon El Artista, simbolo de la hispana Romantikismo, kaj same membro de la Liceo Artístico y Literario de Madrido.
Partiano de la Reĝino María Cristina kontraŭ la liberala progresisto Baldomero Espartero, li ekziliĝis denove en 1840. Post la falo de la regento en 1843, Escosura revenis al Hispanio kaj aliĝis al la Modera Partio liberala. Edzo de aktorino, li direktoris en Madrido la Teatron de la Muzeo. En 1847 eniris en la Real Academia de la Lengua.
Li estis ministro de Gobernación (internaj aferoj) en la registaro de Narváez. Poste li aliĝis al la progresista partio kaj elstaris en la formado de la tendencacentro parlamenta kio okazis post la revolucio konata kiel Vikalvarada (1854). Dum la Progresista Jarduo li estis denove Ministro de la Gobernación kun Espartero. La sinteno de Escosura antaŭ Leopoldo O'Donnell okazigis la demizion de la tuta registaro, pro kio li ricevis altan postenon en Filipinoj. Poste li estis deputito de la partio Unión Liberal (1866) kaj, kvankam li estis denove parlamentano, lia politika agado post la Revolucio septembra, la Respubliko kaj la Burbona restaŭrado estis malgrava; li krome estis reprezentanto de Hispanio en Berlino (1872).
Literatura kariero[redakti | redakti fonton]
Li estis relative fama kiel romantisma dramaturgo pro sia teatraĵo Bárbara de Blomberg, kiu temas pri la patrino de Johano de Aŭstrio kaj la konflikto de Karlo la 1-a inter la fidelo al sia amo kaj sia respondeco. Aliaj liaj teatraĵoj estas la jenaj La Corte del Buen Retiro (1837), kie dua parto estas También los muertos se vengan (1838), kie aperas famaj figuroj de la Hispana Ora Jarcento kun la amaferoj de la Grafo Villamediana kun la reĝino Izabela de Burbono, kiuj finas per la murdo de la grafo laŭ ordono de Olivares; la verko enhavas ĝenrismajn scenojn kaj tiele aperas, ekzemple, poezia akademio prezidita de la reĝo en kiu partoprenas Quevedo, Góngora, Villamediana kaj la propra monarko; la verko premieriĝis dum la Karlismaj Militoj kaj en ĝi oni laŭdas la liberecon kontraŭ la absolutisma monarkio; Higuamota (1838), pri amerika temo, kiel Las mocedades de Hernán Cortés (1844) kaj La aurora de Colón (1839). Pli malfruas estas la historia teatraĵo Don Pedro Calderón (1867), frukto de la studado pri Pedro Calderón de la Barca por eldoni ties verkojn; la fama dramaturgo aperas interplektita en komplika amafero el kiu eliras por dediĉi sin al pastreco. Inter liaj komedioj elstaras Las flores de don Juan kaj El amante universal.
El 1842 al 1844 oni publikigis en Parizo "España Artística y Monumental", mejloŝtona verko de la hispana romantikismo, kun tekstoj priskribaj de Patricio de la Escosura kaj ilustracioj de la pentristo Jenaro Pérez de Villaamil.
Li verkis ankaŭ rakontajn poemojn imite al sia amiko Espronceda, kiaj la legendo pri la Kastiliaj Komunumanoj El bulto vestido de negro capuz (1835), kaj, influita de Walter Scott, kelkajn romanojn ĉu historiajn aŭ ne, inter aliaj Ni rey ni Roque (1835), El Conde de Candespina (1832), El patriarca del valle (1846), Memorias de un coronel retirado (1868, membiografia).
Kiel romanisto lia rakonta tempostilo estas sufiĉe malrapida kaj ne dokumentigas sufiĉe siajn verkojn. Kiel kritikisto kaj priserĉisto li publikigis siajn Estudios históricos sobre las costumbres españolas (1851), Manual de mitología (1845) kaj studon pri la teatro de Pedro Calderón de la Barca: "Ensayo crítico sobre la vida y el teatro de don Pedro Calderón", kio enkondukas sian eldonon de la Teatro escogido de la granda aŭtoro.
Verkolisto[redakti | redakti fonton]
Eseoj kaj historio[redakti | redakti fonton]
- España Artística y Monumental, Parizo, 1842-1844, Alberto Hauser, nº 11 Boulevard des Italiens; faksimilo, Madrido: JdeJ Editores, 2010. ISBN 978-84-937744-6-2.
- Historia constitucional de Inglaterra, desde la dominación romana, 1830; 2.ª ed. 1860
- Memoria sobre Filipinas y Joló, redactada en 1863 y 1864, 1883
- Manual de mitología: compendio de la historia de los dioses, héroes y más notables acontecimientos (1845); moderna eldono: Valladolid: Maxtor, 2005.
- "Ensayo crítico sobre la vida y el teatro de don Pedro Calderón"
- "Carta prólogo" a Francisco Cañamaque, Recuerdos de Filipinas (1877).
Romanoj[redakti | redakti fonton]
- Ni rey ni roque: episodio histórico del reinado de Felipe II, año de 1595 , 1835. moderna eldono: Dueñas (Palencia): Simancas, 2005, 2 vol.
- La conjuracion de México: ó los hijos de Hernán Cortes. Novela histórica, 1850
- Estudios históricos sobre las costumbres españolas: Novela original 1851
- El patriarca del valle: novela original, 1862. Ballesteros Dorado, Ana Isabel: Una novela-revista: El patriarca del valle, de Patricio de la Escosura (estudio y selección anotada). Palma de Mallorca, Calima, 2009.
- Memorias de un coronel retirado (1868, membiografia).
- El Conde de Candespina (1832)
- "Los desterrados a Siberia" (1839, rakonto). En VV. AA., Artículo literario y narrativa breve del Romanticismo español, eld. María José Alonso Seoane, Ana Isabel Ballesteros Dorado kaj Antonio Urbach Medina, Madrid, Castalia, 2004, pp. 425-434.
Teatro[redakti | redakti fonton]
- La corte del buen retiro: drama histórico en cinco actos escrito en verso, Madrid, Hijos de Doña Catalina Piñuela, 1837.
- Segunda parte de La corte del buen retiro, ó, También los muertos se vengan, drama histórico en cinco actos, escrito en diversos metros
- Barbara Blomberg: drama en cuatro actos, en verso, Madrid, Hijos de Doña Catalina Piñuela, 1837.
- Don Jaime el Conquistador. Drama histórico en cinco actos y en verso. Madrid, Imprenta de los hijos de Doña Catalina Piñuela, 1838.
- Higuamota: drama en cinco cuadros escrito en diversos metros, Madrid, Repullés, 1839.
- La aurora de Colón. Drama en cinco cuadros, escrito en diferentes metros, Madrid, Imprenta de Yenes, 1838.
- Las mocedades de Hernan Cortés: comedia histórica en tres actos, 1845
- Don Pedro Calderón: comedia en tres jornadas a imitación de nuestro teatro clásico, 1867. Moderna eldono: J. Álvarez Barrientos, Pamplona, Universidad de Navarra, 2000.
- La comedianta de Antaño: drama en tres actos, precedido de un prólogo, y concluido con un epílogo, 1867.
- Las noches lúgubres, neeldonita manuskripto en la Muzeo Lázaro Galdiano de Madrido.
Vidu ankaŭ[redakti | redakti fonton]
Notoj[redakti | redakti fonton]
- ↑ http://books.google.es/books?id=v5vuUBmvrMMC&pg=PA411&lpg=PA411&dq=Francisco+de+la+Escosura+Hevia&source=bl&ots=LLZ0VXLcHt&sig=YpkRmpVMcNQ-qFl9jV6oKynkSCw&hl=es&sa=X&ei=p6tQT62kO6nN0QWuvfHgCw&sqi=2&ved=0CCEQ6AEwAA#v=onepage&q=Francisco%20de%20la%20Escosura%20Hevia&f=false Parroquias madrileñas de San Martín y San Pedro el Real: algunos personajes de su archivo, 2a de marto de 2012, Caparrós Editores, Madrid, Matías Fernández García, 2004, paĝo 411, isbn=9788487943997, oclc=76857861
Bibliografio[redakti | redakti fonton]
- Mª Luz Cano Malagón, Patricio de la Escosura: vida y obra literaria. Valladolid: Secretariado de Publicaciones e Intercambio Editorial de la Universidad de Valladolid, 1988 (1ª ed.).
- Ricardo Navas Ruiz, El Romanticismo español. Madrid: Cátedra, 1982 (3.ª ed.).
Eksteraj ligiloj[redakti | redakti fonton]
- En Wikisource: Portreto de Patricio de la Escosura, kiu apartenas al la anonima libro Semblanzas de los 340 diputados a Cortes, publikita en 1850.
- Verkoj de Patricio de la Escosura en la Biblioteca Digital Hispánica de la Biblioteca Nacional de España