Saltu al enhavo

Internacia Ligo de Virinoj por Paco kaj Libereco

El Vikipedio, la libera enciklopedio
Internacia Ligo de Virinoj por Paco kaj Libereco
Internasjonal kvinneliga for fred og frihet
emblemo
ne-registara organizaĵo
virina asocio
internacia organizaĵo Redakti la valoron en Wikidata
Komenco 28-a de aprilo 1915 vd
Antaŭe International Committee of Women for Permanent Peace vd
Lando(j) Svislando vd
Sidejo Ĝenevo
Fondinto(j) Jane Addams vd
Retejo Oficiala retejo
v • d • r

Internacia Ligo de Virinoj por Paco kaj Libereco (WILPF - angle Women's International League for Peace and Freedom) estas civila organizo laboranta por paco kaj malarmado de ŝtatoj. La ligo laboras kun la celo "kunigi virinojn de malsamaj politikaj vidoj, filozofiaj kaj religiaj fonoj kiuj estas celkonsciaj studi kaj disvastigi la kialojn de milito kaj labori por permanenta paco" kaj unuigi virinojn ĉirkaŭ la mondo kiuj kontraŭbatalas subpremon kaj seksismo kaj ekspluadon. WILPF havas filiojn en 37 landoj. Ekde 1948, la Internacia Virina Ligo por Paco kaj Libereco estas konsila organizaĵo de Unuiĝintaj Nacioj (konsulta statuso). La Ligo estas unu el la unuaj organizaĵoj en la mondo ricevinta tiun ĉi statuson kaj la unua virina organizo [1]. Internacia Virina Ligo por Paco kaj Libereco estas la plej malnova virina pacorganizo en la mondo [2].

Historio

[redakti | redakti fonton]

Internacia virina ligo por paco kaj libereco estis fondita ĉe la Internacia Virina Kongreso kiu kunvenis kiel protesto kontraŭ 1-a Mondmilito, en Hago, Nederlando, en 1915. Ĝia nuna nomo ricevis al ĝi en 1919 [3][4]. La unua prezidanto de WILPF estis Jane Addams, kiu fondis la Virinan Pacan Partion en Usono en januaro 1915. Tiu ĉi grupo poste iĝis la usona filio de la Ligo [5].

Virina Internacia Ligo por Paco kaj Libereco kontraŭbatalas perfortajn internaciajn militojn kaj konfliktojn. Fronte al la decida fakto, ke milito ĉiam malobservas la liberecon de la individuo kaj lian liberecon, la Ligo laboras, per diversaj oficialaj iloj, por ĉesigi militojn. Inter la ĉefaj agoj faritaj de la organizo estis malfermita letero al la Ĝenerala Sekretario de UN por fini la Korean Militon, la starigo de la Internacia Tago por la Elimino de Ĉiuj Nukleaj Armiloj, peticioj kaj opiniesprimoj pri diversaj aferoj kiel: armiloj, seksa perforto kaj homaj rajtoj de virinoj.

Virina Paca Partio (Usono)

[redakti | redakti fonton]

En la unua enkarniĝo, la Internacia virina ligo por paco kaj libereco estis Virina Paca Partio establita en januaro 1915 en Vaŝingtono per komuna iniciato de Jane Addams kaj Chapman Catt [6].Ĉe ilia flanko, Mary McDowell, Florence Kelley, Alice Hamilton, Anna Howard Shaw, Emily Green Balch, Jeannette Rankin, Lillian Wald, Edith Abbott, Grace Abbott, Crystal Eastman, Sophonisba Breckinridge kaj aliaj [7]. Ĉirkaŭ 3 000 virinoj partoprenis en la fondo de la partio kaj postulis pligrandigo de la voĉdonrajto por virinoj kaj kunvoko de konferenco de la neŭtralaj landoj por peri inter la rivalaj registaroj ĝis la fino de la milito [8]. Reprezentantoj de la Virina Partio por Paco partoprenis ankaŭ en la Internacia Virina Kongreso por Paco kaj Libereco, okazinta en Hago.

Internacia Virina Kongreso, Hago, 1915

[redakti | redakti fonton]

La kongreson organizis la feministo, Anita Augspurg, la unua germana juristo kaj Lida Gustava Heymann, germana feministo kaj pacifisto, kaj laŭ invito de la nederlanda kuracisto kaj aktivulo por la virinaj rajtoj, Aletta Jacobs, por protesti kontraŭ la milito kiu furiozas en Eŭropo., kaj proponi manierojn por malhelpi militojn en la estonteco [9]. La Kongreso inaŭguriĝis la 28-an de aprilo kaj ĉeestis delegacioj el 12 landoj [10]. En la Kongreso partoprenis Rosa Manus, Rosika Schwimmer kaj feministoj el la tuta Eŭropo [9].

Dum la tri tagoj de la kongreso oni diskutis pri alternativoj por solvi konfliktojn senperforta kaj el la kongreso venis alvoko por daŭra mediacio ĝis atingo de interkonsentoj inter la militantaj landoj. En la konferenco, la Internacia Komitato de Virinoj por Konstanta Paco (ICWPP) estis establita. Jane Addams estis elektita prezidanto. El la Kongreso kaj la komitato kreskis la Internacia Virina Ligo por Paco kaj Libereco [10]

Post la Kongreso en Hago, Jane Addams skribis al la Prezidanto de Usono kaj Woodrow Wilson. En sia letero, ŝi avertis pri la danĝeroj kaj la gigantaj implicoj de Usono eniro en la militon, por la usona nacio kaj por aliaj landoj kiuj decidos, sekvante ŝin, ankaŭ endanĝerigi siajn soldatojn. "Usono havas la potencon kaj influon por fini la militon kaj vi devas uzi ĝin", Adams skribis al la prezidanto [11][12].

Dua kongreso - kondamno de imperiismo 1919

[redakti | redakti fonton]

La dua kongreso de la Internacia Virina Kongreso okazis en Hago samtempe kun la Pariza Packonferenco. La organizantoj volis ke la kongreso okazu en Versailles, esperante influi la pacinterkonsenton, sed la movadlimigoj truditaj al virinoj de la Centraj Potencoj igis ilin okazigi la konferencon en Zuriko. La Kongreso okazis inter la 12-a kaj la 17-a de majo 1919 kaj partoprenis 200 virinoj el 17 landoj, sed la plimulto de la delegacioj venis el Usono, Britio kaj Germanio [13].

La partoprenantoj en la kongreso en Zuriko vidis la starigon de la Ligo de Nacioj, kiu disponigas internacian platformon por reprezenti la volon de la nacioj kaj antaŭenigi internacian kunlaboron, kiel pozitivan paŝon. Tamen, la delegacio kondamnis la interkonsentojn atingitajn ĉe la Pariza Packonferenco, ĉar neniu provo estis farita por senarmigi la venkintajn landojn. La intertraktadoj ĉe la Versajla konferenco temigis la kostojn de kompenso kaj teritoria distribuo. La partoprenantoj de la Kongreso kondamnis la Traktaton de Versajlo sur la tereno ke ĝi ne estis packontrakto sed daŭrigo de la milito. Ili kritikis la fakton ke la Aliancitaj Potencoj "punis" Germanion kaj antaŭdiris ke "malriĉeco, malsano kaj malespero kondukos al disvastiĝo de malamo kaj anarkio" [13].

En la Kongreso estis oficiale decidite pri la nomo de la organizo: Internacia virina ligo por paco kaj libereco [14]. Ankaŭ, 12-punkta kongreso estis akceptita, kiu postulis la rajton voĉdoni por virinoj, por permesi al virinoj integriĝi en ŝlosilajn postenojn en la Ligo de Nacioj, por egalaj salajroj kaj egalaj ŝancoj en dungado kaj edukado; financa subteno por patrinoj kaj rasa egaleco [2][13]. La delegacioj kiuj venis al la kongreso establis lokajn filiojn en malsamaj urboj aŭ aliĝis al lokaj organizoj kiuj subtenis similajn celojn. Ekzemple, Helen Crawford de Glasgovo kiu fondis la virinan marŝon por paco [15].

Inter la mondmilitoj

[redakti | redakti fonton]

En la periodo inter la mondmilitoj, multaj klopodoj estis faritaj de neregistaraj movadoj kaj organizoj por serĉi manierojn malhelpi la venontan militon. La ŝoko de la nombro da mortintoj, fizike kaj mense vunditaj kaj la detruo kreis senton de urĝeco trovi alternativajn manierojn solvi konfliktojn. Internacia virina ligo por paco kaj libereco interligis la klopodojn kune kun aliaj organizoj. Landoj ankaŭ, per la Ligo de Nacioj kaj la Internacia Kortumo, petis alternativajn vojojn al milito [2]. En 1932, antaŭ la kunvoko de la Ligo de Nacioj-konferenco en Ĝenevo pri la temo de malarmado, la Ligo kolektis ses milionojn da subskriboj de virinoj kaj viroj tra la mondo alvokantaj al malarmado kaj malhelpi la venontan militon. La Ligo ankaŭ postulis la reprezentadon de virinoj en la debatoj, sed tiu postulo ne estis plenumita [16][2].

La Ligo agis kaj sur la loka nivelo, pere de la filioj, kaj sur la internacia nivelo, en temoj koncerne la rajtojn de laboristinoj, la rajton voĉdoni por virinoj kaj la postulon je virina reprezentantaro en la reprezentadoj de la landoj al la Komunumo de Nacioj kaj en la Asembleaj komitatoj [2].

Dum la Dum mondmilito

[redakti | redakti fonton]

Dum la Dua Mondmilito, la reprezentantoj de la Ligo provis helpi siajn membrojn eskapi de la nazioj. Liganoj en Japanio estis arestitaj kaj malliberigitaj. La plej multaj el la filioj ne estis aktivaj dum la milito aŭ ĉar ili estis fermitaj fare de la aŭtoritatoj aŭ ĉar la firmaoj ĉesis siajn agadojn. Nur la agadoj de la usona filio estis sufiĉe memcertaj por esprimi sian opozicion koncerne la rasan diskriminacion en la usona militistaro, la malliberigo de amerikaj civitanoj de japana origino kaj la malakcepto de judaj rifuĝintoj kiuj serĉis azilon en Usono [2].

Post la Dua mondmilito

[redakti | redakti fonton]

Post la milito, la Internacia virina ligo por paco kaj libereco komencis rehabiliti kaj reveni al loka kaj internacia agado. En 1948, la organizo ricevis la statuson de konsila organizo de Unuiĝintaj Nacioj [1]. La Ligo daŭre aktivas por paco, malarmado kaj koncentriĝis ĝis la fino de la 20-a jarcento al nuklea malarmado. En sia vizio, la Ligo celas antaŭenigi mondon liberan de perforto, malriĉeco, media poluado kaj kontrolo. Internacia virina ligo por paco kaj libereco kredas je egaleco por ĉiuj homoj en la mondo sen rasismo, seksismo kaj homofobio; laboras por paco per malarmado en la mondo; kaj ŝanĝi la ordon de prioritatoj de la registaroj dum emfazo al homaj bezonoj.

Du gvidantoj de la Internacia Paca Ligo de virinoj gajnis la Nobel-premion pri paco : Jane Addams en 1931 kaj Emily Green Baltz en 1946.

Fontoj

[redakti | redakti fonton]
  • Women's International League for Peace, and Freedom. International Congress of the Women's International League for Peace and Freedom. No. 5 (1926) online.

Referencoj

[redakti | redakti fonton]
  1. ↑ 1,0 1,1 La avantaĝoj havi konsultiĝa statuso ĉe UN | WILPF, wilpf.org
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 2,5 Virinoj kaj Sociaj Movadoj, Internacio: La plej longa virina paca organizo en monda historio: La Internacia Ligo de Virinoj por Paco kaj Libereco, 1915 ĝis la nuntempo, wasi.alexanderstreet.com ( arkivo )
  3. ↑ Bussey, Gertrude; Tims, Margaret (1980). Pioneers for Peace. Women’s International League for Peace and Freedom 1915-1965. Oxford: Alden Press.
  4. ↑ Women, peace and transnational activism, a century on History and Policy (2015)
  5. ↑ Faith, Thomas I. (2014). "Women's International League for Peace and Freedom". Women's Rights in the United States: a comprehensive encyclopedia of issues, events, and people. Santa Barbara, California: ABC-CLIO. pp. 272–3. ISBN 978-1-61069-214-4.
  6. ↑ C. Roland Marchand, The American Peace Movement and Social Reform, 1898-1918., Princeton University Press, 1972
  7. ↑ "Women's International League for Peace and Freedom". Spartacus Educational.
  8. ↑ Lucia Ames Mead, The Woman's Peace Party, The Advocate of Peace (1894-1920) 77, 1915-01-01, p 35–36
  9. ↑ 9,0 9,1 "International Congress of Women opens at The Hague". History.Doc.
  10. ↑ 10,0 10,1 International Congress of Women of 1915 | Peace Palace Library, Arkivigite je 2016-11-04 per la retarkivo Wayback Machine www.peacepalacelibrary.nl
  11. ↑ "Jane Addams writes to Woodrow Wilson about dangers of preparing for war - Oct 29, 1915 - HISTORY.com". HISTORY.com.
  12. ↑ Chronological List of Address, Speeches and Letters 1910-1919, Arkivigite je 2016-11-07 per la retarkivo Wayback Machine American voices
  13. ↑ 13,0 13,1 13,2 "All Aboard The Peace Train - Arming All Sides" Arkivigite je 2016-05-07 per la retarkivo Wayback Machine. Arming All Sides.
  14. ↑ Records of Women's International League for Peace and Freedom, DG 043, Historical Introduction, Swarthmore College Peace Collection Arkivigite je 2017-08-20 per la retarkivo Wayback Machine, www.swarthmore.edu
  15. ↑ Elizabeth Crawford, The Women's Suffrage Movement: A Reference Guide 1866-1928, Routledge, 1999, p 152
  16. ↑ "Women Take On The World Disarmament Conference - Arming All Sides" Arkivigite je 2017-02-28 per la retarkivo Wayback Machine. Arming All Sides.

Eksteraj ligiloj

[redakti | redakti fonton]
Bibliotekoj
Elŝutita el "https://eo.wikipedia.org/w/index.php?title=Internacia_Ligo_de_Virinoj_por_Paco_kaj_Libereco&oldid=8257466"