Distrikto Bihor

Distrikto Bihor
distrikto
Ĉefurbo	Oradea
Regiono	Transilvanio
mallonge	BH
Telefono	+40×59...
Areo;	7 544 km² ; (6-a rango)
Loĝantaro	551 297 ; (stato de 2021, 11-a rango)
Loĝdenso	73/km²
	La signo × en la telefona prefikso estas 2 aŭ 3, ; depende de la kompanio
	v • d • r

Bihor estas distrikto (rumane județ) en la okcidenta Rumanio, en Transilvanio, ĉe la landlimo kun Hungario. Ĝia rumana nomo estas Județul Bihor, hungare estas Bihar megye kaj germane Kreis Bihor, ĉefurbo estas Oradea (Nagyvárad/Großwardein). Laŭ la stato de 2021 en la distrikto vivis 551 297 loĝantoj sur areo de 7 544 kvadrataj kilometroj, kio rezultigas loĝdenson de 73 loĝantoj/km².

Najbaroj: oriente: distriktoj Sălaj kaj Cluj; sud-oriente: distrikto Alba; sude: distrikto Arad; okcidente: Hungario; norde: distrikto Satu Mare.

Municipoj

Jenaj urboj havas la rangon de municipo:

Oradea (hungare Nagyvárad, germane Großwardein, slovake Veľký Varadín)
Beiuș (hungare Belényes, germane Weißschloß/Bins/Binsch)
Marghita (hungare Margitta, germane Margarethen)
Salonta (hungare Nagyszalonta, germane Großsalontha)

Urboj

Aleșd (hung. Élesd, germ. Ellesch)
Valea lui Mihai (hung. Érmihályfalva, germ. Michaelsdorf)
Ștei (hung. Vaskohsziklás, germ. Stey)
Vașcău (hung. Vaskoh, germ. Eisenstein)
Nucet (hung. Rézbánya, germ. Reesburg)
Săcueni (hung. Székelyhíd, germ. Zickelhaid)

Vidu ankaŭ

Komunumoj en distrikto Bihor

Historio

Historie, la iama fortikaĵa departemento Bihar estis organizita ĉirkaŭ la ter-fortikaĵo Bihar kiel fortikaĵa prefektujo inter 1020 kaj 1050. Ties fruan historion karakterizis la episkopejo, fondita de Stefano la 1-a (Hungario). La episkopejo estis alilokita en 1080 fare de Ladislao la 1-a al Várad. Ĝis la turka okupado de la departemento, la episkopejo posedis ĉirkaŭ duonon de la departementa teritorio. Post la dividiĝo de Hungario je 3 partoj, ĝi iĝis parto de la Transilvania Regneco kaj dum la disvastiĝo de la reformado, la bienoj de la katolika eklezio riĉigis la regnecan (hungare fejedelmi) trezorejon. Per okupo de Várad en 1660 komenciĝis turka okupo de la tuta departemento, kiu daŭris relative mallonge, sed kunportis enorman detruon: la nombro de loĝejoj malpliiĝis je kvarono (1/4) de la 1550-aj jaroj ĝis fino de la 17-a jarcento.

Bihar estis ĝis fino de la unua mondmilito la plej granda departemento (distrikto) de la Aŭstra-Hungara Imperio, kvankam multajn komunumojn oni aligis al la najbaraj departementoj Békés kaj Szabolcs. Drasta ŝanĝo okazis en 1920, kiam ĝi iĝis kripligita departemento pro la Trianona packontrakto. En 1920 estiĝis en Hungario – kun administra centro de Berettyóújfalu – Csonka-Bihar vármegye (fortikaĵa departemento Stumpa-Bihar) kun 60 komunumoj, el kiuj en 1949/50 12 komunumoj – Sarkad kaj ties ĉirkaŭaĵo – venis al la najbara departemento Békés, la aliaj komunumoj formis kun la tiama departemento Hajdú la hungaran departementon Hajdú-Bihar.

Plimulto de la iama fortikaĵa departemento Bihar iĝis post la Trianona packontrakto rumana teritorio sub la nomo Bihor.